Uitleg: Klimaatzaak gaat over de zorgtaak van de Staat
Moet de Nederlandse staat vol aan de bak om de klimaatdoelen voor 2020 te halen? Vrijdag weten we meer. Want dan doet de Hoge Raad uitspraak in de klimaatzaak. Zeven vragen.
De klimaatzaak, wat was dat ook alweer?
Een rechtszaak die in 2013 werd aangespannen tegen de staat om klimaatverandering tegen te gaan. Met deze zaak wilden de eisers dat de Nederlandse overheid eind 2020 de CO2-uitstoot met 40 procent zou terugdringen in vergelijking met 1990. In 2015 deed de rechter uitspraak: de uitstoot moet in 2020 25 procent lager zijn. Die uitspraak werd in 2018 –na hoger beroep– nog eens bevestigd door het gerechtshof in Den Haag. Vervolgens ging de Nederlandse staat in cassatie.
Wie zitten er achter dit proces?
Milieuorganisatie Urgenda en 900 mede-eisers. De rechtszaak komt uit de koker van advocaat Roger Cox. Het zien van de klimaatfilm van Al Gore veranderde zijn leven. Hij schreef in 2011 het boek ”Revolutie met recht”, waarin hij uiteenzet hoe rechtspraak een rol kan spelen in een „alomvattende energierevolutie.”
Waarom ging de staat in hoger beroep?
Volgens de landsadvocaat gaat de politiek en niet de rechter over klimaatbeleid. Verder zou Nederland al plannen hebben om in 2030 en 2050 aan het Parijse klimaatakkoord te voldoen. Die zouden afdoende zijn.
Wat is het punt van de eisers?
De staat heeft volgens de Grondwet een zorgtaak. Dat betekent dat hij de veiligheid van zijn onderdanen moet waarborgen. Op gevaren die de burgers bedreigen dient te worden ingespeeld. Volgens de eisers –en dus ook de rechters– doet de overheid te weinig aan het terugdringen van gevaarlijke klimaatverandering. Nederland erkent dit gevaar al sinds de VN-top in 1992 in Rio de Janeiro.
Hoe loopt dit af?
Dat weten we vrijdag aan het eind van de morgen. Wel is duidelijk dat in september een uitgebreid advies aan de Hoge Raad is gedaan. Daarin bepleitten plaatsvervangend procureur-generaal Langemeijer en advocaat-generaal Wissink om de uitspraak van het gerechtshof in stand te houden.
Wat als de Hoge Raad het gerechtshof gelijk geeft?
Dan moet het kabinet in actie komen. Tot eind 2020 is er dan nog een jaar om de CO2-uitstoot verder terug te dringen. De uitspraak kan ook internationaal gevolgen hebben. De zaak wordt wereldwijd op de voet gevolgd. Milieuorganisaties in diverse landen volgden het voorbeeld van Urgenda en spanden een rechtszaak aan tegen overheden of bedrijven. Winst van Urgenda vergroot eveneens de kansen voor de klimaatzaak tegen Shell.
Is het CO2-doel haalbaar?
Waarschijnlijk niet. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelde juist dinsdag een prognose naar beneden bij. In plaats van 23 procent ligt de uitstoot eind 2020 waarschijnlijk maar 20 tot 21 procent lager. Vier procent valt er niet zomaar bij te smokkelen.
