Zelfs al komt het kabinet op korte termijn met een oplossing, dan is dat niet meer te voorkomen. Dat blijkt uit een donderdag gepubliceerd rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB).

Probleem is dat de schade al voor een belangrijk deel is aangericht. Dat komt doordat de vergunningverlening voor nieuwe bouwprojecten al vijf maanden stagneert.

Eind mei verwees de Raad van State het Nederlandse stikstofbeleid naar de prullenbak. Volgens de hoogste bestuursrechter was niet zeker dat kwetsbare natuurgebieden geen extra schade zouden oplopen door activiteiten waarbij stikstof vrijkomt.

Volgens berekeningen van het EIB loopt de bouwproductie tot en met 2021 een deuk op ter waarde van 6 miljard euro. Daarmee zijn 28.000 voltijdbanen bij bouwondernemingen gemoeid plus nog eens 14.000 banen bij toeleveranciers.

De grond-, weg- en waterbouw (gww) loopt al in 2020 een forse klap op, ter grootte van 1,8 miljard euro. Over de hele periode wordt deze deelsector het hardst geraakt. De nieuwbouw van woningen komt op de tweede plek. Bedrijven die het daarvan moeten hebben zullen het vooral in 2021 zwaar krijgen, met een productieverlies ter waarde van 1,4 miljard euro.

In de utiliteitsbouw (gebouwen zonder woonbestemming) lijkt de schade relatief mee te vallen.

Uitstel van bouwprojecten leidt meestal niet tot afstel, verwacht het instituut. Vanaf 2022 zullen er per saldo meer nieuwe projecten in uitvoering komen dan er nog projecten vertragen. De bouwproductie komt dan weer hoger uit dan zonder stikstofproblematiek het geval zou zijn geweest, voorziet het EIB.

Het EIB baseert zijn berekeningen op informatie over nieuwbouwprojecten in de woningmarkt en Rijksprojecten op het gebied van infrastructuur.

De opstellers van het rapport wijzen erop dat de stikstofproblematiek niet alleen de productie en werkgelegenheid in de bouwsector raakt maar bredere maatschappelijke gevolgen heeft. In 2021 zullen 10.000 nieuwe woningen minder worden opgeleverd dan de bedoeling was. Uitstel van investeringen in de infrastructuur zal leiden tot meer files en ook de uitbreiding van de capaciteit van het spoor in de wielen rijden.

Vooral projecten die dichtbij kwetsbare natuurgebieden liggen (tussen 2 en 5 kilometer) kampen met onzekerheid. Vertragingen lopen hier tot in 2020 door, verwacht het EIB. Het productieverlies is bij deze projecten nu al opgelopen tot 500 miljoen euro.

Een mogelijke oplossing is volgens het rapport de invoering van een drempelwaarde. Als woningbouwprojecten met een geringe stikstofuitstoot –genoemd wordt 0,05 mol per hectare per jaar– een vergunning krijgen, pakt het productieverlies 250 miljoen euro lager uit.

Het rapport stipt de kwestie van PFAS, giftige stoffen die in veel grond aanwezig zijn, wel aan maar laat hier nog geen schadeberekeningen op los. De effecten op de bouwproductie zijn daarvoor nog te onzeker, aldus het EIB. „Maar dat het gaat om kostenverhogingen en vertragingen is duidelijk.”