De bijna 3000 boeken zijn onlangs gerestaureerd. Drie restauratoren en vier vrijwilligers zijn vijf weken lang bezig geweest met stofzuigers, stofdoeken, borstels en penselen voor de grote schoonmaak. Alle boeken gingen voorzichtig door hun handen. Aan een brede rij leren boeken- ruggen is nog schade te zien: in 1945 scheerde hier een granaatscherf langs. De restauratoren kregen de opdracht de sporen van de granaat-inslag te laten zitten.

Veel kastelen in Gelderland hebben sterk te lijden gehad onder de Tweede Wereldoorlog, zegt conservator Jorien Jas (54). „Bij de restauratie hebben we de boeken van Rosendael zorgvuldig behandeld, maar de granaatsporen in de boeken laten zitten. Ze vertellen het verhaal dat we wilden behouden. Het was een prachtig herstelproject van professionals en vrijwilligers.”

Jas studeerde kunstgeschiedenis, werkte in het Zuiderzeemuseum en werd toen conservator bij Gelders Landschap & Kasteelen. Ze serveert de koffie in een rood kopje met een groene schotel. De twee kleuren symboliseren het werk van de stichting. „Wij beheren zowel natuurgebieden, bos en landbouwgronden als het bijbehorende erfgoed: 36 kastelen, landhuizen en ruïnes waarvan er 7 zijn opengesteld”, zegt ze. „Zo verenigen we het groene en het rode. Het is waardevol dit uiteenlopende bezit als eenheid in stand te houden.”

De museale collectie van de stichting telt bijna 25.000 objecten. „Het mooie aan mijn werk vind ik dat het regelmatig lukt een object na heel lange tijd terug te brengen naar de plek waar het vandaan komt”, zegt Jas. „Dat is toch wel bijzonder. Je moet bedenken dat wij de kastelen leeg, zonder inrichting, overgedragen hebben gekregen. Dan is het natuurlijk geweldig om zo’n lege ruimte weer te laten spreken. Vaak herkennen we een object dat in particuliere handen of in de kunsthandel terechtkwam. We zien bijvoorbeeld een familiewapen van een van onze kasteelbewoners. Zo hebben we prachtige sauskommen voor Kasteel Cannenburgh verworven. Soms kopen we een portret, als we precies weten dat wie erop staat afgebeeld eigenaar of bewoner was van een van onze kastelen. Een andere keer duikt ergens een historische foto of een koffiemolen op. Daarmee zijn we net zo blij als met een prachtig stuk zilver. Niet alleen die dure gouden lijst, ook de gewone afwaskwast is belangrijk. We willen het complete verhaal over een kasteel vertellen.”

Tot het werk van een conservator behoort ook de zorg voor het behoud van de collectie. „Klimaat en licht zijn daarbij van groot belang, maar in een kasteel moeilijker te regelen”, vertelt ze. „Als er meer hulp nodig is, schakelen we restauratoren en andere experts in.” Ook vrijwilligers vervullen een belangrijke rol. De stichting werkt met 130 beroepskrachten en 770 vrijwilligers. „Elk kasteel heeft wel zo’n vijftig of zestig vrijwilligers”, zegt Jas. „Die moeten worden geïnstrueerd en geschoold. Hier ligt een belangrijke taak. Het mooie aan mijn werk is dat ik door de provincie rondreis en op al die mooie plekken kom. Een prachtige baan.”

Kasteel Rosendael, tussen de hooggelegen Veluwe en het laaggelegen IJsseldal, ligt er als een plaatje bij. Een wandeling door het zonovergoten park met de vijvers is een lust voor de zintuigen. „Achter die schoonheid gaat veel werk schuil”, verzekert Jas. „Mensen zien een fraai kasteel en een prachtig park, ze denken dat het er eeuwen zo bij heeft gelegen. Maar het gaat allemaal niet vanzelf. Wij leggen naast het huidige beeld de zwart-witfoto’s van de dramatische situatie voor de restauratie. Voor het onderhoud is veel geld nodig. Gelukkig heeft de stichting een krachtig draagvlak met 45.000 donateurs. Zij maken het mogelijk de kastelen nog mooier te maken. Want het gaat er uiteindelijk om dat toekomstige generaties hiervan kunnen blijven genieten.”

www.rosendael.glk.nl