Mijn bezigheden spelen zich vooral tussen vier muren af en introspectie vraagt ruimte. Als de eerste klanken van Bachs Weihnachtsoratorium mijn kamer binnenpauken, ontstaat er een zeldzaam blij gevoel. En dan kan het niet anders of ik lees mijn huisgenoten kerstverhalen voor.

Bij uitgeverij Boekencentrum verscheen ”De zoon”, een bundel kerstverhalen van oude en nieuwe namen: Els Florijn, Arie Kok, Cees Pols en Joke Verweerd naast Sarah van der Maas, Joke Meeuse, Sytske de Jong en anderen. De bundel wordt aangekondigd als fonkelnieuw en als een van de mooiste. Ik lees zelf en test de verhalen in mijn eigen huistheater op zondagmiddag. Het publiek bestaat uit vier tienerjongens, een vader en een twintigjarige.

Kerst en vluchtelingen zijn een vlug gemaakte combinatie. In ”Matroesjka” van Geertje Bikker ergert de vrouwelijke hoofdpersoon zich mateloos aan haar schoondochter vanwege haar idealistische levensstijl ten opzichte van vluchtelingen. Als ze op een parkeerterrein een zwangere buitenlandse ontmoet die dringend een arts nodig heeft, schiet ze ongemerkt in dezelfde rol als haar schoondochter en ontlokt ze haar man een rake opmerking. Hoe herkenbaar. We voelen onszelf groeien als we hulpverlener kunnen zijn. Aan het eind van het verhaal merk ik een licht gestoorde reactie van mijn hoorders op. Het verhaal stopt acuut, ze missen het afgewerkte einde.

Facebookgezinnetje

Het tweede verhaal van Helga Warmels lees ik zelf omdat ik best veel moet uitleggen aan mijn jonge publiek, dat er nog geen weet van heeft dat een prostituee betaalde diensten verricht in een wooncentrum voor gehandicapten. Het vraagt een select publiek, maar de plot is raak. De ‘klant’ ondergaat niet, maar neemt de leiding over en confronteert zijn bezoekster met het Evangelie. Typisch dat het einde van het verhaal net zo abrupt is als dat van het voorgaande.

Arie Kok laat een 80-jarige een jonge buurvrouw uitnodigen die het eigenlijk te druk heeft om even rustig naar hem te luisteren. Hij wil haar wakker schudden en zijn onheilsidee overbrengen dat het ideaalplaatje van haar Facebookgezinnetje bedreigt. Ze naderen niet tot elkaar, de golflengtes zijn totaal verschillend. Het verhaal landt niet precies en mijn publiek vraagt om nadere uitleg.

Bij Joke Verweerd is dit anders. Haar toegankelijke stijl en de aanwezige hoop zijn kenmerkend. Een drugsverslaafde zoon heeft het uiterste van zijn moeder gevraagd en zij is verhard in haar oordeel. Totdat ze een tweede mijl durft te gaan en ze veranderingen ziet. Ik lees het voor en zie meeleven op de gezichten. Ja, dit is een kerstverhaal: genade brengt je verder dan je zelf kunt gaan.

Wrakhout

Sarah van der Maas laat je in de spanning zitten in een Duitse schuilkelder terwijl de bommen de wereld doen schudden en alle gevoel van veiligheid vernietigen. Ze zegt het mooi: „We zijn allemaal ons eigen wrakhout, waaraan we ons uit alle macht vastklampen”. Totdat iemand met luide stem Lukas 2 gaat voorlezen. De eeuwenoude woorden geven zelfs in deze brandende wereld houvast.

Els Florijn lijkt een vervolg op ”De rode papaver” te schrijven waarin een verpleegkundige terugkijkt op haar tijd aan het front. In haar huidige baan in het verzorgingstehuis is een man stervende en ongerust omdat hij zijn zoon verwacht. Totaal onverwachts staat die voor zijn neus, maar niets blijkt te zijn wat het lijkt. De ontknoping is verrassend.

Heel ontroerend vind ik ook ”De stilte van het donker”, waarin Tineke Smith schrijft over Annemarie Horst, een zendingsarts in Afrika. Ik houd van die stoere vrouw die zich zonder vrees in avonturen stort. En juist zo’n geschikte vrouw wordt vanwege een oogziekte geveld en naar Nederland teruggeroepen. Wie kan God volgen? Ze voelt zich op de draaischijf liggen, maar ervaart toch gedragen te worden. Het heeft overeenkomsten met ”Habitat” van Marieke van Meijeren. De terminaal zieke Emmy heeft een laatste wens. Haar vriendin zorgt dat die werkelijkheid wordt en laat haar zien wat ‘tabernakelen’ in het leven is. Zo mooi en diep.

Goud

Ik kan niet elk verhaal bespreken en met één of twee zinnen doe ik ze tekort. De bundel ”De zoon” bevat verrassende en prachtige verhalen, maar ook licht bevreemdende. Soms moet je als lezer in de doolhof naar de rode draad van het verhaal zoeken. Doordenken en verder denken is echt wel vereist. Niet alle luisteraars zullen hieraan gewend zijn. Het is fijn dat de bundel meer dan doorsneeverhalen bevat met een happy end en een sneeuwlaagje. De voorlezer zal bij zijn publiek het juiste verhaal moeten zoeken. En dan valt er genoeg goud op te diepen.

Boekgegevens

De zoon, Els Florijn, Arie Kok, Helga Warmels e.a.; uitg. Mozaïek, Utrecht, 2017; ISBN 978 90 239 5055 4; 185 blz.; € 18,99.