Voor een gereformeerde partij als de SGP is de afstand tot een rechtse cultuurchristen groot, ook al zijn er raakvlakken en overlappingen. Wie dat beseft, spreekt niet zo gemakkelijk van een geestverwant of bondgenoot.
Cultuurchristendom: waardeloos of waardevol? Dat was eind vorig jaar de titel van een themanummer van Zicht, het blad van de Guido de Brèsstichting van de SGP. Daarna ontstond een discussie over dit dilemma (RD 23-12 en 7-1). De zaak waar het om gaat, is daar in ieder geval belangrijk genoeg voor.
Het christendom als godsdienst is al een zeer gevarieerd geheel, maar er zijn ook nog mensen die niet gelovig zijn, maar toch bepaalde christelijke waarden (althans waarden die in hun ogen christelijk zijn) onderschrijven en willen verdedigen. Veelal zijn het mensen die zelf uit de christelijke traditie afkomstig zijn.
Dat hoeft ons niet te verbazen. De christelijke cultuur waarin je opgegroeid bent, laat je niet zomaar achter je. Zelfs mensen die leven buiten het licht van Gods openbaring hebben dankzij Gods algemene genade een zeker besef van goed en kwaad (Romeinen 2:14-15). Gelukkig maar. Op die manier is er nog een bepaalde rechtsorde en is een enigszins leefbare samenleving mogelijk.
Baudet en Heerma
Wat betekent dat in het politieke leven met name voor een partij als de SGP? De discussie spitste zich toe op de cultuurchristenen van het type Thierry Baudet. Maar er zijn er meer.
In het CDA komt men in toenemende mate mensen tegen die zeggen zelf niet gelovig te zijn, maar zich wel verbonden voelen met de christelijke waarden van de partij. Pieter Heerma, de huidige fractievoorzitter in de Tweede Kamer, is daar een voorbeeld van. Ook ter linker zijde in het politieke spectrum waren er vanouds mensen die niet (meer) gelovig waren, maar zich aangesproken voelden door bepaalde christelijke waarden als rechtvaardigheid en barmhartigheid.
Nu zijn waarden naar hun aard vaag. Pas bij de concretisering blijkt welke kant men ermee uit gaat. En zoals ook binnen het christendom in theologisch opzicht vaak de wegen scheiden, blijkt dat eveneens bij de invulling van allerlei christelijke waarden. Christenen heb je in soorten en maten, cultuurchristenen ook.
Wat is de inhoud van het cultuurchristendom van mensen als Thierry Baudet en Geert Wilders? Gaat dat verder dan een gehechtheid aan kerstbomen, paaseieren en Zwarte Piet? Duidelijk is in ieder geval wel dat er niet veel affiniteit is met de bevindelijk gereformeerde kring waartoe de SGP vanouds gerekend wordt. Eerder met een vrijzinnig christendom.
Men werpt zich op als verdediger van de joods-christelijke cultuur, maar dat is dan wel in de sterk geseculariseerde variant die thans toonaangevend is. Als men de islam als een bedreiging voorstelt, is dat vooral als een bedreiging van allerlei moderne verworvenheden, zoals de emancipatie van de vrouw, de acceptatie van homoseksualiteit en in het algemeen de vrije seksuele moraal. Verworvenheden die wij toch heel anders taxeren.
Steun zoeken
Nu gaat het in de politiek altijd om een groot aantal zaken tegelijk. Verkeersproblemen en financiering van de zorg, defensie en onderwijs, belastingdruk en werkgelegenheid, milieuvragen, mensenrechten en nog een heleboel meer. Voor een partij als de SGP zijn abortus en euthanasie, huwelijk en gezin, zondagsrust en vrijheid van onderwijs ook van grote betekenis.
Daarbij is het uiteraard van belang om steun te zoeken bij andere partijen. Kan men voor een aangelegen kwestie een meerderheid vinden? Dat hoeven geen geestverwanten te zijn, maar politici die op dat punt in dezelfde richting denken. Daarbuiten scheiden de wegen wellicht. Bij andere punten staat men misschien tegenover elkaar.
Dat geldt ook in de richting van Baudet, Wilders en andere rechtse populisten binnen en buiten de grenzen. Er is geen reden om die politiek melaats te verklaren, ook al zijn we niet onder de indruk van hun pleidooien voor verdediging van de joods-christelijke cultuur. Wie vanuit de Bijbel politiek wil bedrijven, staat heel wat anders voor ogen.
De omvangrijke migratie is ongetwijfeld een groot probleem. In ieder geval is er reden om beducht te zijn voor de opmars van de islam in West-Europa en de sociale problemen en veiligheidsproblemen die dat geeft. Maar als moslims zich verzetten tegen de losse seksuele moraal in de westerse wereld, is dat iets wat wij goed kunnen begrijpen en voor een groot deel onderschrijven.
Bovendien is er ongetwijfeld meer reden om te vrezen voor de opmars van een militant atheïsme en secularisme. Paul Cliteur, de fractievoorzitter van Forum voor Democratie in de Senaat, is daar duidelijk een exponent van. Daar moeten we beduchter voor zijn dan voor groei van de islam.
Trump
Tegen die achtergrond bezien, was het artikel ”Buitenlandse bondgenoten buitenkans voor SGP” van Hans van de Breevaart en Wilco Kodde (RD 23-12) veel te weinig kritisch ten opzichte van rechtse cultuurchristenen. Dat gold ook voor Van de Breevaarts bijdragen in Zicht.
Voor een gereformeerde partij als de SGP is de afstand groot, ook al zijn er raakvlakken en overlappingen. Beide gezichtspunten moeten genoemd worden. Wie dat beseft, spreekt niet zo gemakkelijk van geestverwanten en bondgenoten. De situatie in de VS, waar tal van orthodoxe christenen zich met veel enthousiasme scharen achter president Trump en de Republikeinse Partij, is een waarschuwend voorbeeld.
De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.
