Een storm. Zo noemt ds. S. T. Lagendijk, voorzitter van de werkgroep die de Nederlandse versie van het document opstelde, donderdag de commotie. De verklaring zou homovijandig zijn. „Maar we zijn ervan overtuigd dat de Nashvilleverklaring de Bijbel naspreekt. Het is goed dat we ons als christenen bezinnen. En dat betekent: teruggaan naar het Woord van God.”

Dat is dan ook de insteek van de studiedag ”Bijbels denken over huwelijk en seksualiteit in 2019”, donderdag in De Aker in Putten. Vanwege de ophef die er dit voorjaar over de verklaring ontstond, surveilleerde de politie donderdagmorgen voor de zekerheid voor de deur van het congrescentrum.

Revolutie

Er is een „revolutie” gaande, vindt dr. Klaassen. De predikant van de hervormde gemeente in Arnemuiden haalt wat krantenknipsels tevoorschijn. Er zijn scholen in de Verenigde Staten die verplicht de transgenderwens van leerlingen moeten accepteren. „En terwijl de Tweede Kamer in Nederland in mei een motie aannam om homogenezingstherapie te verbieden, steunen zorgverzekeraars kostbare behandelingen om geslachtsverandering te ondergaan.”

Het morele landschap is voorgoed veranderd, stelt de predikant vast. Maar de revolutie is nog niet ten einde. De fronten verschuiven steeds. De eerste fase –in de jaren zestig– was de strijd voor de zelfbeschikking van de vrouw. Onder meer abortus werd gezien als een „mensenrecht.”

Daarna stond de acceptatie van homoseksuelen hoog op de agenda. „De roep om ruimte voor erkenning en tolerantie veranderde in onvoorwaardelijke acceptatie.”

Volgens dr. Klaassen lijkt de samenleving in een derde fase terecht te zijn gekomen: de strijd voor de acceptatie van transgenders. „Het gaat voorvechters van deze revolutie om de volledige toegang tot de mogelijkheid van geslachtsaanpassing en een volledige acceptatie in de maatschappij.”

De transgenderweging heeft „de bevrijding van de dictatuur van de natuur” tot doel, aldus de Arnemuidense predikant. „Heteroseksualiteit als norm wordt uitgebannen.”

Het ‘succes’ van de seksuele revolutie is volgens hem te wijten aan een andere revolutie, die daarachter schuilgaat, namelijk van het „waarheidsbegrip.” Het postmodernisme stelt dat de waarheid per omstandigheid kan verschillen; er zijn geen normen voor wat goed en fout is. „Niets staat meer vast, niets is meer heilig, alles is mogelijk.”

Het klassiek-christelijke denken gaat echter uit van een orde die door God is gestructureerd en bepaald, zegt dr. Klaassen. „Daar horen ook het gezin en het huwelijk tussen man en vrouw bij.”

Volgens dr. Klaassen heeft de beweging van lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders (lhbt) een „verborgen agenda”: ze wil een totale verandering van de werkelijkheid. „Het angstige is dat er ook een omkering van alle waarden plaatsvindt die in de oude wereld heilig en goed werden geacht. Wat vroeger kwaad werd genoemd –sodomie bijvoorbeeld– is nu goed en normaal.”

Orthodoxe christenen staan op dit moment „aan de verkeerde kant van de moraal”, zo citeert hij de Amerikaanse theoloog Albert Mohler. „Wie moeite heeft met homoseksualiteit wordt homofoob genoemd, predikanten die zich verzetten tegen de nieuwe moraal zijn haatdominees. Ondertekenaars van de Nashvilleverklaring worden weggezet als nieuwe ketters.”

Christenen leven in een samenleving waarvan de „fundamenten worden omgestoten.” Dr. Klaassen verwijst naar Psalm 11. David wordt geadviseerd voor zijn vijanden te vluchten. „Maar vluchtgedrag is geen optie. David geeft het enige goede antwoord: Ik vertrouw op de Heere. Zijn troon staat in de hemel. Hij regeert.”

