De een komt kleding uitzoeken, een ander haalt een voedselpakket op. In Het Open Huis in Schalkwijk, ondergebracht in een voormalig schoolgebouw, is het deze dinsdag een drukte van belang. Ook de inloopruimte zit vol bezoekers die een kop koffie of thee drinken en een praatje maken met elkaar of met een vrijwilliger.

Naast de zaal waar op zondag kerkdiensten plaatshebben, bevindt zich een kleine spreekkamer. De christelijke gereformeerde evangelist Daniël van Beek zit er aan tafel met Ed van Hell, directeur van Ontmoeting, een stichting die „vastgelopen mensen ondersteunt om hun leven weer op orde te krijgen.” Sinds anderhalf jaar werkt de kerk nauw samen met de christelijke hulporganisatie.

In 2003 fuseerden de christelijke gereformeerde kerken (cgk’s) van Haarlem-Centrum en Haarlem-Noord, waarbij het kerkgebouw van de eerste werd verkocht. In die tijd besloot de cgk zich met een missionair project te richten op het stadsdeel Schalkwijk, dat zo’n 33.000 inwoners telt.

Het gaat om een veelkleurige wijk, waarin 45 procent van de bewoners een buitenlandse achtergrond heeft, schetst Van Beek. Onder hen zijn veel mensen uit Arabische culturen en landen uit Noord- en West-Afrika. Ruwweg de helft bestaat uit eenpersoonshuishoudens. Kenmerkend is ook dat er veel sociale en materiële armoede voorkomt in Schalkwijk. „We willen hier met het Evangelie present zijn”, zegt Van Beek.

Samen eten

Dick van den Boogaart ging er destijds als pionier aan de slag. Hij stond bijvoorbeeld geregeld met een evangelisatiekraam in een winkelcentrum. Al snel ontstond er behoefte aan een plek voor ontmoeting. Dat leidde tot de komst van maatschappelijk centrum Het Open Huis, waaruit de gelijknamige zendingsgemeente ontstond die nu elke zondag een kerkdienst houdt.

Van Beek volgde in januari 2015 Van den Boogaart op als evangelist. Hij woont sinds 2010 met zijn gezin in Schalkwijk. „We kregen hier al snel contact met enkele christenen. Maar we nodigden ook andere mensen bij ons thuis uit om ons leven met hen te delen. Er kwamen bijvoorbeeld geregeld buurtbewoners eten. Dat sloeg aan. We raakten steeds meer betrokken op de wijk en gingen ervan houden.”

Verschillende mensen die geregeld bij hem thuis kwamen, leerden gaandeweg God kennen, zegt Van Beek. „Mijn vrouw en ik hadden een groeiend verlangen om in ons dagelijks leven getuige van God te zijn. Dat begon in het klein, bij ons thuis. In Het Open Huis gebeurt dat in het groot. Het is een plek van ontmoeting. Mensen eten met elkaar, krijgen praktische hulp en kunnen er God leren kennen.”

Woonbegeleiding

Missionair en diaconaal werk gingen in Het Open Huis vanaf het begin hand in hand. Geregeld stuitten kerkelijke vrijwilligers op situaties die te complex waren om goede hulp te kunnen bieden. In 2014 ontstond een eerste contact met stichting Ontmoeting. „We herkenden elkaar al snel op hartsniveau”, zegt Van Beek. Sinds anderhalf jaar neemt Ontmoeting de maatschappelijke tak van het werk voor haar rekening.

Ontmoeting had net besloten niet meer „zomaar” op nieuwe plaatsen aan de slag te gaan, blikt Van Hell terug. In Haarlem was de situatie anders. „De kerk kwam naar ons toe. Toen hebben we gezegd: Vanuit Ontmoeting willen we het werk dat jullie doen, versterken. We zagen dat de vrijwilligers zich aan de problemen vertilden. Nu kan de kerk weer vooral kerk zijn, terwijl wij ons op de maatschappelijke noden richten.”

Ontmoeting meldde zich bij de burgerlijke gemeente Haarlem. De organisatie ontvangt nu gelden vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) om ambulante woonbegeleiding in Schalkwijk te bieden. Ook kregen een activiteitenbegeleider en een groepswerker een plek in Het Open Huis. Ontmoeting besloot hierin zelf voorlopig drie jaar geld te investeren, omdat het niet-gesubsidieerde functies zijn.

Kerkdiensten

Voor de wijkbewoners is het duidelijk dat Het Open Huis een kerkelijk initiatief is, zegt Van Beek. „Het is belangrijk dat mensen zich hier welkom voelen. We zijn er voor de wijk en worden gedreven door het Evangelie. Dat blijkt niet alleen tijdens de kerkdiensten, maar bijvoorbeeld ook bij de open maaltijden, die we beginnen met gebed. Een van de bezoekers zei: Het Open Huis is een kerk die veel goede dingen doet.”

De evangelist richt zich vooral op het voorgaan in de zondagse diensten, toerusting door het geven van cursussen en pastorale zorg voor mensen binnen en buiten de kerk. Zo’n 200 personen, met 25 verschillende etniciteiten, bezoeken geregeld een dienst. Per zondag varieert het aantal bezoekers tussen de 80 en 130.

