Het Woord om uit te leven en mee te vechten
Alles wat nodig is voor een zaligmakend geloof en geestelijk leven staat in de Bijbel. „De Schrift is het kompas dat ons door de stormen in het leven leidt”, zegt dr. Joel R. Beeke. „Hij is de spiegel waarin we kijken, de regel waarnaar we wandelen, het vuur dat ons verwarmt, het voedsel dat ons voedt, het zwaard waarmee we vechten en de raadgever die onze twijfels en angsten wegneemt.”
De beelden duikelen over elkaar heen als dr. Beeke over de Bijbel spreekt. Want zonder de Schrift is een relatie met Christus onmogelijk, zegt de president van het Puritan Reformed Theological Seminary in Grand Rapids in de Verenigde Staten. „Het is te danken aan Maarten Luther en Huldrych Zwingli –en in hun voetsporen Johannes Calvijn en John Knox– dat de kerk in de zestiende eeuw de belangrijke Bijbelse leerstukken herontdekte.”
Protestanten vatten in de negentiende eeuw de boodschap en de betekenis van de Reformatie –die 500 jaar geleden begon met het optreden van Luther– in vijf kernpunten samen. Die bevatten allemaal het Latijnse woordje „sola” (alleen): het gaat om de Schrift alleen, om genade alleen, om Christus alleen, om geloof alleen en om de eer van God alleen.
„Sola Scriptura laat zien dat de Bijbel toereikend is voor geloof en een leven in gehoorzaamheid”, aldus dr. Beeke. „Daarom schrijft Luther in de Schmalkaldische Artikelen dat het Woord van God –en niets of niemand anders, zelfs geen engel– de geloofsartikelen inhoud geeft. De Geloofsbelijdenis van Genève stelt in het eerste artikel dat alleen de Schrift het richtsnoer van geloof en godsdienst is.
Het principe van de Schrift alleen komt voort uit de unieke eigenschappen van de Bijbel als Gods onfeilbaar, gezaghebbend, duidelijk en krachtig Woord. Het feit dat de Bijbel het geschreven Woord van God is, betekent dat het ook Gods speciale openbaring voor vandaag is.”
Wat bedoelden de reformatoren precies als ze over de „Schrift alleen” spraken?
„Dat de heilige Schriften toereikend zijn: alles wat nodig is voor een zaligmakend geloof en voor het geestelijk leven staat in de Bijbel. Daarom zijn prediking, onderwijs en pastoraat in de kerk niets anders dan bediening van het gezaghebbende Woord van God. Ze mag zich niet laten leiden door iets of iemand anders, zoals een bepaalde kerkelijke traditie.
Het leerstuk betekent overigens niet dat de Bijbel richtlijnen geeft voor alles wat mensen doen en ondernemen. De Schrift claimt geen volledige gids te zijn voor wetenschap, geschiedenis, geneeskunde, kunst, sport of politiek. In plaats daarvan geeft hij woorden van wijsheid, zodat mensen hun vertrouwen op de Heere leren stellen.
Sola Scriptura betekent ook niet dat we geen docenten, boeken, catechismussen en belijdenissen meer nodig hebben. Die mogen we zien als middelen die de Heilige Geest gebruikt in het lichaam van Christus. Maar ze zijn ondergeschikt aan de Bijbel. Menselijke woorden hebben alleen gezag voor ons geloof en het leven in gehoorzaamheid voor zover zij trouw zijn aan het onderwijs van de Schrift.”
Deze visie op het gezag van de Bijbel ligt vaak onder vuur.
„De toereikendheid van de Schrift wordt op verschillende manieren aangevallen of veronachtzaamd. Ten diepste komt dat voort uit het ongeloof van de gevallen mensheid in de zelfopenbaring van God. Het goddelijke in een schepsel zoeken, is afgoderij.
Een veel voorkomende dwaling –in het rooms-katholicisme– is dat de volledige openbaring van God in de Bijbel én in de traditie te vinden is. Het liberalisme ziet de Bijbel juist als een oud boek vol fouten en legenden. De neo-orthodoxe gedachte dat het Woord geen boek is maar de ontmoeting met Christus, doet eveneens af aan het principe van sola Scriptura.