Schriftgezag

Bij de aanvaarding van homoseksuele relaties is het Schriftgezag in het geding, zegt dr. P. de Vries, docent aan het Hersteld Hervormd Seminarium in Amsterdam, even later. „Is het getuigenis van de Schrift voor ons relevant of is onze context zo anders dan de tijd waarin de Bijbelse geschriften ontstonden dat wij delen van het Bijbels getuigenis terzijde kunnen stellen?”

Uit de Schrift blijkt dat die „de stem van de levende God” is, aldus dr. De Vries. „Dat de Bijbelwoorden in een bepaalde tijd en cultuur klonken, doet niets af van hun blijvende gezag en relevantie.”

De eeuwen door hebben de hoofdstromen van het christendom –de Rooms-Katholieke Kerk, de Oosters-Orthodoxe Kerk en de protestantse kerken „die aan de belijdenis van de Reformatie vasthouden”– gesteld dat seksualiteit en intimiteit bedoeld zijn voor het huwelijk tussen één man en één vrouw, stelt de predikant. „Steeds blijkt dat bij aanvaarding van homoseksuele relaties de aard van het Schriftgezag aan de orde is.”

Wat zegt de Bijbel over huwelijk en (homo)seksualiteit? Dr. De Vries wijst op de scheppingsorde, waarin het huwelijk wordt gezien als een levenslange verbintenis tussen één man en één vrouw. Het verbod op homoseksueel gedrag in bijvoorbeeld Leviticus 18:22 grijpt volgens hem terug op deze scheppingsorde. De apostel Paulus, die zich zorgde maken over ontsporingen op seksueel terrein, liet zich leiden door de zogenoemde heiligheidswetten in het Oude Testament.

Ook Jezus greep in Zijn woorden over seksualiteit terug op de scheppingsorde. Hoewel Jezus „de ernst van de zonde nooit relativeert”, is het bijzondere van Zijn optreden en onderwijs dat Hij „een strenge ethiek verbindt met de bereidheid zondaren te ontvangen en met hen te eten.”

Sinds de zondeval (Genesis 3) is er sprake van een „zondige gebrokenheid” in de wereld. „Overspelige gedachten, homoseksuele gedachten en transgendergevoelens behoren niet bij het goede beeld van God, waarnaar Hij de mens schiep”, aldus de hersteld hervormde predikant. „Ze zijn een gevolg van de zondeval en omdat zij strijdig zijn met wat God van de mens vraagt, niet een natuurlijk maar moreel gevolg van de zondeval. Sinds de zondeval struikelen wij allen op het gebied van de seksualiteit.”

Een zondige „gerichtheid” is dan ook geen persoonlijke keuze. „Van persoonlijke schuld is pas sprake als wij er aan toegeven. De zondige gerichtheden en gevoelens zijn wel een onderdeel van ons zondige bestaan. Omdat wij een zondig bestaan hebben, niet in de laatste plaats op het terrein van seksualiteit, hebben we bekering nodig. Een bekering die een levenslang karakter heeft.”

Homoseksuele gevoelens zijn in moreel opzicht niet neutraal, aldus de docent. „Dat doet geen recht aan het Bijbelse getuigenis over het beeld van God. Wanneer de Bijbel een bepaalde vorm van gedrag veroordeelt, worden ook de gevoelens die er achter of onder liggen als schuld gezien. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat dit niet geldt voor homoseksuele gevoelens. Wat wij wel moeten afwijzen is de gedachte dat zij die moeten worstelen met homoseksuele gevoelens grotere zondaren zijn dat zij die tegen andere zondige gevoelens moeten strijden.”

Pastoraat

Philip Nunn, oudste van de vergadering van gelovigen in Eindhoven, zegt in zijn „pastorale lezing” dat homoseksuele gevoelens slechts in een bepaald opzicht onder ”zonde” vallen. God heeft ze oorspronkelijk „niet gewild.”

Zonde bestaat volgens hem uit drie stappen: je constateert dat iets mooi is, je begeert het en je neemt het. „Jezus zegt dat zonde in je hart begint. Stap 1 is geen zonde; stap 2 en stap 3 wel.”

