Hij was in 2006 de eerste in De Gereformeerde Kerken in Nederland (DGK) die in het ambt van predikant werd bevestigd. Ds. S. de Marie ging vorige maand met emeritaat. Een gesprek over roeping, kerkscheuring en ontlezing. „Berg je smartphone op en concentreer je op de Bijbel.”
De Gereformeerde Kerken ontstonden in 2003 uit onvrede over de koers van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV). „Een zware tijd”, zegt ds. De Marie in zijn studeerkamer in Zwolle. „Synodebesluiten gingen in tegen de Bijbel. Gods geboden werden ontkracht. Nu staan de GKV vrouwelijke ambtsdragers toe. We zijn daarvan verlost, zo zie ik dat.”
Het kerkverband begon aarzelend. Niet meer dan 24 leden telde de eerste gemeente, in het Zuid-Hollandse Berkel. Daar zaten 13 kinderen bij. Maar al gauw sloten verontruste vrijgemaakten uit Bergschenhoek zich bij de gemeente aan. Het kleine kerkverband groeide tot ongeveer 1400 leden.
U was toen arts in Rotterdam. Waarom koos u voor het predikantschap?
„Toen ik zeventien jaar was, stond ik voor de keuze om theologie of geneeskunde te studeren. Ik voelde me geen mannetje om dominee te worden. Het werd dus geneeskunde. Ik werkte als internist en specialist in infectieziekten in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Een mooi beroep, en ik hoefde niet weg. Maar naast het werk in het ziekenhuis was er de kerkstrijd. Ik was van 1999 tot 2003 voorzitter van Reformanda, een vereniging van verontruste leden in de GKV, die een gelijknamig tijdschrift uitgaf.”
Toen De Gereformeerde Kerken in 2003 werden gevormd, stond hij in tweestrijd. „Ik vroeg me af waar ik mijn leven aan moest wijden. Ik wilde mezelf niet aanbieden als predikant. Toen belde ds. P. van Gurp, destijds de enige predikant in het kerkverband, om mijn vrouw te polsen of het predikantschap iets voor me zou zijn. Zo werd het geleid.”
Dr. De Marie werd predikant naar artikel 8 van de kerkorde. „Daarvoor moest ik een toelatingsexamen doen. Ik kreeg een tekst in een gesloten envelop, een Statenbijbel met kanttekeningen en een uur de tijd om me voor te bereiden. De tekst ging over Thomas’ uitroep: „Mijn Heere en Mijn God” en Jezus’ antwoord: „Zalig zijn zij die niet zullen gezien hebben, en nochtans zullen geloofd hebben.” Na het kerkelijk examen begon het werk in de gemeenten.”
Ds. De Marie werd predikant in Zwolle. Vrij snel kreeg hij een deel van de opleiding van studenten erbij. „De kerkorde geeft aan dat een kerk een opleiding moet hebben. Hoe klein we ook zijn, we zijn er toch maar aan begonnen. Ik geef onder meer de vakken hermeneutiek, dogmatiek en ethiek. Maar het mooiste was Nieuwe Testament. Interactie met studenten vind ik heel waardevol. Als ze eerst de stof bestuderen, komt het gesprek vanzelf.”
Hoe heeft u het predikantschap in Zwolle beleefd?
„Ik kijk er dankbaar op terug. Ik kreeg veel steun van kerkenraad en gemeente. Ook had ik veel taken binnen het kerkverband. Zo was ik synodevoorzitter en had jarenlang zitting in diverse deputaatschappen. We hebben alle synodebesluiten van de GKV van 1993 tot 2003 getoetst en eventueel herzien. De latere synodebesluiten zien we niet als wettig.”
Er voltrok zich ondertussen een scheuring binnen uw kerkverband.
„De generale synode van 2005 wees een bezwaar van de gemeente Zwijndrecht af, waardoor deze geen deel meer kon uitmaken van het kerkverband. Dat kwam omdat deze gemeente in wording, zonder kerkenraad, zelfstandig wilde blijven. De gemeente werd door de classis onder de zorg van de naburige gemeente te Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek geplaatst, maar kon zich daar niet in vinden.
Deze gemeente kreeg sympathie van kerkleden in het land. In Hardenberg tekende zich in 2008 een nieuwe scheiding af. In de gemeente Zwolle was er, mede daardoor, verdeeldheid binnen de kerkenraad. Helaas leidde ook dit, in 2009, tot een scheuring. Binnen een paar dagen ging bijna de halve gemeente weg. Een traumatische gebeurtenis.”
De Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) ontstonden. Beide kerkverbanden zijn inmiddels in gesprek over eenheid. „We staan op hetzelfde fundament, komen uit hetzelfde huis. We horen bij elkaar. Samen kijken we terug op wat er is gebeurd. Over de scheuringen en schorsingen wordt op plaatselijk niveau gesproken. Vanuit de Bijbelse plicht tot eenheid moet je bereid zijn om open te staan voor kritiek en die toetsen aan de Bijbel. Bij eenwording gaat het om verkennen, herkennen en erkennen. We zijn nu toe aan de laatste fase.”
