Een kerk die zich bewust niet houdt aan de afspraken die samen met anderen zijn gemaakt, plaatst zich feitelijk buiten het kerkverband, zo stelde prof. dr. H. J. Selderhuis zaterdag in Apeldoorn tijdens een landelijke ambtsdragersvergadering van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). „Het is crisis in de kerk. Zet het nemen van besluiten op de pauzeknop.”
De vergadering, die ruim 150 bezoekers trok, ging over het onderwerp: ”De CGK – het einde?”
Prof. Selderhuis, hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, verwees naar kerkenraden die bijvoorbeeld besluiten vrouwelijke ambtsdragers te benoemen en te bevestigen, tegen de regels van het kerkverband in. „Ze willen alleen een gesprek onder voorwaarde dat andere kerken met hun keuze instemmen. Dan moeten ze het niet vreemd vinden als het kerkverband de geloofsbrieven vanuit deze kerkenraden op meerdere vergaderingen niet langer aanvaardt.”
Dat kan „triest” zijn, zo stelde prof. Selderhuis, maar zo zit het kerkverband in elkaar. „De CGK zijn nu eenmaal niet de Protestantse Kerk in Nederland. Daarmee zeg ik niets over de Protestantse Kerk, maar ik zeg wel dat het om twee verschillende kerkmodellen gaat. En het CGK-model staat genoemde acties gewoonweg niet toe.”
Het was hem liever geweest een lezing over het gebed bij Calvijn te houden. „Van Calvijns gebed lig ik niet wakker, van de geschiedenis van de CGK ook niet. Maar ik slaap wel slecht van hoe het nu gaat en waar het naartoe moet. Het is crisis in de kerk en crisis betekent dat er wat gebeuren gaat, de ene kant of de andere kant op.”
In tijden van crisis hebben de CGK niets aan „vage verhalen”, aldus de hoogleraar. Volgens hem moet er „een verbinding zijn van bezinning en handelen.”
De crisis spitst zich toe op „wat de Bijbel wel en niet zegt over vrouw en ambt, over homofiele broeders en zusters, over de leer zoals die in de belijdenis is verwoord, en over hoe je vandaag kerk en kerkverband kunt en moet zijn.”
Een basisprincipe van een landelijk kerkverband is onder meer dat iedereen zich houdt aan wat samen is afgesproken, stelde prof. Selderhuis. „Dit vrij eenvoudige principe past niet bij een houding van: „Ik maak zelf wel uit wat goed voor mij is”, een houding die ons in het paradijs al in het verderf heeft gebracht. Dit principe betekent dus dat het niet alleen onfatsoenlijk maar ook onkerkelijk en naar mijn gedachte zondig is om besluiten die we biddend, bij een open Bijbel en na overleg samen genomen hebben, naast je neer te leggen.”
Tegelijk is het „zondig” het kerkverband te gebruiken om anderen de eigen wil op te leggen. „Bij de thema’s die nu onder discussie zijn, gaat het om onderwerpen waarover we met elkaar biddend de Bijbel geopend hebben. Dat geldt ook voor het moeilijke thema van homoseksualiteit. We hebben over deze onderwerpen veel gesproken en tenslotte erover besloten, vanuit de houding: wij geloven dat dit is wat de Heere over dit thema zegt en daar willen wij ons aan houden.”
De CGK willen gereformeerde kerken zijn, aldus prof. Selderhuis. „Gereformeerd is niet wat ons nu als de vrucht van nieuwe hermeneutiek wordt voorgesteld. Gereformeerd is niet degene die zegt dat wij het nu beter weten dan Paulus. Gereformeerd is wel luisteren naar de Schriften, gehoorzaam zijn aan de Schriften, ook als de Schrift heel anders spreekt dan wat ik wil horen of wat bij de huidige cultuur past. Als je anders tegen de Schrift aan wilt kijken dan wat de gereformeerde belijdenis over de Schrift zegt, zeg dat dan eerlijk – maar noem jezelf dan niet gereformeerd.”
