Helden. Mensen met lef. Zo bestempelde PVV-leider Wilders zijn kandidaat-raadsleden vorige week. Hij reageerde voor de camera’s op berichten over ophef rond verscheidene PVV-vertegenwoordigers in de lokale politiek. Een van de pijnlijkste affaires voor Wilders is dat de aanvankelijk op het schild gehesen Rotterdamse PVV-lijsttrekker Géza Hegedüs al snel het veld moest ruimen. Van de man doken racistische uitspraken op, ook had hij respect betuigd aan de beruchte Holocaustontkenner David Irving.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart mengt de PVV zich in dertig gemeenten in de race. Stuk voor stuk plaatsen waar de partij tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar forse aanhang verwierf. En soms zelfs de grootste werd.

Sommige politieke partijen willen niets weten van een lokale coalitie met de PVV. Zo deden recent D66, PvdA en GroenLinks de volgelingen van Wilders bij voorbaat in de ban.

Hoe staan raadsleden van de ChristenUnie en de SGP in dit debat? Willen ze eventueel in hun gemeente in een college stappen met de PVV? Of houden ze nu al de boot af?

Lees ook

Met de PVV in zee? Alle lokale CU- en SGP-reacties op een rij

Op een kier

In 23 van de 30 gemeenten waar de PVV zeer waarschijnlijk aan de verkiezingen meedoet, zitten op dit moment raadsleden van ChristenUnie en/of SGP in de raad. Het Reformatorisch Dagblad belde de afgelopen dagen met vertegenwoordigers van de christelijke partijen in die 23 plaatsen. In totaal gaat het om 27 reacties, omdat in vier gemeenten CU en SGP allebei zijn vertegenwoordigd in de raad.

Uit de belronde blijkt dat 89 procent van de christenpolitici (24 van de 27) de deur voor de PVV op een kier houdt. Al is die opening in tal van plekken minimaal. Onder lokale CU- en SGP-politici heerst overduidelijk argwaan jegens het Wilderskamp. Helder is verder dat CU-raadsleden hun scepsis steviger formuleren dan hun SGP-collega’s.

Onsmakelijk

„Ik houd er niet van om bij voorbaat partijen uit te sluiten”, zegt ChristenUniefractievoorzitter Van Ooijen (2 van de 45 zetels) in Utrecht. Daarmee vertolkt hij het gevoelen van de meeste CU- en SGP-raadsleden die actief zijn in gemeenten waar ook de PVV meedoet aan de verkiezingen.

Toch is Van Ooijen vooral kritisch richting de PVV, net als veel andere CU’ers en SGP’ers. De wijze waarop de aanhangers van Wilders moslims bejegenen, stuit veel christenpolitici tegen de borst, blijkt uit de RD-belronde. Zo stoorde Van Ooijen zich aan recente „onsmakelijke” uitspraken van de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. „Wat hem betreft mag de Utrechtse Ulumoskee wel afbranden. Kennelijk door tussenkomst van Wilders heeft Van Deún voor die uitspraak later zijn excuses aangeboden.”

Het is „eigenlijk uitgesloten” dat de CU met de PVV in een college zal stappen, zegt Van Ooijen. „De afgelopen tijd heb ik Utrechtse kandidaat-raadsleden voor de PVV wat horen zeggen over thema’s als verkeer en vervoer en huisvesting van vluchtelingen met een verblijfsstatus. Ik sloeg niet bepaald achterover van hun dossierkennis. Het PVV-verhaal was dun.”

Onopgeefbaar

Van de 27 benaderde raadsfracties sluiten er 3 nu al wel uit dat ze in een college stappen met de Wildersaanhangers. Het gaat om CU Almere, CU Arnhem en CU-SGP Dordrecht. Zo stelt de Dordtse CU-SGP-lijsttrekker Van der Linden, die ook wethouder is: „Ik heb begrepen dat de PVV in Dordrecht moskeeën wil sluiten. Dat strijdt met artikel 1 van de Grondwet. De PVV zet zichzelf buitenspel. Godsdienstvrijheid is voor ons een onopgeefbare waarde.”

De lijst van gemeenten waar de PVV een gooi naar zetels doet, telt behalve Dordrecht nog vijf plaatsen met een gecombineerde CU-SGP-fractie in de raad: Den Haag, Nissewaard, Stichtse Vecht, Rotterdam en Zoetermeer. Anders dan Dordrecht willen deze vijf de deur naar de PVV nog niet definitief dichtgooien.