Christenen denken verschillend over seksuele gevoelens. Sommigen zien die als een ziekte of en psychische aandoening, anderen als een aangeleerde gewoonte, een scheppingsvariant, een zonde of een uiting van gebrokenheid. „Je visie bepaalt je pastorale aanpak. Als je homoseksuele gevoelens als een ziekte ziet, zet je in op genezing.”

Nunn spreekt het liefst over een „uiting van gebrokenheid.” Homoseksuele gevoelens kunnen een eigenschap van iemands leven zijn. „Maar laat ze niet vallen onder de kernidentiteit van je leven.”

Pastorale zorg moet in harmonie zijn met Gods Woord, aldus Nunn.

Zelfverloochening

Dan vertelt Gert Lemkes uit Gouda een persoonlijk verhaal. Hij ‘viel’ vroeger evenveel op jongens als op meisjes. Nu is hij voor „90 procent” homo en voor „10 procent” hetero. „Maar ik vraag me af hoe seculiere mensen zouden reageren als het andersom was geweest.”

Wanneer is een kerk veilig voor homo’s? „Als je samen Christus volgt. Daarvoor is zelfverloochening nodig, waarbij je elkaar vindt aan de voet van het kruis. Alleen daar kun je jezelf zijn.”

In de gemeente wordt volgens Lemkes veel op waarheid óf op genade gehamerd. „Maar die moeten allebei voluit klinken.” In een gezonde kerk moet ruimte zijn om over „onze gebrokenheid” te kunnen praten.

Oordeel

Mediator dr. S. D. Post leidt de forumdiscussie. „Hoe kun je vanuit de Bijbelse bewogenheid verantwoord omgaan met mensen die worstelen met vragen rond huwelijk en seksualiteit?”

Eerst vraagt hij of het oordeel van God ook moet klinken. Dr. Klaassen: „Ik ga dat niet uit de weg. Oordelen horen ook tot Gods Woord. Ik merk dat als je er evenwichtig over spreekt, Gods genade des te meer gaat schitteren. De Bijbel spreekt altijd met twee woorden.”

Zonde leidt tot de dood, tot het kapotgaan van relaties, zegt psychosociaal hulpverlener Erik-Jan Verbruggen. „En tegelijk dat de Heere genade wil geven. Als ik met mannen met pornoverslaving Spreuken 7 bespreek, is dat heftig. Maar het is de toon die de muziek maakt. Je moet de Bijbel eerlijk laten spreken. Dat geeft evenwicht en diepgang.”

John van Buuren (44) staat achter de Nashvilleverklaring omdat hij „pal wil staan voor de waarheid, voor de Bijbel van kaft tot kaft.”

Hij heeft ervaren dat Gods Woord vrij maakt. „Nadat God mij uit de duisternis tot Zijn wonderbaar licht trok, bevrijdde Hij mij van psychische nood en veranderde Hij de homogevoelens langzaam in heterogevoelens. Nu mag ik een jaar getrouwd zijn.”

Van Buuren heeft veel gesprekken met mensen die worstelen met hun homoseksualiteit. „Wat me in de Bijbel treft, is dat we ons moeten vereenzelvigen met andere zondaren. Daniël bad: „Mijn vaderen én ik hebben gezondigd.” Ga naast de ander staan. Getuig dat er vergeving is.”

Dr. De Vries: „De Bijbel laat zien dat er twee wegen zijn. Onder onbekeerden rust de toorn van God, totdat ze zich bekeren. Dat leidt tot verwondering. Spreek met homoseksuele gemeenteleden alsof ze je eigen zoon of broer zijn. Anders kun je hun nood niet peilen.”

Gezag

Dr. Klaassen mist een kerk die in de samenleving met gezag spreekt en die ethische lijnen durft te trekken. „Waar zijn die in Nederland?”

Dr. De Vries wil onderstrepen dat de kerk tekort is geschoten in het pastoraat aan homoseksuelen. „Maar in het getuigenis laat de kerk het afweten. Ik ken geen kerk in Nederland die zich op haar website duidelijk uitspreekt over zaken als huwelijk, seksualiteit, evolutie en het Evangelie. Nederlandse christenen hebben teveel een poldermentaliteit.”

