De Britse premier Johnson heeft besloten het parlement een maand vrij te geven: van 14 september tot 14 oktober. Officieel om de troonrede voor te bereiden. Maar alom wordt het gezien als een manier het Lagerhuis buitenspel te zetten. „Als je zegt dat dit een coup is, dan klopt dat.”
Het Lagerhuis neemt wel vaker reces in oktober, zegt Rodney Barker van de London School of Economics (LSE). „Dan is dat bedoeld om partijen tijd te geven voor hun congres. Of om het debat over de troondrede voor te bereiden. Maar deze keer is het anders, omdat er een zeer zwaar onderwerp op de agenda staat. Het is nu niet mogelijk de regering te controleren.”
De premier zei woensdagmorgen dat zo’n pauze voorafgaand aan de troonrede volkomen gebruikelijk is.
„Klopt, alleen niemand gelooft de premier als hij dat zegt. Al drie jaar lang gaat het politieke debat nog maar over één ding: brexit, en dat gaat naar een climax. Maar door dit besluit raken we aan de grenzen van het staatsrechtelijk fatsoen.”
De premier zei ook dat het Lagerhuis na 14 oktober voldoende tijd heeft om over brexit te spreken.
„In theorie mag dat mogelijk zijn, maar in de praktijk is het dan waarschijnlijk te laat om nog echt iets te doen. Ook al zou er een meerderheid in het parlement zijn die een no-deal-brexit wil blokkeren, dan is het onmogelijk om dat daadwerkelijk uit te spreken.
Het komt er dus op neer dat de regering zonder het parlement wil regeren. Deze gang van zaken is zeer uniek in de parlementaire geschiedenis. Als je zegt dit een coup is, dan klopt dat.”
Is het mogelijk te zeggen dat de premier gewoon politieke ruimte zoekt voor zijn eigen koers?
„Ja. Hij is geen man die voor iets ongebruikelijks aan de kant gaat. Hij is brutaal en onvoorspelbaar.”
Wat zegt het staatsrecht over de opschorting van het parlement?
„Wij hebben geen geschreven staatsrecht zoals landen op het continent. Wij werken met gewoonten en precedenten. En in de parlementaire geschiedenis is dit op deze manier niet zo voorgekomen. Dit gaat dus in tegen elke conventie.
Wij spreken over parlementaire soevereiniteit tegenover de koning. Dat is een begrip dat stamt uit tijd van de burgeroorlog van het parlement tegen koning Karel I in de zeventiende eeuw. Wat we nu beleven is natuurlijk geen burgeroorlog, maar toch wel iets van een burgerlijk conflict. Dit is een politiek gokspel op hoog niveau.
Als premier is Boris Johnson nog maar één dag in het parlement geweest, heeft slechts een meerderheid van één zetel en is aangetreden zonder verkiezingen, maar zoekt naar een zeer ongebruikelijke manier om zonder het parlement te regeren. En dat allemaal in naam van de brexitleus ”Take back control”. Ik snap daarom best dat de voorzitter van het Lagerhuis dat een „staatsrechtelijke schande” noemt. Het zal me niet verbazen dat veel Conservatieve parlementsleden die hechten aan traditie, hier tegen zijn.”
In Nederland besluit het parlement zelf waar en wanneer het vergadert. Wie neemt dat besluit in Westminster?
„Dat is in ons land formeel de kroon. De koningin dus, maar altijd in samenspraak met de premier. En zolang de premier de steun heeft van zijn ministers, ligt dit besluit doorgaans bij de premier.
De vraag is welke ruimte de koningin heeft. Oppositieleider Corbyn heeft gezegd dat hij een gesprek met de koningin wil. Wie weet vraagt de vorstin wel om bedenktijd. Maar alleen dat zal al zeer ongebruikelijk zijn. Zij wordt dus ook in een moeilijke positie gebracht. De koningin is alleen veilig als ze werkt binnen de grenzen van staatsrechtelijke gewoonten.”
Is het mogelijk dat het parlement dit besluit volgend week wegstemt?
„Misschien wel, ja. Het parlement heet soeverein, sinds de burgeroorlog tegen Karel I. Dus in theorie is het mogelijk dat deze opschorting van het parlement wordt tegengehouden. Maar misschien is de zaak morgen alweer anders. De situatie is zeer onvoorspelbaar.”