Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Dat was kortweg de boodschap van Lankester en Sybrand Frietema de Vries dinsdag in het zuidwestelijke Friese dorp Raerd aan een delegatie van de SGP-fractie tijdens een werkbezoek. Frietema de Vries is aangesloten bij De Energiewerkplaats, een netwerk dat duurzaamheidsprojecten ondersteunt.

In Friesland, een provincie met veel kleine dorpen, wordt op kleinschalig niveau gewerkt aan de energietransitie. De Friezen hebben zich verenigd in vijftig coöperaties. Binnen deze clubs wordt afgesproken waar windmolens en zonnepanelen in het dorp geplaatst worden. Zo is iedereen erbij betrokken en neemt de weerstand af, meent Frietema de Vries.

„Mienskipsenergie” noemen de Friezen het. Gemeenschapsenergie. Het dorp betaalt voor én profiteert van eigen zonneparken en windmolens. Zo is het dorp zelfvoorzienend en levert het een bijdrage aan het landelijke doel om steeds meer energie op te wekken door zonnepanelen en windmolens.

Weerstand

Maar vooralsnog ervaren de Friezen weinig steun vanuit de overheid. Lokale, kleinschalige projecten moeten meer gestimuleerd worden door overheden. „Wiebes steunt vooral grote projecten die een stevige bijdrage leveren aan de klimaatdoelen. Maar door het IJsselmeer vol te planten met windmolens, roept hij veel weerstand op.” Door een hoge rente op leningen zijn de financieringslasten hoog voor kleinschalige projecten. Door een garantstelling van een gemeente zou de rente naar 1 of 2 procent kunnen, denkt Lankester.

Waar in Den Haag vooral wordt gepraat, worden in Friesland de handen uit de mouwen gestoken. Zo gaat het Friese dorp Heeg, met 961 woningen, binnenkort in zijn geheel van het gas af. „Een lang traject, maar er is weinig weerstand. Mensen zien de voordelen van de energietransitie steeds beter”, meent Frietema de Vries.

Chris Stoffer, Tweede Kamerlid voor de SGP en klimaatwoordvoerder, bezocht Friesland om meer te horen over hoe de energietransitie wordt vormgegeven in deze provincie.

Van Raerd naar Leeuwarden. Daar staat de Dairy Campus. Een afdeling van de Universiteit van Wageningen waar onderzoek wordt gedaan op het gebied van melkveehouderij. Zo wordt bij een groep koeien bijgehouden hoeveel ze eten en welke methaanuitstoot dit tot gevolg heeft. Ook het gewicht, houding en zelfs sociale interactie wordt bijgehouden, weet Eke Folkerts, medewerker van de Diary Campus te melden. Zij leidt veel groepen rond over het terrein, vanuit alle werelddelen. „De Universiteit van Wageningen is voor het veertiende jaar op rij verkozen tot de beste landbouwuniversiteit ter wereld. Veel mensen zijn dus heel geïnteresseerd in wat wij hier doen.”

De landbouwsector moet 3,5 megaton CO2 minder uitstoten in 2030 ten opzichte van 1990. Hierdoor is veel vraag naar innovatieve oplossingen bij boeren, ziet Folkerts.

De toekomst van de melkveesector ziet Folkerts niet rooskleurig in. „Er worden steeds meer regels opgelegd aan boeren. Velen hebben geen opvolger voor het bedrijf. Jonge boeren kunnen in het buitenland veel gemakkelijker een boerderij beginnen dan in Nederland en trekken weg.”