Geloof is de band aan Christus, het leven met God, het door God gegeven middel waardoor een mens behouden wordt. „Is dat misschien wat we kwijtgeraakt zijn? Het besef dat een mens behouden moet worden en dat wij dus zonder geloof verloren gaan. Gereformeerd is dat waarin de confessie de Schrift naspreekt als het gaat over eeuwig leven en eeuwig sterven, over hemel en hel, over vrijspraak en oordeel.”
Er is volgens prof. Selderhuis geen kerk in Nederland met zoveel „vaste relaties” met anderen dan de CGK. Daarom moeten de CGK zich beijveren „ons jarenlange quasi-oecumenische geknutsel tot een einde te brengen en bereid te zijn het eigen kerkverband op te heffen of in ieder geval ter discussie te stellen.”
De TUA-hoogleraar vindt zijn kerk „het einde”, zo zei hij met een woordspeling op het thema van de conferentie. De CGK zochten steeds naar verbinding. „Een kerk waarin de mensen niet opgejaagd maar bij de Goede Herder worden gebracht. Staan al die goede dingen nu op het spel? Of laat ik het anders zeggen: Zetten wij al die dingen nu op het spel? Dat wil niemand. Ook niemand in een cgkv-gemeente (een samenwerkingsgemeente van christelijke gereformeerden en vrijgemaakt gereformeerden, red.) en niemand in een Bewaar het Pandgemeente. De kerk is niet een club waar wij onze experimenten op los laten en ook niet de kluis waarin wij onze tradities bewaren. Ze is het levende lichaam van Christus.”
De CGK worden later dit jaar „in kritieke toestand” naar de generale synode gebracht. „Het zou beter zijn dat we deze kerk in kritieke toestand bij de Heere Jezus zouden brengen. De Heiland, Die de dingen heel maakt. Die voor eenheid zorgt. Eenheid die niet ten koste van de waarheid gaat. En als we dat zouden doen, dan zien we dat we bij Hem niet de enigen zijn en ook niet de eersten. De wachtkamer van de Heiland zit vol kerken in kritieke toestand.”
Het besef dat christenen zonder de Heiland allemaal verloren gaan, zou hen volgens prof. Selderhuis dichter bij elkaar kunnen brengen. „Daarom zou ik zeggen: Zet de besluiten op de pauzeknop, ga met elkaar in gebed en dan in gesprek. Het is net als in een huwelijkscrisis: er komt een moment dat je niet meer met elkaar praat, dat ene ”point of no-return”. En als je eenmaal uit elkaar bent, komt het niet meer goed. We kunnen het ons niet veroorloven nog meer te breken. Tegenover de Schrift niet, tegenover de geestelijke en kerkelijke nood in ons land niet, tegenover elkaar niet, maar vooral tegenover de Heere niet.”
Hoe komen de CGK hieruit? „Gedogen werkt gewoon niet”, zei prof. Selderhuis tijdens de discussie. „Het gaat nu om de duidelijke uitleg van de Schrift, al geef ik toe: je bent er ook niet een-twee-drie uit wanneer verschillende kerken andere conclusies trekken uit de Schrift ten aanzien van vrouw in het ambt. Er bedanken in Nederland 250 mensen per dag voor de kerk. Moet dit item van de vrouw in het ambt er nog bij? Dat is niet de oplossing voor de kerk in ons land. Zie de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, waar de chaos compleet is nu men besloten heeft tot de vrouw in het ambt. Er lopen gemeenten leeg. Kerkrecht is zo simpel als het maar zijn kan: het is een kwestie van afspraken.”
Of samenwerkingsgemeenten die worstelen met de vraag of ze vrouwelijke ambtsdragers mogen aanstellen zich niet gehoord voelen? „Dat zou kunnen, maar dat geldt ook voor hen die zich bezwaard voelen over kerken die vrouwelijke ambtsdragers doorzetten.”
Prof. Selderhuis vroeg zich af of mensen in de CGK nog weten dat er een landelijk kerkverband is. „Het gaat erom dat je gelooft in Jezus, hoor je. Maar is Hij ook de Heer van de Kerk? Het gebrek aan kennis is groot.”
Zie ook:
Vrouw in ambt zet eenheid onder druk, RD.nl (20-03-2019)
