András Visky sprak vrijdagmorgen op een conferentie ter gelegenheid van de viering van het honderdste geboortejaar van ds. Ferenc Visky. Deze predikant werd op 1 juli 1918 in Agris geboren en overleed op 5 oktober 2005 in Oradea, in Roemenië. Ds. Visky werd leider van de Hongaarse opwekkingsbeweging Bethanië, die nu Christian Endeavor (CE) heet.

Ferenc Visky zat van 1958 tot 1964 in de beruchte Gherla-gevangenis. De rest van het gezin, zijn vrouw Juliá met zeven kinderen en een huisgenote, werd naar een kamp in de Donau-Delta gedeporteerd. Deze geschiedenis werd in Nederland bekend door het boek van Juliá Visky, ”Op adelaars vleugelen gedragen”.

Deportatie

Op het symposium in het Provinciaal Museum van Satu Mare (Roemenië) belichtte een groot aantal sprekers de betekenis van Ferenc Visky. De jongste zoon van het gezin, dr. András Visky, hoogleraar theaterwetenschap in Cluj en gerenommeerd dichter, citeerde in zijn toespraak 1 Korinthe 4:9: „Want wij zijn een schouwspel geworden der wereld.” Hij zei hoe belangrijk het is om diep ingrijpende gebeurtenissen, zoals deportatie en gevangenschap, voort te laten leven in verhalen. In de gereformeerde traditie wordt de Woordverkondiging gezien als het verlengstuk van Gods spreken. „Daarom is het goed om de belevenissen van christenen die tijdens de communistische dictatuur vervolgd werden, in preken, verhalen en drama te gebruiken en te transformeren tot bemoediging en verheerlijking van de trouw van God.”

Dr. Judit Balogh, hoogleraar geschiedenis aan de Eszterházy Károly Hogeschool in Eger (Hongarije), analyseerde in haar lezing de verhouding tussen de Hongaars-Hervormde Kerk en de macht van de staat. Hongarije en het Hongaarse volk nemen volgens dr. Balogh een positie in tussen Oost-Europa en West-Europa. De Hongaars-Gereformeerde Kerk ontstond uit de Reformatie in West Europa, maar leeft wel in de context van de oosters-orthodoxe kerken, die onder invloed van de Byzantijnse traditie staan.

De Reformatie had een „enorme uitwerking” op politiek gebied, aldus dr. Balogh. Daardoor ontwikkelden de West-Europese landen zich democratischer dan die in het meer hiërarchisch geordende Oost-Europa.

Ze wees daarnaast op de bijzondere rol van opwekkingsbewegingen, zoals die van de waldenzen en de puriteinen. Daardoor raakten gewone mensen vertrouwd met de Bijbel. De geschiedenis laat volgens haar veel voorbeelden zien van totalitaire staten en kerken die tevergeefs probeerden deze „opwekkingsgelovigen” in hun macht te krijgen. „Ferenc Visky begreep waarom de communistische overheid zo gekant was tegen de piëtisten. Die luisterden in de eerste plaats naar God.”

Volgens dr. Balogh konden vertegenwoordigers van de opwekkingsbeweging Bethanië verzet bieden tegen de communistische staat omdat hun geestelijk leven „niet ingekapseld was in staatsinstituten.”

Controle

Dr. Tamás Lönhárt, hoogleraar hedendaagse geschiedenis aan de Babes-Bolyai Universiteit Cluj, noemde de publicaties van en over Ferenc Visky geschikt „om terreur te voorkomen.” Volgens hem vertoont de geschiedenis „altijd hetzelfde liedje: totalitaire machten proberen controle over alles en iedereen te krijgen. Steeds opnieuw merken onderdrukkende machten echter dat zij ware gelovigen niet in hun greep kunnen krijgen.”

Dr. Dezső Buzogány (Protestantse Theologische Opleidingsinstituut Cluj) betoogde dat de Bethanië-beweging laat zien hoe belangrijk „inwendige zending” is.

Dr. Levente Horváth (missioloog en verslaafdenpastor) citeerde een uitspraak van Ferenc Visky: „Gelovigen hoeven niemand te vrezen en daarom zetten zij zich voor iedereen in.” Hij wees op het belang van deze uitspraak voor vriendschapsevangelisatie.

Plaquette voor ds. Ferenc Visky onthuld

Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van ds. Ferenc Visky –1 juli 1918– werd vrijdag in diens geboorteplaats Agris een plaquette onthuld. Ds. István Visky, kleinzoon van Ferenc Visky, vertelde hoe Ferenc Visky volgens hem op de plaquette gereageerd zou hebben. „Hij zou geprotesteerd hebben, en wijzen op Gods Woord. Dat kan als een tweesnijdend scherp zwaard in graniet gegrifte teksten doorsnijden. Het zou het beter hebben gevonden om te verwijzen naar Gods wet, die tot zondebesef en tot Christus leiden.”

Ferenc Visky werd geboren in de pastorie van Hongaars-gereformeerde kerk in Agris, waar zijn vader predikant was. Ds. Sándor Kovács, de huidige predikant van Agris, memoreerde vrijdag hoe Ferenc Visky in 1958 tot 25 jaar gevangenschap werd veroordeeld.

Dr. Zsolt Németh, de Hongaarse minister van Buitenlandse zaken, noemde Ferenc Visky een „rechtvaardige.” Hij zei dat de Hongaars-hervormde predikant in „onmogelijke omstandigheden” nooit een compromis heeft willen sluiten. Ferenc Visky handelde „tegendraads, ongeacht de mogelijk nare gevolgen.”