In haar werkplaats in het buitengebied van Emst op de Veluwe laat ze het zien. Met de ronddraaiende spinner trekt ze tussen twee vingers door garen uit een plukje wol. Het lijkt eenvoudig.

Spinnen is een oud ambacht. „Maar dan hoef je het nog niet te presenteren als een oud ambacht”, vindt Gijsbertse. „Het is een moderne hobby aan het worden voor jonge meiden met een iPad. Die voelen zich kennelijk aangetrokken door het natuurlijke imago. Wol is beter dan plastic, zoiets.”

Zo duurzaam is wol trouwens niet altijd, stelt ze. „Die meiden bestellen via internet prachtige merinowol uit Australië of Nieuw-Zeeland. Dankzij veel dieselolie of kerosine komt dat per schip of vliegtuig hiernaartoe. En die wol is vaak al zo behandeld dat er niets natuurlijks meer aan is.”

Schapen worden in Australië ook nog eens minder diervriendelijk gehouden dan hier, zegt Gijsbertse. „Weet je wat duurzaam is? Een boer in de buurt vragen of je wol van hem kunt kopen als hij zijn schapen laat scheren. Dat is nog goedkoper ook. En Nederland heeft goede dierenwelzijnswetgeving. Wellicht is de wol tegen vliegen bespoten, maar veel erger gif komt er niet aan te pas.”

Spinnen kan zonder spinnewiel. Met een spintol gaat het ook prima, zegt Gijsbertse. Driemaal werd ze Nederlands kampioen spinnen met een wiel, eveneens driemaal pakte ze de titel met een tol. „In het vroegere Joegoslavië, Nepal en Peru maken oude vrouwtjes met zo’n tol nog altijd garen voor de sokken van de hele familie.”

Met spinnen begon ze jaren geleden toen ze een vriendin ermee bezig zag. „Van m’n eerste salaris kocht ik een brommer, meteen daarna een spinnewiel.” Haar kinderen droegen vestjes, truitjes en jasjes van zelfgesponnen garen. Sinds een jaar of twintig geeft ze spinlessen.

Op verzoek spint Gijsbertse voor particulieren. „Garen van schapenwol is eigenlijk niet meer te betalen. Als ik zo dun mogelijk spin op mijn snelste manier, kan ik in 20 tot 30 uur een kilo wol verwerken. Als je dat omrekent naar een bescheiden uurloon, wie wil dan nog een trui van zijn eigen schapen? Voor een unieke trui van hun eigen huisdier willen mensen wel in de beurs tasten.”

Spinnen met huisdierenhaar, vooral van honden en katten, is Gijsbertses specialiteit geworden. Ze toont een baret van malamutehaar en een sjaal van colliehaar. Ook haar angorakonijnen leverden ‘wol’. „Geregeld word ik gebeld: Boebie is dood, al die jaren hebben ze z’n haar verzameld, of ik…”

Dat ze hiermee is begonnen, verklaart ze uit haar drang om zich te blijven ontwikkelen. „Als ik iets kan, is het niet zo leuk meer als eerst. Het moet een uitdaging blijven. Bovendien ben ik met soberheid opgevoed: ik probeer materialen zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken.”

Ze kwam op het idee toen ze haar honden borstelde. „Hondenhaar isoleert trouwens zeven keer beter dan schapenwol en is lichter doordat de vezels deels hol zijn. Ik vond ook een methode waardoor het garen niet eindeloos naar hond blijft stinken als het nat wordt. Gegarandeerd reukvrij.”

Een trui van hondenhaar komt aan garen gemiddeld op 600 tot 700 euro. Gijsbertse: „De haren zijn zo’n drie keer korter dan schapenwol, dus ik ben er dan ook driemaal zo lang mee bezig.”

zomerserie vergeten ambachten

Over oude beroepen die, soms in een nieuw jasje, nog altijd worden uitgeoefend. Deel 2: de spinster. Bekijk hier de hele serie.

Spinnen werd hobby

Kunststofgaren domineert tegenwoordig de markt. Het spinnen van wol is een hobby geworden. „Het is lastig om er voor een volle week je brood mee te verdienen. Met mijn jarenlange ervaring zou het misschien gelukt zijn, maar ik hoefde er niet van te bestaan. Mijn man bracht het inkomen binnen”, zegt Betty Gijsbertse van De Spinkamer in Emst. Naast het wolspinnen, de spinlessen en af en toe een lezing of een demonstratie, houdt ze zich bezig met het vervaardigen van houten spintollen, die ook bij haar te koop zijn. Ook repareert en verkoopt ze spinnenwielen. Onder haar cursisten zijn mbo-leerlingen textiel en studenten van een kunstopleiding. „Maar ook een boerin die wat wil gaan doen met de wol van de eigen schapen. En verder hobbyisten die thuis garen spinnen. Een trui maken ze dan vanaf de basis helemaal zelf.”