Na hoogwater nu kijken naar problemen die ontstaan bij droogte
Nederland beleeft een periode van hoogwater. De waterstand in alle rivieren is hoog tot zeer hoog. Uiterwaarden zijn ondergelopen en opnieuw blijkt in de praktijk dat het water niet alleen het land bedreigt vanuit de Noordzee, maar niet minder vanuit de rivieren.
In 1995 was de situatie rond de rivierdijken in verband met hoogwater zeer kritiek. Grote delen van het rivierengebied werden geëvacueerd omdat er de vrees was dat de dijken langs de gezwollen rivieren het zouden begeven. Opeens werd Rijkswaterstaat geconfronteerd met een watervloed via de achterdeur in plaats van via de voordeur.
Toen het water in 1995 weer zakte, was iedereen definitief wakker. Een groot beveiligingsproject kwam op gang onder de naam ”Ruimte voor de rivier”. En alleen die titel maakt al duidelijk dat het deze keer anders moest dan anders. Het verbreden en verhogen van de dijken langs de rivieren was lang als de manier gezien om het land te beschermen. Maar nu moest het anders. Meebewegen met de natuur, werd de slogan. De rivieren moesten niet langer worden opgesloten tussen steeds hoger wordende dijken, maar er moest ook gekeken worden naar mogelijkheden van waterberging, het liefst gecombineerd met natuurbeheer en mogelijkheden voor recreatie.
Ruim dertig projecten werden opgestart. Nu, ruim twintig jaar later, kan de actuele hoogwatergolf gezien worden als een goede test van al die projecten. En de conclusies van de toezichthouders op de veiligheid rond de rivieren zijn juichend. Het water staat hoog, maar er is nergens reden voor paniek. Sterker: de rivieren zouden nog veel hogere waterstanden aankunnen zonder dat bewoonde gebieden gevaar lopen.
Nu is het altijd gevaarlijk als mensen gaan roepen dat het land veilig is. Dat heeft het verleden meer dan eens aangetoond. Tegelijk mag inderdaad gezegd worden dat de kostbare en soms zeer omstreden projecten langs de rivieren nu effectief blijken te zijn.
Zo houden de meeste steden langs de rivieren nu droge voeten, terwijl er voordat ”Ruimte voor de rivier” werd uitgevoerd delen van die steden onder water zouden zijn gelopen bij de huidige hoge waterstanden. Nijmegen bijvoorbeeld houdt het nog steeds droog, mede dankzij de aanleg van de zogenaamde Spiegelwaal. Deze overloopgeul, die gegraven is naast de Waal, is inmiddels volgestroomd en zorgt ervoor dat het waterpeil in de Waal zo’n 35 centimeter lager is dan voordat deze geul werd gegraven.
Er is veel gedaan om de gevolgen van hoge waterstanden in de rivieren op te vangen. Tot nu toe met succes. Een volgende uitdaging voor waterwerkers zal zijn om waterbuffers te creëren die in tijden van droogte het gebrek aan water kunnen opvangen. Want de klimaatveranderingen zorgen ervoor dat niet alleen hoge, maar zeker ook lage waterstanden steeds vaker voorkomen.