De GKV en de Nederlands Gereformeerde Kerken willen in 2023 één kerk vormen. Dan is ook de eenheid tussen DGK en GKN een feit?
Ds. De Marie aarzelt. Voorzichtig: „Ik wil me niet vastpinnen op een datum. We willen zo haastig mogelijk een worden, maar dat moet wel zorgvuldig gebeuren. Deze maand hebben we onze volgende ontmoeting. Dan kijken we wat we allemaal nog moeten bespreken. Er is hoop, gebed en de wens tot eenheid. Het is heel belangrijk dat dit op een goede manier tot stand komt. En we moeten ook de gemeenten betrekken in dit proces.”
In kerkblad De Bazuin stond onlangs een schematisch overzicht van „het werk van God in de Nederlandse kerkgeschiedenis.” Daarin is een directe lijn te zien van de vestiging van de kerk in Nederland rond het jaar 350 naar de nieuwe vrijmaking na 2003. Realistisch?
Hardop denkend: „Is dit een reëel overzicht?”
Dan: „Ja, als je vaststelt dat De Gereformeerde Kerken een ware kerk zijn zoals artikel 29 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis daarover spreekt: er moet sprake zijn van de zuivere bediening van het Woord, de sacramenten en de tucht. Dan heb je ook de plicht om anderen op te roepen tot eenheid. Daarbij haast ik mij te zeggen dat er in andere kerkverbanden ook ware gelovigen zijn.”
Maar de ware kerk heeft dus wel een adres?
„Ja, en tegelijk moeten we ons blijven toetsen of we aan de kenmerken van een ware kerk voldoen.”
Waar gaat het om in de prediking?
„Onder andere om een doorleefd geloof. We zijn geen bevindelijk kerkverband, maar in de preek hoort een oproep tot bekering en een hartelijk en levend geloof. We kunnen niet zonder.”
Waar maakt u zich zorgen over?
„Over de ontlezing, ook binnen de kerkelijke gemeenten. De schermcultuur beïnvloedt ons sterk. Jongeren, maar ook ouderen, zijn gefocust op beelden. Onze hersenen verleren het om verbanden te leggen en overzicht te houden. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop we de Bijbel lezen.
Een echte oplossing zie ik nog niet. In de prediking kun je regelmatig zeggen hoe belangrijk het is om Gods Woord te lezen en de preek te bespreken, om echte aandacht voor Bijbel te hebben. Om niet zomaar een paar verzen lezen en over te gaan tot de orde van de dag. Berg je smartphone op en concentreer je op de Bijbel en op wat God tot ons te zeggen heeft.”
Levensloop ds. S. de Marie
Siem de Marie werd geboren op 11 augustus 1953 in Utrecht. Hij studeerde geneeskunde in Utrecht. Hij werkte als internist, specialist in aids en infectieziekten in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. De Marie promoveerde in 1985 op een onderzoek naar meningokokkenziekte (een vorm van hersenvliesontsteking).
Eind 2005 werd hij toegelaten als fulltime predikant binnen De Gereformeerde Kerken (hersteld) (DGK). Ds. De Marie werd bevestigd in de gemeente van Zwolle. Binnen het kerkverband was ds. De Marie voorzitter van de synodes van Mariënberg (2005), Zwolle (2007) en Hasselt (2011). De predikant was jarenlang betrokken bij het blad Reformanda, tijdschrift van verontruste vrijgemaakt gereformeerden. Bij het ontstaan van De Gereformeerde Kerken ging het tijdschrift op in De Bazuin. Ds. De Marie was jarenlang redacteur van dit DGK-orgaan.
Ds. De Marie is getrouwd. Hij heeft vijf kinderen en veertien kleinkinderen.
Kerkverband DGK
De Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld) (DGK) ontstaan in 2003 na een scheuring binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV). Knelpunten zijn onder meer de visie op de zondagsrust, het huwelijk, Schriftkritiek en het zingen van liederen in de eredienst.
Na de GKV-synode in Zuidhorn volgt in september 2003 een vergadering over een „nieuwe vrijmaking”, in Zwolle. Vanaf dat moment zijn De Gereformeerde Kerken een feit.
Het kerkverband heeft een eigen Bijbelstudiebond, landelijke kerkdag en studentenvereniging. Ook geeft het een blad uit: De Bazuin.
Aan de opleiding van DGK studeerden drie studenten af die predikant werden. Op dit moment is er een student bezig met de opleiding.
De Gereformeerde Kerken hebben negen gemeenten, verdeeld over twee classes, en negen (emeritus) predikanten. Het kerkverband telt ongeveer 1400 leden.