„We willen een Bijbelgetrouwe gemeente zijn die in de vormgeving van de dienst aansluit bij de culturen van de wijkbewoners. We zoeken elkaar in de eenheid in Jezus Christus. Liederen zingen we meertalig. Eens per maand is er een multiculturele collecte. Mensen kunnen dan hun geld in een mand voor in de kerk deponeren. Een bezoeker vertelt intussen iets over de kerk in zijn land, zoals Ghana of Congo. Ook is er muziek uit die cultuur.”

Winkelcentrum

Van Hell: „Ik woonde een keer een dienst bij. Die zondag ging Daniël niet zelf voor, maar een voorganger uit Ghana. Het was een rijkgeschakeerde dienst. In de preek hoorde ik het hart van het Evangelie. Dat gaf herkenning.”

Eens in de twee maanden houdt de zendingsgemeente op zondagochtend een dienst in het centrale winkelcentrum in Schalkwijk. Van Beek: „We werden daarvoor uitgenodigd door de manager van het winkelcentrum, die graag wil verbinden in de wijk. Hij zegt dat hij geen christen is, maar de boodschap raakt hem wel. Zelf regelt hij het geluid tijdens de dienst. Inmiddels doet hij dat ook geregeld in Het Open Huis.”

Een beveiliger in het winkelcentrum zei tegen Van Beek: „Als kind heb ik het geloof afgezworen, maar dit is wat een kerk hoort te zijn.” Enkele mensen die via de diensten op deze openbare plek met Het Open Huis in aanraking kwamen, volgden een Alpha-cursus.

De impact van Het Open Huis is merkbaar bij de wijkbewoners, zegt Van Beek. „Pas kwam ik bij de Action. Een meneer die een pannenset en een prullenbak afrekende, zei tegen me: Dankzij Nel, een maatschappelijk werker van Ontmoeting, kan ik hier nu huisraad inslaan.”

Stap vooruit

Zowel Ontmoeting als Het Open Huis is positief over de samenwerking. Van Beek: „Het grootste verschil is dat mensen nu niet alleen ad hoc worden geholpen, maar meer dan voorheen ook een stap vooruit kunnen zetten. En in onze organisatie met veel vrijwilligers kwam meer rust.”

Van Hell: „Er worden steeds meer mensen naar ons doorverwezen. Problemen die vrijwilligers soms al aangevoeld hebben, komen bij ons echt op tafel.” Als het aan Van Hell ligt, krijgt het Haarlemse concept elders navolging. „De taak die we in de samenleving hebben, begint niet bij een organisatie, maar bij de kerk. In de tijd van de eerste christelijke gemeente zou Ontmoeting niet zijn opgericht. De kerk deed het werk zelf. Dat is de bedoeling. Vanuit haar eigen roeping is de kerk aanwezig in de samenleving, waarbij Ontmoeting het werk kan ondersteunen.”

Van Hell onderstreept dat het belangrijk is dat een kerk oog heeft voor de nood in haar omgeving. „Ik merk dat mensen meer openstaan voor het Evangelie als een kerk niet alleen evangeliseert, maar ook praktisch, diaconaal present is.”

Biblebelt

Het is het verlangen van Van Beek dat gemeenteleden groeien in hun leven met God. Ook zou hij graag zien dat in elk van de vier gebieden waarin Schalkwijk is onderverdeeld een kerk annex maatschappelijk centrum ontstaat die zich richt op de buurt. „Er zijn nog zo veel mensen die de Heere Jezus niet kennen.”

Tijdens een open dag, komende zaterdag, informeren Ontmoeting en Het Open Huis bezoekers over hun werk in Schalkwijk. Zowel Van Hell als Van Beek hoopt dat steeds meer kerken, ook in de Biblebelt, zich nadrukkelijker op missionair werk gaan richten. „Kerken zijn vaak nog te veel naar binnen gekeerd”, zegt Van Hell.

Van Beek: „Ik hoor weleens zeggen: Mensen zitten niet op het Evangelie te wachten. Maar het is een kracht Gods tot behoud. Dat merken we hier duidelijk. Gisteren sprak ik een vrouw die moslim was. Ze is christen geworden en bij ons gedoopt. Zij zei: Als het bij mij kan, kan het bij alle mensen.”

Het Open Huis

Het Open Huis is de locatie van de christelijke gereformeerde zendingsgemeente in de Haarlemse wijk Schalkwijk. In het gebouw hebben kerkdiensten plaats en tal van activiteiten, zoals taallessen, open maaltijden, huiswerkbegeleiding en Alpha-cursussen. Ook is er een huiskamer waar wijkbewoners terechtkunnen voor koffie en een praatje. Vanuit contacten met mensen in de knel startte de kerk een maatschappelijk centrum, dat werd ondergebracht in een stichting. Vanwege de omvang en complexiteit van de hulpvragen droeg de kerk deze tak anderhalf jaar geleden over aan stichting Ontmoeting. Die biedt nu professionele hulp aan onder andere mensen met schulden of huisvestingsproblemen. Op 23 juni houden de kerk en Ontmoeting tussen 10.00 en 16.00 uur een open dag om belangstellenden te laten kennismaken met hun werk.

www.ontmoeting.org/opendaghaarlem www.openhuishaarlem.nl