Stel: gemeente X is een pioniersplek. Er gelden kerkordelijk gezien minder regels dan in een reguliere gemeente. Rondom het lidmaatschap bijvoorbeeld, of de invulling van de ambten. Maar ook een voorganger hoeft niet aan dezelfde eisen te voldoen als een predikant in een reguliere gemeente.

Gemeente X bestaat al ruim vijf jaar. Een echtpaar dat er al wat langer komt, wil graag een kindje laten dopen. De vraag is: wie mag dat doen? Een predikant, een ambtsdrager of een vrijwilliger? Wat is eigenlijk het verschil tussen de taken en bevoegdheden van predikanten, kerkelijk werkers en pioniers?

Dit soort kwesties speelt steeds vaker bij nieuwe vormen van kerk-zijn in de Protestantse Kerk. Het moderamen (bestuur) vroeg de generale synode daarom in april een besluit te nemen over deze en andere vragen in het kader van de nota ”Mozaïek van kerkplekken”. Er is niets nieuws onder de zon, aldus de opstellers van de notitie: „Al vanaf de Handelingen der Apostelen staat de kerk voor vergelijkbare vragen en dilemma’s. Dat deze vragen er nu liggen, kunnen we als een probleem ervaren. We kunnen het ook zien als een hoopvol teken, een bewijs van het werk van de Geest en van de vernieuwing van Gods kerk.”

De bespreking van dit thema op de voorjaarssynode in Doorn verliep rommelig. Het kopieerapparaat draaide overuren om ruim twintig moties, tegenvoorstellen en amendementen te printen die de synodeleden –al dan niet te elfder ure– indienden. Om die informatie te kunnen ordenen, was meer tijd nodig. Daarom werd besloten om een extra synodevergadering te houden waarin de nota ”Mozaïek van kerkplekken” centraal staat. Die heeft zaterdag plaats, opnieuw in Doorn.

Zelfstandigheid

De centrale vraag is hoe nieuwe kerkplekken die behoefte hebben aan meer zelfstandigheid, een plek binnen de PKN kunnen krijgen die bij hen past. Deze gemeenten, ingedeeld in een categorie tussen de reguliere gemeenten en de flexibele plekken in, worden ”kerngemeenten” genoemd. In april besloot de synode dat deze gemeenten kerkordelijk als ”buitengewone gemeente” van de PKN kunnen worden beschouwd.

De meeste vragen van de synodeleden gingen echter over de gevolgen van het ontstaan van deze kerngemeenten voor de ambtsvisie in de Protestantse Kerk. Hoe kunnen kerngemeenten voldoen aan de kerkorde als er op zo’n belangrijk punt als het ambt andere maatstaven worden gehanteerd? Een werkgroep moet zich daarover buigen en de voortgang van het proces in november rapporteren aan de synode.

Toch is het volgens het moderamen nodig dat de synode voor die tijd –dus aankomende zaterdag– de notitie ”Mozaïek van kerkplekken” aanvaardt, met uitzondering van het hoofdstuk dat gaat over de ambten en sacramenten. Ook wordt de generale synode gevraagd om het moderamen de opdracht te geven om uit te werken hoe de kerngemeente moet voldoen aan de kerkordelijke taken en verplichtingen.

Zo’n voorstel zou er concreet op neerkomen dat een kerngemeente, die een missionair karakter heeft en vijf tot vijftien jaar bestaat, een ”kernraad” heeft waarvan minimaal een ouderling, een diaken en een ouderling-kerkrentmeester deel uitmaken. Daarnaast wordt van de kerngemeente verwacht dat zij ten minste drie belijdende leden telt. Lidmaatschap is voor betrokkenheid bij zo’n gemeente overigens niet verplicht. Iemand kan ervoor kiezen om ”vriend” van de gemeente te worden, of helemaal geen formele binding aan de gemeente te hebben.

Nood

Het is de bedoeling dat de synodeleden zaterdagmorgen doorspreken over de positie van bestaande kleine of krimpende gemeenten, waar volgens een aantal synodeleden sprake is van een grotere nood dan op de pioniersplekken. Ook de invulling van het ambt van ”pionier-pastor” komt weer aan de orde, in relatie tot de protestantse visie op het ambt.

Met name dat laatste punt leverde in april de nodige hoofdbrekens op. Het zal moeten blijken of de synodeleden nu genoegen nemen met de werkzaamheden die het bestuur in de voorbereiding van de vergadering heeft verricht. Het blijft voor hen namelijk mogelijk om tijdens de vergadering tegenvoorstellen, amendementen en moties in te dienen. Het kopieerapparaat blijft overigens uit; ter plekke ingediende voorstellen worden alleen nog vanaf het scherm besproken.

U kunt de synode zaterdag volgen via een liveblog op RD.nl.