In de bajes rijgen de dagen zich moeiteloos aaneen. Wie er zit, weet hoe lang dat duren zal. Verder is er weinig zeker. Donderdag werd nabij Westzaan de Bajesagenda 2018 gepresenteerd. Een gedetineerde: „De Bajesagenda is mijn houvast. In een agenda vind ik altijd weer een vers blad.”
Diep in het industriegebied van Zaanstad, buiten Westzaan, staat het Justitieel Complex Zaanstad, de grootste en modernste gevangenis van Nederland. De inrichting, nu ruim een jaar in gebruik, telt 667 cellen, waarin meer dan 1000 gedetineerden kunnen worden ondergebracht.
Donderdagmiddag. In het justitieel complex wordt de Bajesagenda 2018 gepresenteerd, een agenda met een Bijbelleesrooster, Bijbelteksten, gebeden en overdenkingen, uitleg van het christelijk geloof, tekeningen en cartoons (soms gemaakt door gedetineerden zelf), een overzicht van de christelijke feestdagen, naast joodse, islamitische, boeddhistische en hindoeïstische feestdagen.
Stiltecentrum
Locatie: het stiltecentrum. Een vierkanten betonnen kubus van zo’n 10 bij 10 bij 10 meter. Tegen de verste wand hangt achter twee blauwe deurtjes een houten kruis. Een grote Bijbel ligt open bij Markus 1: „Een stem roept in de woestijn.”
Aan de wand hangt een icoon. Drie kaarsen staan te branden. In een hoek bevindt zich een piano. Vijftig grijze stoelen staan op een grijze vloer. Onder de aanwezigen bevinden zich zo’n tien gedetineerden, verder een aalmoezenier en een pastoraal verzorger, een justitiepredikant, de gevangenisdirecteur en twee imams, Mohammed en Moestafa.
Ex-gedetineerde Dillon Barron –zwart jack, zwarte pet, spijkerbroek, sportschoenen– kruipt achter de piano. Hij zingt twee eigen nummers. „Er is zo veel negativiteit, maar ik ben er nog steeds; ik moest allang dood zijn, maar ik leef.”
Barron zingt met gesloten ogen over de band met zijn vader, een band die er niet was en die er niet is. Achter de piano ontstaat veel emotie. Een boel boosheid. Veel gebeuk op de toetsen. En over de band met zijn eigen kind zegt Barron: „M’n jongen, je hoeft niet te gaan slapen in het donker. Deze keer gaat papa nergens heen. Maak je maar geen zorgen.”
Duistere klanken in het onderste octaaf lossen zich op.
Miljoen agenda’s
De Bajesagenda bestaat al 31 jaar. Het is een initiatief van Ark Mission (een organisatie die zich inzet voor Bijbelverspreiding), in samenwerking met het justitiepastoraat van de protestantse en rooms-katholieke Dienst Geestelijke Verzorging binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen. In totaal zijn er inmiddels zo’n miljoen Bajesagenda’s verspreid onder gedetineerden.
Mark de Boer, directeur van Ark Mission, presenteert de agenda. Deze agenda is er voor iedereen, zegt hij, „voor gewone mensen, rare mensen, gevangen mensen, vrije mensen. Voor al die mensen staat in deze agenda dat God van mensen houdt. De Bajesagenda inspireert, biedt hoop en houvast, uitzicht en perspectief.”
Gedetineerde Sjaron krijgt de eerste agenda overhandigd. Wat hij ervan vindt? „Een agenda is handig, geeft overzicht, en er staan wel leuke teksten in. Ze geven me soms een steun in de rug.”
Op de voorkant van de agenda staat een wereldkaart met een anker en een duif. Op de omslag staan ook iemands voeten, boven op de wereldkaart. Mark de Boer: „Toch staan we met beide voeten op de grond. Dat is de plek waar we nu zijn. De wereld ligt ergens aan je voeten. Je kunt naar het noorden, naar het oosten, naar het zuiden of naar het westen. Deze agenda geeft je focus, geeft je richting, vanuit de Bijbel, dat is het Woord van God.”
Herman van Veelen zette een van de gedichten uit de agenda op muziek. Hij zingt: „Als Jezus zegt: ga heen en zondig niet meer, dan kan dat niet, niet dat ”niet zondigen” (dat is nog wel te doen), maar dat heengaan, een justitiedeur blijft dicht.”
Met rauwe grepen op zijn gitaar: „Give me hope, give me faith, give me love, it’s never too late. Geef ons hoop, geef ons geloof, geef ons liefde. Het is nooit te laat.”