PVV-meeuwtje

Nogal wat christenpolitici benadrukken dat ze een slag om de arm houden. Omdat het hun vooralsnog onduidelijk is wat de PVV in hun gemeente precies wil. Typerend is de reactie van CU-lijsttrekker Van den Beukel uit het Overijsselse Hengelo (1 van de 37 zetels, oppositiepartij). „De PVV is hier onzichtbaar”, zegt ze. „Er is slechts een krantenartikel verschenen over hun programma dat een tipje van de sluier oplicht. Verder heb ik nog geen idee wat ze van plan zijn. Hooguit zie ik af en toe een Twitterbericht van ze voorbijkomen. Zonder profielfoto van de lijsttrekker of zo, alleen met het landelijke PVV-logo, het meeuwtje. Ook bij een bijeenkomst voor het lanceren van de StemWijzer, op uitnodiging van de gemeente, kwamen ze niet opdagen. We zullen zien of het PVV-meeuwtje hier in Hengelo landt. Misschien vliegt het verder; dat lijkt me wel zo fijn.”

Rare combinatie

In vier gemeenten waar de PVV zich in de verkiezingsstrijd werpt, doet de SGP met een eigen lijst mee. Dan gaat het om Urk, Tholen, Terneuzen en Twenterand. De staatkundig gereformeerden weren daar de PVV niet op voorhand. Maar scepsis is er zeker. De Urker SGP-voorman Bakker (3 van de 17 zetels, coalitiepartij): „We sluiten niet op voorhand partijen uit, maar ik acht het niet waarschijnlijk dat we in een college gaan zitten met de Urker PVV. Zeker landelijk staan PVV en SGP ver van elkaar af. Denk aan uiteenlopende opvattingen over euthanasie en abortus, al zijn dat geen lokale thema’s. Christen en PVV: ik vind dat een rare combinatie.”

Fractievoorzitter Kraamer van de SGP op Tholen (6 van de 21 zetels, collegepartij) verbaast zich erover dat de PVV in de Zeeuwse gemeente meedoet. „PVV-thema’s zoals het weren van vluchtelingen spelen in Tholen nauwelijks.” Toch vermoedt hij dat de Thoolse PVV „enkele honderden stemmen” van de SGP kan afsnoepen, onder meer onder kerkelijke jongeren die voor het eerst naar de stembus gaan.

Soortgelijke zorg klinkt uit Terneuzen. SGP-voorman Pladdet (2 van de 31 zetels, oppositiepartij): „In een kerkelijk dorp als Urk kreeg de PVV best veel stemmen. Zoiets kan hier in Zeeland ook gebeuren.”

Pladdet spreekt met enige mildheid over Zeeuwse PVV-kopstukken. „De Terneuzense PVV-lijsttrekker, Patrick van der Hoeff, is niet zo extreem in zijn uitspraken als Geert Wilders. En het Zeeuwse PVV-Statenlid Peter van Dijk vind ik een redelijke man.”

Kapsel

Enkele christenpolitici wijzen erop dat het bij voorbaat weren van de PVV strijdig is met Bijbelse waarden. „Het lijkt me geen christelijk uitgangspunt om de PVV nu al uit te sluiten, nog voordat de verkiezingen hebben plaatsgevonden”, zegt lijsttrekker Tebrugge van de CU-SGP Nissewaard (2 van de 37 zetels, oppositiepartij). Die gemeente, met Spijkenisse als grootste plaats, geldt als een PVV-bastion. Bij de Kamerverkiezingen vorig jaar werd Wilders in Nissewaard met 23,7 procent van de stemmen koploper.

Wel heeft de voorman van de CU-SGP in Nissewaard er een hard hoofd in om met de PVV in zee te gaan. „Ze willen bezuinigen op cultuur, de gemeentelijke belastingen met 10 procent korten en parkeren in parkeergarages gratis maken. Maar de financiële onderbouwing van die plannen is flinterdun.”

CU-lijsttrekker Huttinga (2 van de 39 zetels, oppositiepartij) in Emmen vindt het „nutteloos” de PVV op voorhand uit te sluiten van collegedeelname. „Daarmee negeer je wellicht duizenden stemmen vanuit de bevolking.” Hoewel CU en PVV „programmatisch mijlenver van elkaar verwijderd zijn” keert Huttinga zich tegen het belachelijk maken zijn politieke tegenvoeters. „In de regionale pers is het kapsel van de Emmense PVV-lijsttrekker Kuilder vergeleken met het haar van Hitler. Maar ik vind het niet christelijk om iemand op zijn uiterlijk te beoordelen.”

