Het kabinet pakt het stikstofprobleem aan onder meer door vrijwillige sanering van boerenbedrijven en investeringen in innovaties voor boeren die willen blijven. Ook komen er „gerichte snelheidsverlagingen” op plaatsen waar dat echt leidt tot minder neerslag van stikstof in kwetsbare natuurgebieden.
Dat meldt verantwoordelijk minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Het kabinet wil volgens Schouten „snel en zorgvuldig” maatregelen treffen om het stikstofprobleem op te lossen. Per gebied wordt in kaart gebracht welke maatregelen nodig zijn om de natuur te herstellen en tegelijkertijd de vergunningverlening weer op gang te brengen.
„Makkelijke en snelle oplossingen zijn er niet”, zegt Schouten. „Maar duidelijk is dat de uitstoot van stikstof omlaag moet.” Het kabinet is bereid „extra financiële middelen te reserveren”. Concrete bedragen worden niet genoemd, maar volgens ingewijden gaat het om enkele honderden miljoenen.
Bij het uitkopen van boeren geeft het kabinet voorrang aan de grootste vervuilers in de buurt van natuurgebieden die extra moeten worden beschermd. Boeren die toch boer willen blijven, krijgen hulp om de uitstoot van hun bedrijf omlaag te brengen. Te denken valt aan nieuwe stallen, ander veevoer en een betere scheiding van urine en mest.
Over een week mag extra stikstofuitstoot bij bijvoorbeeld een bouwproject weer worden weggestreept tegen stikstofbesparende maatregelen. Wie een huis wil bouwen, kan daar dan toch een vergunning voor krijgen door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat het na de bouw minder stikstof uitstoot. En een veehouder die een extra stal wil bouwen, kan daarvoor toestemming krijgen door de uitstoot van een oude stal te verminderen.
Automobilisten hoeven het gaspedaal alleen los te laten op plaatsen waar dat direct effect heeft op de uitstoot. Verder rekent het kabinet erop dat maatregelen die al op stapel staan in het kader van het Klimaatakkoord, zoals de overgang naar elektrisch rijden, tot een lagere uitstoot van stikstof zullen leiden.
Verschillende natuur- en milieuorganisaties zijn gematigd positief over de stikstofaanpak die het kabinet heeft bekendgemaakt. Maar ze plaatsen ook kanttekeningen.
„Met deze eerste aanpak van de stikstofcrisis geeft het kabinet aan dat de tijd van rekenkundige trucs voorbij is”, zegt het Wereldnatuurfonds (WWF). „WWF is positief over de forse inzet op natuurbehoud én natuurherstel. Tegelijkertijd wordt boeren toekomstperspectief geboden door inzet op kringlooplandbouw en warme sanering.” Wel roept WWF het kabinet op om „door te pakken, want alleen dan zal het lukken om de stikstofdeken die over Nederland ligt, weg te trekken.”
Directeur Marc van den Tweel van Natuurmonumenten zegt: „Verder uitstel of juridische listen zijn in niemands belang, daar is het kabinet heel helder over. Vandaag laat de coalitie zien te kiezen voor een dappere en heldere koers.”
Greenpeace is blij dat het kabinet laat zien stappen te willen zetten. Maar het laat de kans onbenut om de omslag naar „écht duurzame landbouw” te maken. Het aantal dieren verminderen zou de enig juiste aanpak moeten zijn; in plaats daarvan „sturen de kabinetsplannen juist aan op meer megastallen en nóg minder boeren”, aldus directeur Joris Thijsse van Greenpeace Nederland.
De oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn negatief over de plannen van het kabinet om de stikstofproblemen aan te pakken. GroenLinks noemt de maatregelen „boterzacht, niet concreet en te traag”. Partijleider Jesse Klaver wijst erop dat er „geen cent wordt uitgetrokken om boeren uit te kopen of natuur te herstellen. Boeren, bouwers en natuurliefhebbers: niemand is met het plan van vandaag veel wijzer geworden.”
Ook oppositiepartij SP reageert sceptisch. Minister Carola Schouten benadrukt vrijwilligheid bij sanering van de veehouderij, en vermijdt te spreken over minder dieren, stelt Kamerlid Frank Futselaar. Hij betwijfelt „of we met die insteek snel vaart kunnen maken met stikstofcrisis.”
Ronduit afwijzend is de opstelling van PVV-leider Geert Wilders. Hij vindt de voorstellen „broddelwerk”. „Pas nou die onzinregels aan en laat hardwerkend Nederland met rust! We hebben geen stikstofprobleem maar een probleem met doorgeslagen EU-regels en politici die daar voor buigen!”
