Neem bijvoorbeeld een klant van mij die graag zijn woning levensloopbestendig wilde maken waardoor hij tien tot vijftien jaar langer in het huis kon blijven wonen. Samen met zijn partner had hij wel rondgekeken naar een ander huis, maar ze konden weinig geschikts vinden. Dat kan kloppen, want er is een schreeuwend tekort aan goede seniorenwoningen.

Waar er een paar jaar terug vrijwel geen mogelijkheid was senioren financieel maatwerk te leveren, lijken banken nu over elkaar heen te tuimelen met zulke producten. Maar wat is er echt mogelijk?

Allereerst moet er sprake zijn van overwaarde op de woning. Soms wordt de woning wel de vierde pensioenpijler genoemd, naast AOW, collectief pensioen of persoonlijke lijfrente.

Als die overwaarde alleen in de stenen zit, kun je er niet veel mee. Er zijn letterlijk veel ‘steenrijke’ ouderen.

Zit het vermogen niet in de stenen en wil je dit opnemen, dan kan dat via een structurele of eenmalige opname. Een belangrijk punt is dat beide partners met pensioen moeten zijn. Als er bijvoorbeeld een fors leeftijdsverschil is tussen een echtpaar, dan nemen de mogelijkheden fors af.

Een eenmalige opname is het gemakkelijkst. Op basis van je inkomen neem je de overwaarde op. Dit kan tot 50 procent van de waarde van de woning, aflossingsvrij. Het bedrag is direct beschikbaar.

Rentevast

Er is enige variatie in de keuze van de rentevaste periode. Een nadeel is dat de rente in de regel niet aftrekbaar is, zeker als je aflossingsvrij opneemt. Verder is het verstandig om de rente wat langer vast te zetten, omdat bij een rentestijging de maandlast wel betaalbaar moet blijven. Gezien de matige of slechte indexatie van de laatste jaren is dat geen overbodige maatregel.

Een andere variant is de krediethypotheek. Daar kun je kiezen voor een eenmalige opname, maar ook voor regelmatige of structurele opnames. Dit kan tot ongeveer twee derde van de waarde van de woning.

Je neemt alleen het deel van de overwaarde op dat nodig is. De maandlasten kunnen daardoor lager zijn, al is er ook een risico door een variabele rente. Helaas bieden banken dit flexibele product bijna meer aan, omdat regelgeving deze vorm te bewerkelijk heeft gemaakt.

Als het inkomen niet toereikend is, kun je de overwaarde ook omzetten in een structurele uitkering. Dit is de zogenoemde opeethypotheek. De rente wordt dan bij de hypotheek bijgeschreven. Het voordeel is dat er geen extra maandlast ontstaat, maar het nadeel is dat je maar een klein deel van de overwaarde kunt opnemen. De meeste banken garanderen dat er geen restschuld kan ontstaan, maar als deze garantie er niet is, kan er sprake zijn van een gedwongen verkoop.

Zijn er geen risico’s? Wel als er in de toekomst zorg ingekocht moet worden. Dan is er misschien geen sprake van restschuld bij de verkoop van de woning, maar de overwaarde kan dan wel opgesoupeerd zijn.

De auteur is Master of Financial Planning. Volgende keer schrijft hij over oplossingen vanuit de overheid voor senioren. Reageren? financieel@refdag.nl