CU-SGP Den Haag: PVV is over hoogtepunt heen

Den Haag en Almere. Daar doet de PVV al acht jaar mee in de gemeentepolitiek. In die steden zitten ook christenpolitici in de raad. Hoe zij oordelen over de prestaties van de volgelingen van Wilders? Vernietigend.

Snoeihard is het Haagse CU-SGP-raadslid Grinwis (1 van de 45 zetels, oppositiepartij) over het optreden van de PVV in de gemeenteraad. „De PVV behoorde hier de afgelopen acht jaar tot de grootste partijen, maar heeft die positie niet benut. De PVV in Den Haag is aan het imploderen. Ik durf het bestuur van de stad niet aan die partij over te laten. Inmiddels kent de partij een veelvoud aan afsplitsingen. Mijn contacten met PVV-raadsleden zijn goed, maar ik stel vast dat de partij nauwelijks iets klaarspeelt. Ik denk echt dat de PVV over haar hoogtepunt heen is.”

Hoewel Grinwis ook de PVV op voorhand niet wilt uitsluiten, acht hij het „eigenlijk ondenkbaar” dat de CU-SGP samen met de PVV in een college stapt. „Dan zou de PVV wel heel veel water bij de wijn moeten doen. De PVV wil het aantal moslims terugdringen en doet discriminatoire voorstellen. Wij staan voor de godsdienstvrijheid. Daar tornen we niet aan.”

Rauwe randen

Toch is ook de Haagse CU-SGP kritisch op uitwassen in de islam, geeft Grinwis aan. Een enkele keer vinden zijn partij en de PVV elkaar op dat thema. „Wij hebben oog voor de rauwe randen van de islam. Net als de PVV waren wij erop tegen dat leden van de salafistische As-Soennahmoskee in Den Haag zélf politievrijwilligers gingen werven. Die werving is een taak voor de politie. Maar dan gaan de wegen toch weer uiteen. De PVV wil vervolgens dat níémand die verbonden is aan die moskee politievrijwilliger wordt. Wij vinden echter dat moslims wel politievrijwilliger mogen worden.”

Lees ook

RD-onderzoek: gros raadsleden CU en SGP houdt de deur voor PVV op een kier

Pure ophitsing

Kritisch over de verrichtingen van de PVV is ook CU-lijsttrekker Benard in Almere (1 van de 39 zetels, oppositiepartij). Net als in Den Haag doet de PVV in Almere sinds acht jaar mee. De PVV, met 8 van de 39 zetels de grootste partij, zit in Almere in de oppositie. De Almeerse CU wil hoe dan ook niet met de PVV in een coalitie, zegt Benard, die wel benadrukt dat een kleine partij als de CU „bescheidenheid” past.

Ja, op sommige dossiers kan de CU in de Almeerse raad door één deur met de Wildersgetrouwen. „De PVV steunt ons in ons streven om The Passion (een tv-spektakel over het paasevangelie, red.) in 2022 naar Almere te halen.”

Maar door de bank genomen heeft de CU de buik vol van de Almeerse PVV. „De taal die de PVV hanteert over vluchtelingen is beslist niet de onze. Daarover hebben we regelmatig aanvaringen. Voor de ChristenUnie is ieder mens waardevol. De PVV doet aan pure ophitsing. Dan denk ik aan de komst van enkele Syrische jongemannen met een verblijfsstatus naar Almere. De PVV schreeuwt dan moord en brand en suggereert dat die mannen verkrachters zijn.”

Ook het optreden van de PVV in het debat over de komst van de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade in 2022 naar Almere zit de CU dwars. „Ik schaam me voor de toon en taal die de PVV hanteert”, gruwt Benard. „Zo noemt de partij de organisatie van die tentoonstelling de Floriademaffia en beweert de PVV dat de raad het pistool op het hoofd kreeg en maar had te slikken. Ze zouden ermee in moeten stemmen dat de tentoonstelling naar Almere komt. Ik vind dat soort vergelijkingen echt buiten alle proporties.”

serie Verkiezingen gemeenteraad

Artikelenreeks in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018.