Voor de omschakeling is volgens Brussel zeker 1000 miljard euro nodig, dat moet worden gemobiliseerd met hulp van de Europese Investeringsbank (EIB) en private investeringen. De transitie mag niet ten koste gaan van kwetsbare landen en burgers. Daarom komt er steun ter waarde van 100 miljard euro tussen 2021 en 2027.

Dat is de kern van de ‘Green Deal’ van de Europese Commissie die door voorzitter Ursula von der Leyen en vicevoorzitter Frans Timmermans in Brussel is gepresenteerd. De plannen variëren van herbebossing en verduurzaming van woningen op grote schaal tot een volledig schone staalproductie in 2030 en het terugdringen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Door de ambitieuze klimaat- en milieustrategie moet ook veel bestaande Europese wetgeving op de schop.

Voor burgers en bedrijven kunnen de voorstellen soms grote gevolgen hebben. Timmermans en zijn kabinetschef, oud-PvdA-leider Diederik Samson, pleiten bijvoorbeeld voor een Europese kilometerheffing en een verscherping van de uitstootnormen voor personenauto’s en bestelbusjes. In 2025 moeten er een miljoen laadpalen voor elektrische auto’s langs de Europese wegen staan. Batterijen moeten in de toekomst hernieuwbaar zijn. Er komt veel meer biologisch voedsel op ons bord.

De lucht- en scheepvaart moeten net als andere transportsectoren belasting gaan betalen op fossiele brandstoffen. De commissie wil driekwart van het wegtransport verplaatsen naar het spoor en de waterwegen. Ze stelt ook ‘groene havens’ voor waar ‘vieze’ schepen niet welkom zijn.

Er moet ook een importheffing worden overwogen op producten van vervuilende bedrijven van buiten de EU. In toekomstige vrijhandelsverdragen met derde landen wil Brussel bepalingen over het klimaat opnemen, zoals nu over bijvoorbeeld mensenrechten. Ook wil Timmermans maatregelen treffen om het ecosysteem en de biodiversiteit in de EU te beschermen.

De Europese leiders zullen donderdag op hun top in Brussel over de voorstellen praten. Tot nu toe weigeren Polen, Hongarije en Tsjechië zich vast te leggen op klimaatneutraliteit in 2050. In het voorjaar denkt de commissie de eerste wetsvoorstellen in te dienen.