Zaterdagmorgen, even voor 10.00 uur in de ochtend. De diensten voor de sabbatviering in de synagoge Tree of Life in Pittsburgh zijn in volle gang. Het gebedshuis is een onopvallend gebouw, aan een met bomen omzoomde laan op zo’n tien minuten van het centrum.

Onopvallend of niet, Robert Bowers (46) weet precies waar hij zijn moet. Gewapend met een AR15-aanvalsgeweer en drie handvuurwapens stapt hij het complex binnen en opent het vuur.

In de kelder hoort een handvol Joodse gelovigen de schoten boven hun hoofd. Rabbijn Jonathan Perlman doet het licht uit en duwt zijn gemeenteleden een grote voorraadkast in. Hij belt het alarmnummer 911, maar durft niets te zeggen, uit angst dat het geluid hen zal verraden. Als het schieten is gestopt, waagt Melvin Wax het de deur te openen om een blik naar buiten te werpen. Een kogel wordt hem fataal.

„De schutter liep naar binnen, stapte over het dode lichaam heen, maar merkte ons niet op”, vertelt overlevende Barry Weber (76) een dag later tegen persbureau AP. „Ik zag niets en durfde nauwelijks adem te halen. Kort daarop liep hij weer naar boven.”

Een speciale politie-eenheid schiet Bowers neer en overmeestert hem. De schutter is inmiddels geopereerd en moet mogelijk deze maandag al voor de onderzoeksrechter verschijnen. Hem hangt bij veroordeling de doodstraf boven het hoofd.

Teken aan de wand

De politie tast vooralsnog in het duister over de motieven van Bowers. Weliswaar had hij diverse keren op sociale media antisemitische uitlatingen geplaatst. Maar verder stond de vrachtwagenchauffeur als een rustige en teruggetrokken man bekend.

Voor Werber is de aanslag van „deze maniak” echter een teken aan de wand. „Ik weet niet waarom hij denkt dat de Joden verantwoordelijk zijn voor alle ellende in deze wereld. Maar hij is niet de eerste en zal ook niet de laatste zijn. Dat is helaas onze last die we als Joden moeten dragen.”

Cijfers van de Joodse burgerrechtenorganisatie Anti Defamation League (ADL) bevestigen de sombere mening van Werber. Volgens ADL is het aantal antisemitische incidenten in de Verenigde Staten vorig jaar met 60 procent gestegen ten opzichte van 2016. Nooit eerder waren Joden in Amerika echter het slachtoffer van zo’n bloedige aanslag.

Diverse Joodse groeperingen wijten de toename van het aantal antisemitische incidenten aan de opkomst van blanke nationalistische bewegingen in de VS. Hoewel de Amerikaanse president Trump de aanslag van zaterdag direct scherp veroordeelde, eisen de organisaties meer actie.

De in Pittsburgh gevestigde Joodse organisatie Bend The Arc schreef maandag dan ook een gepeperde brief aan Trump. „De afgelopen drie jaar hebben uw woorden en beleid een groeiende blanke nationalistische beweging aangemoedigd. (...) President Trump, u bent niet welkom in Pittsburgh tot u stopt met uw vizier te richten op alle minderheden en hen in gevaar te brengen.”

Behalve Trump reageerden diverse wereldleiders, onder wie de Duitse bondskanselier Merkel en de paus, met afschuw op de aanslag. De Israëlische premier Netanyahu sprak zijn steun voor de nabestaanden uit: „Het hele volk van Israël rouwt met de families van de doden.”