Of er wordt dus iets aan de Bijbel toegevoegd, of er wordt iets weggehaald. We moeten terugkeren naar de wijze positie die onze gereformeerde voorvaders hebben ingenomen: we kunnen niet steunen op ons eigen inzicht maar op het geschreven Woord van God. De Bijbel, en de Bijbel alleen, geeft ons de geestelijke waarheid die we nodig hebben om te leven en te bloeien als kerk van Jezus Christus. We moeten de Bijbel niet alleen omarmen als een reeks geloofsovertuigingen, maar ook als een middel om ons te leren in alle gebieden van het leven naar Gods wil te handelen.”
Wat betekent sola Scriptura voor het dagelijks Bijbellezen?
„De toereikendheid van de Bijbel betekent voor individuele christenen dat ze bij elke vraag of beproeving die ze kunnen tegenkomen, naar het Woord moeten gaan om God en Zijn wil te leren kennen. De wereld kan ons geen echte oplossingen bieden voor de problemen van schuld, zonde, goddeloosheid, vervreemding van God, geestelijke lauwheid, gebrek aan vreugde en gemeenschap met God. Als we wijsheid nodig hebben, moeten we God daarom bidden en Hij zal die geven.”
Wat houdt de belijdenis „de Schrift alleen” voor u persoonlijk in?
„Sola Scriptura leert me dat ik niet leef vanwege het voedsel dat ik tot me neem of dankzij het geld dat op mijn bankrekening staat, maar door het Woord van God, dat rijkelijk in mijn hart woont. De Geest van God verleent er troost en heiliging door. Ik heb alleen een relatie met Christus door het geloof in het Woord.
Als vader en grootvader leert sola Scriptura me dat het mijn eerste en grootste verantwoordelijkheid is om vanuit het Woord van God tot mijn familie te spreken. De Bijbel is toereikend voor christelijke ouders om hun kinderen moreel en geestelijk onderwijs te geven. Dit is een grote bemoediging voor alle ouders die hun zonen en dochters het Woord van God willen onderwijzen en dat willen toepassen op alle terreinen in het gezinsleven, zoals God bevolen heeft.
Als predikant, president van het Puritan Reformed Theological Seminary en uitgever bij Reformation Heritage Books, leert sola Scriptura me dat God in de Bijbel alle waarheid en wijsheid geeft om een nederig, dienend leider te zijn. Ik heb buiten de Bijbel om geen gezag om te spreken. Al mijn prediking, onderwijs, pastoraat en redactiewerk moet gestempeld worden door de woorden: „Alzo spreekt de Heere.””
Dit is het eerste deel van een serie over de kernpunten van de Reformatie, die 500 jaar geleden begon. Over twee weken deel 2: sola gratia (alleen door genade). Lees meer in ons dossier 500 jaar Reformatie
Sola Scriptura
Waar ging het de protestantse kerkhervormers in de zestiende eeuw om? De vijf zogenoemde sola’s vatten de kernpunten van de Reformatie samen: alleen de Schrift heeft gezag (sola Scriptura) en mensen worden alleen door genade (sola gratia) en alleen door geloof (sola fide) gered. Het gaat om Christus alleen (solus Christus), en daarom moet God alleen de eer ontvangen (soli Deo gloria). Sola betekent ”alleen” in het Latijn.
Sola Scriptura houdt in dat het Woord van God volmaakt en toereikend is. Tegenover de kerk van Rome benadrukten de reformatoren dat het Bijbelwoord een hoger gezag heeft dan de uitleg door de kerkelijke traditie.
Dr. Joel R. Beeke
Dr. Joel R. Beeke, geboren in 1952, is president en hoogleraar systematische theologie en predikkunde aan het Puritan Reformed Theological Seminary en predikant van de Heritage Reformed Congregation in Grand Rapids (Michigan) in de Verenigde Staten. Daarnaast is hij uitgever bij Reformation Heritage Books. Beeke is (co)auteur van meer dan tachtig boeken. Daarnaast schreef hij zo’n 2500 artikelen in allerlei boeken, tijdschriften en encyclopedieën. Samen met anderen publiceerde hij onder meer ”Meet the Puritans” (2006), ”Reformation heroes” (2007) en ”A Puritan Theology: Doctrine for Life” (2012). Beeke en zijn vrouw hebben drie kinderen.
