De kerk van Burkina Faso is hard getroffen door terreur in het noorden en oosten van het land. Jihadisten zaaien dood en verderf, waarbij christenen soms expliciet doelwit zijn. Er zijn verschillende aanslagen op kerken geweest. En toen militanten in juni het noordelijke dorp Bani aanvielen, zochten ze volgens ooggetuigen in de huizen naar „tekenen van christendom”, zoals Bijbels en kruizen.

Door het geweld is het kerkelijke leven in grote delen van het land feitelijk verdwenen, zegt de rooms-katholieke aartsbisschop van Burkina Faso, Philippe Ouédraogo. Hij staat aan het hoofd van de grootste kerk van het West-Afrikaanse land, met enkele miljoenen leden. „In het noorden zijn alleen in de grote steden nog parochies open. Soms zijn er nog maar een paar kerkgangers.”

De geestelijke wil echter benadrukken dat niet alleen christenen onder vuur liggen. „Iedereen is bang voor de jihadisten”, zegt hij in het aartsbisschoppelijk kantoor in de Burkinese hoofdstad Ouagadougou. „Ze doden katholieken, protestanten en moslims. Iedereen. Waarom?”

Er is hem veel aan gelegen de relaties tussen de verschillende groepen gelovigen in het land goed te houden. Hij verwijst naar een recente aanslag op een moskee in de noordelijke plaats Salmossi. „Samen met protestantse kerkleiders heb ik toen condoleances overgebracht aan de moslimgemeenschap. Toen er een priester werd vermoord, gebeurde dat andersom ook. Ik denk dat van dergelijke blijken van medeleven een krachtige boodschap uitgaat.”

De situatie in zijn land noemt hij „zeer complex.” „Er zit achter het geweld zowel een religieuze als politieke dimensie. Het jihadisme is geen spontane beweging, er zit een plan achter, een strategie. Maar het is mij onduidelijk wat ze precies willen.”

Cri de coeur

De aartsbisschop hoopt op krachtdadige actie van de internationale gemeenschap. Volgens hem is de steun van buitenlandse troepen, zoals van de Fransen, Amerikanen en Duitsers, teveel op het eigen belang gericht. „Dit is een cri de coeur om effectieve steun”, zegt hij. „De legers hebben drones en technische middelen om de jihadisten te volgen. Maar de bevolking beschermen ze niet. Dan vraag ik: waarom zijn ze daar eigenlijk?”

Gewapende actie is volgens de kardinaal echter niet voldoende. „De strijd kan niet alleen met kalasjnikovs gewonnen worden. We moeten ook het gesprek aangaan, zelfs met de jihadisten.” En ja, daarbij hoort naar zijn oordeel ook openheid tot vergeving. „Dat is moeilijk”, erkent hij. „Maar het is de opdracht van Jezus.”

De kardinaal weigert bij de pakken neer te zitten. „Het is een ramp als je niet meer hoopt. We zullen met alle bevolkingsgroepen moeten werken aan de toekomst. Daarbij geloven we als christenen dat de Heer ons niet zal loslaten.”

Ouédraogo vertelt dat hij voor zijn kerk een jaar van gebed heeft uitgeroepen, ingaande op 10 november. „Het gebed is ons krachtigste middel.”

Metaaldetector

„Bidden is het belangrijkste”, zegt ook Simon Ramde op het hoofdkantoor van de federatie van protestantse kerken FEME, verderop in Ouagadougou. Ramde is docent praktische theologie aan de evangelische universiteit Koinonia en ondersteunt daarnaast vanuit FEME de veertien aangesloten kerkverbanden in de geestelijke toerusting.

Voor zover bij FEME bekend zijn er zo’n 300 protestantse kerken in het noorden gesloten. „De situatie is ernstig”, zegt Ramde. „Niet alleen kerken, maar ook scholen zijn al maandenlang dicht.”

De angst voor de jihadisten sijpelt ook door naar andere delen van het land, aldus Ramde. „Mensen uit het noorden komen hierheen en vertellen hun verhaal. De media berichten over de aanslagen. We zijn er allemaal deelgenoot van.” Ook Ouagadougou heeft bovendien met verschillende aanslagen te maken gehad.

In de hoofdstad zijn veel gelegenheden daarom extra beveiligd, zoals de kerken. Wie op zondag naar binnen wil, moet door een metaaldetector en zijn tas opendoen. Ramde beaamt dat jihadisten net zo goed moslims als christenen aanvallen. Toch denkt hij dat christenen extra gevaar lopen. Zeker in de pinksterkerken zijn er namelijk veel moslimbekeerlingen, wat de jihadisten uiteraard een doorn in het oog is.

Of dat in het verleden geen probleem was? „Niet zo sterk”, zegt Ramde. „Het was mogelijk. De islam is hier vanouds gematigd.”

Ramde zou de kerken in Europa om gebed willen vragen. „Ook een boodschap van bemoediging doet ons goed.” Daarnaast is er veel vraag naar kleding, voedsel en medicatie voor de duizenden ontheemden uit het noorden. „Het zou mooi zijn als we hen als kerken beter kunnen helpen.”

Dit is het derde artikel in een serie over Burkina Faso. Vrijdag deel 4 (slot).