De vakantietijd valt op de Veluwe samen met het seizoen van de zendingsmiddagen. Zeventig jaar geleden begon ds. J. T. Doornenbal ermee, in hervormd Oene. Momenteel zijn er tien zendingsbijeenkomsten in de regio. Maar de groei is eruit.
Barnevelder Geurt van Hoef is een trouw bezoeker van de Veluwse zendingsdagen. Eens liep hij wat rond te kijken tijdens een Oener dag, toen een vrouw uit Oene naar hem wees en zei: „Die meneer ken ik. Hij komt elk jaar op de zendingsdag.”
Van Hoef glimlacht erom. Dit jaar was hij aanwezig in De Valk-Wekerom, Oene, Doornspijk en Oldebroek.
Hij heeft het van geen vreemden. In de jaren 70 van de vorige eeuw ging hij met zijn ouders mee naar de landelijke zendingsdagen van de Gereformeerde Gemeenten, eerst in Hilversum, later ’s-Hertogenbosch. De eerste Veluwse zendingsmiddag die hij bezocht was in Garderen, in 1998.
Van Hoef: „Ik ga naar de zendingsbijeenkomsten omdat ik het belangrijk vind om te horen over de zending en om naar Gods Woord te luisteren. Het doel van de zendingsdagen is het wijzen op de zendingsopdracht die in Mattheüs 28:19 verwoord is: „Gaat dan henen, onderwijst al de volkeren.””
De zendingsdagen behoren het visitekaartje van de kerk te zijn, aldus Van Hoef, en uiteindelijk van Christus. „De zaak des Konings heeft haast, zei een predikant van de Gereformeerde Gemeenten eens en daar ben ik het goed mee eens”, zegt hij in de keuken van zijn boerderij aan de Valkseweg in Barneveld.
Sfeer
De zendings(mid)dagen op de Veluwe worden gekenmerkt door een aantal toespraken van predikanten, met een Bijbeltekst als uitgangspunt. En door ontmoeting.
Van Hoef heeft inmiddels tientallen meditaties gehoord, vooral over teksten uit Handelingen, maar ook uit de Psalmen en de profeten. „Er zijn teksten uit het Oude Testament die met de zending te maken hebben, maar de echte zending begon pas in het Nieuwe Testament. Ds. W. J. op ’t Hof vroeg zijn gehoor eens wanneer het zendingswerk onder de heidenen officieel startte. Hij begon voor in de Bijbel te bladeren en ik vroeg me af waar hij zou uitkomen. Dat was bij Handelingen 13, bij de uitzending van Paulus en Barnabas.”
De inhoud is belangrijk voor Van Hoef, dat zeker. Maar de sfeer doet ook mee. Hij vertelt over een paar oudere mensen die voor hem zaten en het voor het begin van de bijeenkomst hadden over een tekst uit Kolossensen: „Christus Die ons leven is.” „Ze vertelden uit hun geestelijk leven en hoe Christus in het middelpunt stond. Daar kon je jaloers op worden.”
Iets van een gemoedelijke sfeer maakte hij mee toen een predikant in het vuur van zijn betoog naar een ambtsdrager uit Staphorst wees en zei: „Je weet wel, als we op huisbezoek gingen.”
Toraja’s
In de pauzes of na afloop spreekt Van Hoef dikwijls kennissen. Soms heeft hij „diepgaande gesprekken. Vorig jaar had ik het met ds. E. Mijnheer van Oene over het verlies van familieleden en toen kwam ook het sterven van een van mijn kinderen ter sprake. Dat deed me goed. Ik kom er dikwijls bemoedigd vandaan.”
Het is voor Van Hoef, lid van de gereformeerde gemeente van Barneveld-Centrum, geen beletsel dat de zendingsdagen door verschillende kerken georganiseerd worden. „Het is nodig dat het zendingswerk voortgang vindt, zowel op het nieuwe zendingsveld van de Gereformeerde Gemeenten in Cambodja, als op dat van de Mbuma-Zending in Zimbabwe en onder de Toraja’s in Indonesië, waar de Gereformeerde Zendingsbond werkt. Het gaat om de kern van het Evangelie en dat is een rijke Christus voor een arme zondaar. Die boodschap hoor ik tijdens alle zendingsbijeenkomsten op de Veluwe.”
Van Hoef heeft wel een paar opmerkingen over dingen die anders zouden kunnen. Zo mist hij op sommige zendingsmiddagen een pauze. „Juist in de pauze spreek je nog eens iemand.” Ook vindt hij het „jammer dat er bijeenkomsten zijn waar sommige vrouwen geen hoed dragen en waar niet uit de oude Statenvertaling gelezen wordt.”
Ds. Doornenbal
De Veluwse zendingsbijeenkomsten worden gehouden in Barneveld en omgeving, Doornspijk, Elburg, Elspeet, Garderen, Harskamp, Nunspeet, Oene en Oldebroek.
De bijeenkomst met de oudste papieren is die van Oene, waar ds. J. T. Doornenbal er in 1947 mee begon. De predikant deed dat naar het voorbeeld van de landelijke zendingsdag van de Gereformeerde Zendingsbond in Driebergen, die hij steevast bezocht. De directe aanleiding kwam van diaken Nijhof, die hem vroeg iets te organiseren voor de zending. Aanvankelijk hadden de Oener zendingsmiddagen plaats in de openlucht, in de boomgaard bij de pastorie, later vonden ze plaats in de kerk – die vaak vol zat.