Iemand uit de zaal zegt dat het er tijdens de studiedag op lijkt dat „alles en iedereen eraan gaat als we niet in actie komen. Dat beeld is vrij donker en wordt in absolute termen neergezet.”

Dr. Post, tegen dr. Klaassen: „Bent u angstig?”

Dr. Klaassen: „Zo sta ik niet in het leven. Ik denk wel dat we realistisch moeten zijn. De lhbt-beweging, en het indoctrinatieprogramma dat erachter zit, is een werkelijkheid. Daar maak ik me zorgen over. Maar pessimistisch ben ik niet. God gaat door met Zijn werk.”

Zit er spanning tussen wat de ‘profeet’ op de kansel zegt en de ‘herder’ in het pastoraat? Verbruggen sprak met mensen die vragen hadden bij de toonzetting van de Nashvilleverklaring. „Het is mijn verlangen om Bijbels te spreken. Maar niet alleen over homoseksualiteit, ook over huwelijk, misbruik en single zijn. Kunnen we als christenen geen alliantie vormen en ons gezamenlijk daarover uitspreken?”

In een filmpje van de NOS kwam dit voorjaar Pieter van der Leer aan het woord. Hij zei als homo celibatair te willen leven. Post: „Hoe komen we zover dat jongeren dit gaan zeggen, dat ze zich durven uitspreken in de christelijke gemeente?”

Van Buuren: „Vaak wordt gezegd dat je het wel mag zijn maar niet mag doen. Maar dat is een woord van wanhoop. Pas toen ik leerde zien dat mijn identiteit in God ligt, dat ik als man ben geschapen en Zijn kind mag zijn, werden mijn problemen minder. Homoseksuele jongeren in kerk hebben Jezus nodig. Niets meer en niets minder, al kan het kruis dat ze moeten dragen blijven bestaan.”

Aanbidding

Ds. W. Visscher, predikant van de gereformeerde gemeente in Amersfoort, opende de studiedag met het lezen van een gedeelte uit Genesis 1 en 2. Daarin staat onder meer dat God „man en vrouw” schiep. „Daar gaat het om in de verklaring, die ik van harte ondersteun. God heeft in Zijn wijsheid en grootheid de aarde geschapen. Je kunt deze hoofdstukken niet zonder aanbidding lezen.”

Tegelijk moet dit christenen verootmoedigen, aldus ds. Visscher. „Want als we verder in de Bijbel lezen, zien we dat het niet is gebleven zoals God oorspronkelijk had bedoeld. De gebrokenheid kwam in deze heerlijke schepping, door onze opstand tegen God. In een gebroken wereld moeten we vasthouden aan wat we in het begin van Genesis lezen. Terug naar de norm die God heeft bedoeld.”

De Bijbel houdt niet op bij Genesis 3, aldus de Amersfoortse predikant. „God gaat door en roept mensen terug naar Zijn heilzame ordening. God heeft vandaag een boodschap voor mensen die worstelen met de gebrokenheid van het leven. Het geheim van de Schrift is Gods genade, in de Zoon en Middelaar. Wie in Hem gelooft, ontvangt vergeving en een nieuw leven. Dan wil je ook naar Zijn geboden leven; daarin ligt grote loon.”

Ds. M. de Rechter, voorganger van de Christengemeente in Roermond, sloot het morgengedeelte af. Ds. A. Schultink, predikant van de gereformeerde gemeente in Nederland in Rhenen, opende de middagbijeenkomst. De christelijke gereformeerde emeritus predikant ds. J. M. J. Kieviet hield een slotwoord.

Ds. M. van Reenen, die deel uitmaakt van de werkgroep van de Nashvilleverklaring, zegt na afloop dat de studiedag „betekenisvol” is geweest. Middels een enquête peilde de werkgroep bij de ongeveer 220 bezoekers of de studiedag een vervolg moet krijgen en waar behoefte aan is.

In totaal hebben 350 mensen de Nashvilleverklaring ondertekend of hun adhesie betuigd. Aan het document wordt verder niet gesleuteld. De werkgroep gaat zich wel bezinnen op de vraag of ze zich op andere manieren gaat uitspreken over huwelijk en seksualiteit.