„Is de premier het met mij eens dat dit debat niet gaat over memo’s en of die er wel of niet zijn, noch over de vraag of de dividendbelasting wenselijk is of niet, maar over de vraag of mensen hun premier nog wel kunnen vertrouwen?”

Met die vraag zette GroenLinksleider Klaver dinsdag al de toon voor het debat van woensdag over de gang van zaken rond de afschaffing van de dividendbelasting. Mocht Rutte, die zich tijdens het mondeling vragenuur al ietsiepietsie verantwoorden moest, één moment de politieke ernst van dat debat hebben onderschat, dan zal die vraag hem zeker bij zijn positieven hebben gebracht.

De premier heeft nogal wat uit te leggen. Over zijn eigen rol en woorden, maar óók over die van zijn partijgenoot en collega-minister Wiebes (Economische Zaken). Beiden zijn, en daarmee het kabinet, in politiek zwaar weer beland door de explosieve inhoud van een reeks memo’s die tijdens de formatie op tafel lagen en vooraf zijn gegaan aan het besluit om de dividendbelasting te schrappen.

Over die memo’s is de afgelopen tijd van alles beweerd: allereerst dat niemand ze zich kon herinneren, vervolgens dat ze er eigenlijk ook helemaal niet waren, daarna dat ze wél bestonden, maar uiteraard (want geheimhouding en vertrouwelijkheid en zo) niet verspreid konden worden.

Dinsdagavond kwamen de stukken toch naar buiten. Daaruit bleek dat ze zeker gelezen en soms zelfs geschreven zijn door dezelfde personen die dit nu juist zo hardgrondig hebben ontkend.

Zo stelde Wiebes vrijdag nog voor de camera van RTL Nieuws dat hij geen documenten over de dividendbelasting had gezien. Inmiddels is helder dat Wiebes vorig jaar op basis van ambtelijke stukken van Financiën en Economische Zaken voor de VVD een memo schreef over hoe afschaffing van de dividendbelasting Unilever en Shell met hun hoofdkantoor in Nederland zou kunnen behouden. Dit „partijdocument” heeft Rutte vervolgens gebruikt in gesprekken met de onderhandelaars van CDA, D66 en CU. Rutte zal in het debat met een betere verklaring moeten komen dan dat zowel hij als Wiebes met hun uitspraken „onbedoeld” de suggestie heeft gewekt „in het geheel geen stukken te kennen” over de dividendbelasting.

Het van meet af aan al meest bekritiseerde onderdeel van het regeerakkoord –omdat het in geen enkel verkiezingsprogram stond en Nederlandse burgers en bedrijven 1,4 miljard euro kost– brengt het kabinet dus opnieuw in problemen. Zeker nu ook uit de stukken blijkt dat ambtenaren van Financiën nooit veel zagen in de afschaffing van de dividendbelasting, omdat dit (anders dan Rutte beweerde) het Nederlandse investeringsklimaat niet verbetert, maar slechts de buitenlandse schatkisten „spekt.” In een ander document wordt wel gesteld dat afschaffing voor Unilever „doorslaggevend” zou zijn voor het besluit om zijn hoofdkantoor in Nederland te vestigen.

„De positie van de premier en van zijn derde kabinet is in het geding”, schreef PvdA-leider Asscher dinsdagavond, enkele uren nadat Klaver Rutte fijntjes waarschuwde zich er woensdag niet met ruttiaanse bezweringsformules van af te maken. „Geniet nog even van dit moment dat u er met dit soort korte antwoorden van afkomt. Ik kijk uit naar het debat.”