Na 2004 is het bezoekersaantal van de middagen in Oene gedaald, deelt W. Brendeke, voorzitter van de zendingscommissie van de hervormde gemeente, mee. „De laatste jaren is het aantal belangstellenden met 300 à 350 stabiel. Naast hervormde predikanten hebben we altijd een spreker uit de Hersteld Hervormde Kerk. Typerend voor onze zendingsmiddag is de samenzang voor de aanvang en na de pauze.”
Stoeltjes
De zendingsmiddag in Doornspijk bestaat bijna even lang. „Die is rond 1950 begonnen op initiatief van ds. J. R. Cuperus, een vriend van ds. Doornenbal”, vertelt A. Buurkes, voorzitter van de zendingscommissie van de hersteld hervormde gemeente. „De bijeenkomst werd op landgoed Klarenbeek gehouden, in de omgeving van de kerk. Kinderen brachten vooraf op die woensdagmiddag stoeltjes van de hoogste klassen van de lagere school mee, zodat de mensen konden zitten. De predikanten hielden hun toespraken vanuit de muziektent. Later werd de bijeenkomst verplaatst naar de kerk. In de jaren 80 en 90 kwamen er massaal belangstellenden met bussen uit plaatsen als Staphorst en Katwijk en zat de kerk met 1000 mensen ongeveer vol. Het bezoekersaantal is gedaald tot circa 400 en is de laatste jaren vrij stabiel.”
Twee bijeenkomsten
De enige Veluwse plaats waar twee zendingsbijeenkomsten worden gehouden, is Elspeet. Eén ervan organiseert de hervormde gemeente; de andere de hersteld hervormde gemeente. Laatstgenoemde belegt een middag in juli, de bijeenkomst van de hervormde gemeente is ’s avonds, dit jaar in september.
„De zendingsmiddagen zijn begonnen rond 1948, in het open stuk bos tussen Uddel en Elspeet”, zegt D. D. van der Ende, voorzitter van de zendingscommissie van de hersteld hervormde gemeente. „Zo’n 25 jaar geleden ging men naar binnen en was er sprake van een zendingsdag. Later werd het een middag. Voor 2004 zat de dorpskerk vol met zo’n 800 mensen. De laatste jaren bedraagt het bezoekersaantal circa 300.” De zendingsavond van de hervormde gemeente trekt naar schatting 150 mensen, zegt een regelmatige bezoeker.
Elburg
De christelijke gereformeerde zendingsdag in Elburg, die dateert van rond 1970, komt voort uit de zendingsdagen van de classis Zwolle, waarvoor de belangstelling verminderde, zegt J. van Pijkeren van de zendingscommissie van de christelijke gereformeerde kerk van Elburg. „Onze kerk besloot toen zelf zendingsdagen te organiseren. Op het hoogtepunt kwamen er ongeveer 500 mensen, nu bedraagt het aantal circa 350. Naast christelijke gereformeerde sprekers is er een spreker uit de Hersteld Hervormde Kerk en er is een vertelling voor de jeugd.”
Legerplaats Harskamp
De landelijke zendingsdag in Harskamp, die dateert van 1984, trok in de eerste jaren ongeveer 2500 bezoekers. „Een bijzonderheid was dat hij gehouden werd op het terrein van de legerplaats Harskamp”, aldus L. Hol, secretaris van de zendingscommissie van de hersteld hervormde gemeente. „Ze vonden ook enige tijd plaats op het parkeerterrein bij De Molen. Na 2008 is men uitgeweken naar de kerk, die toen net klaar was. Het aantal bezoekers ligt nu tussen de 200 en 300, ongeveer een tiende van het begin.”
In Garderen begonnen de zendingsbijeenkomsten in de tijd dat ds. J. Catsburg in de gemeente stond (1977-1984), weet A. van de Ruitenbeek, tweede voorzitter van de zendingscommissie van de hersteld hervormde gemeente. Hij herinnert zich de tijd nog dat de kerk zo vol zat dat men zelfs op de trap van de preekstoel zat. „Het aantal van 600 bezoekers is gedaald tot ongeveer 200. Naast hersteld hervormde sprekers nodigen we ook een christelijke gereformeerde voorganger uit om het woord te voeren.”
De zendingsdagen die georganiseerd worden door de vrije oud gereformeerde gemeente in Oldebroek startten in 1986, deelt H. Vlieger, scriba van de kerkenraad, mee. „Na het vertrek van ds. A. van Houselt in 1989 werden er geen zendingsmiddagen meergehouden. In de jaren 90, toen ds. C. L. Onderdelinden hier stond, zijn ze in ere hersteld. Het aantal bezoekers van de zendingsdagen ligt op ongeveer 300.”
Waard
De nieuwste initiatieven gaan uit van plaatselijke gereformeerde gemeenten. De gemeenten van Barneveld-Centrum, Barneveld-Zuid, De Valk-Wekerom en Kootwijkerbroek organiseren sinds 2010 de ”Veluwse zendingsmiddagen”. Het aantal bezoekers ligt tussen de 1400 en 2000.
De regionale zendingsmiddag in Nunspeet startte vorig jaar. De organisatie is in handen van de plaatselijke gereformeerde gemeente, terwijl Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG) een bijdrage levert. „Het doel van deze zendingsmiddagen is een bezinning op de zending. We willen het belang ervan onderstrepen”, zegt C. G. Petersen, voorzitter van de zendingscommissie van de gereformeerde gemeente van Nunspeet. „Het aantal bezoekers kwam jammer genoeg niet veel boven de 400 uit. Misschien stijgt het de komende jaren nog. De zending is het waard.”
Daarmee is Geurt van Hoef het helemaal eens. Hij hoopt volgend jaar zomer weer present te zijn. En mogelijk gaat zijn zoon Marinus dan ook weer mee.
