Wie tijdens een vakantie in New York door het immigratiemuseum op Ellis Island loopt, stuit op een uitleg van The Chinese Exclusion Act, een Amerikaanse wet uit 1882. In de tweede helft van de 19e eeuw kwamen er veel Chinese immigranten naar de westkust van de Verenigde Staten. Dit leidde tot zo veel spanningen rondom werkgelegenheid, vooral onder de Amerikanen die al langer in de VS woonden, dat uiteindelijk deze wet werd ondertekend in het congres. Het was niets meer of minder dan de bescherming van de eigen bevolking tegen buitenlandse invloeden. Niet eens omdat de Chinese immigranten tot een fysieke bedreiging leidden, maar slechts om het inpikken van banen tegen te gaan. De wet is in verschillende vormen tot 1920 (40 jaar) actief geweest.

Weigering

Wanneer je dit zou vertalen naar de Nederlandse situatie, dan zou je kunnen denken aan een wet waarbij Poolse arbeidsmigranten worden uitgesloten in Nederland. Afgezien van vluchtelingenverdragen, internationale en EU-regelgeving komen we dan bij het principiële vraagstuk terecht of bepaalde groepen om een bepaalde reden mogen worden uitgesloten van deelname aan de Nederlandse samenleving. Kunnen we inwoners uit land A weigeren en uit land B toelaten? Kunnen we migranten weigeren die de islam aanhangen, maar christenen toelaten? En nog complexer: wat doen we dan met bedreigde Joden of christenen die wonen in land A en toch asiel aanvragen?

Rechtsstaat

Een landsgrens is bij uitstek een instrument van discriminatie tussen staatsburgers en niet-staatsburgers. Dus bij selectie van aspirant-migranten is discriminatie niet per se in tegenspraak met bijvoorbeeld het binnen de landsgrenzen geldende non-discriminatiebeginsel. Het is wel in tegenspraak met sommige internationale verdragen, maar die kunnen worden opgezegd of gewijzigd, dus dat is geen onoverkomelijk obstakel voor toekomstig beleid. Voor ingezetenen geldt echter wel die gelijkheid voor de wet en dat maakt ingrijpen in hun rechten op bijvoorbeeld huwelijksmigratie veel lastiger.

Gezien de spanning in de samenleving op het migratiedossier, de lethargie van de Europese politici en de vele terroristische aanslagen, vind ik dat we het heft méér in eigen hand moeten gaan nemen. De match met de Nederlandse samenleving in de migratiediscussie brengen is daarnaast mogelijk de sleutel tot het formeren van een kabinet met vier partijen.

Acceptatie

Waar we een volwassen discussie over zouden moeten voeren, is de vraag welk type migranten en vluchtelingen goed bij Nederland past. We hebben het dus expliciet niet over de grenzen sluiten, maar over selectiecriteria inbouwen in het acceptatieproces. Deze selectiecriteria moeten zijn gebaseerd op de ervaringen met migranten uit dit domein of wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Een klein voorbeeld. Het blijkt dat 70 procent van de Somaliërs in de bijstand zit en niet deelneemt aan het arbeidsproces. Zou dit geen reden voor weigering moeten zijn? Door een weinig succesvolle integratie in de samenleving ontstaat namelijk onrust onder de bevolking. Maar weinig Nederlanders hebben problemen met migranten als zij gewoon meedraaien in de maatschappij. Dat betekent dus de taal spreken, werken, kinderen naar school sturen en het accepteren van de Nederlandse cultuur.

Theresa May gaat nog verder in haar verkiezingsplan. Ze wil bij voorkeur slechts migranten aannemen met een technische achtergrond om de industriële behoeften die er in het Verenigd Koninkrijk zijn in te vullen. Dit selectiecriterium heeft niets met nationaliteit of geloof te maken, maar met de vaardigheden die iemand heeft. Deze discussie wordt gevoeliger als we religie in de mix brengen. Ontwricht de islam de Nederlandse samenleving op dusdanige wijze dat moslims per definitie geweigerd moeten worden? Of zijn alle religies ongewenst en moeten slecht atheïstische migranten worden toegelaten?

Groepscriteria

De discussie rondom migratie was het breekpunt in de vorige onderhandelingen tussen de VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Uit mondelinge verslagen blijkt dat de discussie is gegaan over de Europese vluchtelingendeal met Libië en bijbehorende opvang, waarbij de uitersten zijn dat GroenLinks iedereen welkom wil heten en de VVD –onder druk van Wilders– hard wil ingrijpen. Om uit deze impasse te komen moeten er duidelijke selectiecriteria zoals hierboven vermeld worden ontwikkeld.

De VVD kan daarmee aan haar kiezer laten zien dat zij de problemen van de multiculturele samenleving serieus neemt. GroenLinks kan aantonen dat de grenzen technisch openblijven en vluchtelingen welkom blijven. Nederland kan ondertussen voldoen aan de internationale quota. Het gewijzigde beleid houdt nu in dat er niet-onderhandelbare groepscriteria worden ontwikkeld. En dat deze worden nageleefd.

Kabinetsformatie

Misschien kan deze oplossing helpen om uit de vruchteloze impasse te komen in de kabinetsformatie. Het voorstel is goed uit te leggen aan de Nederlandse samenleving. Ook kan het voorstel links (solidariteit), rechts (grenzen dicht voor bepaalde groepen), conservatief (behoud van de Nederlandse samenleving) en progressief (diversiteit) bij elkaar brengen. Iedereen moet tenslotte inschikken in coalitieland Nederland. De realisatie begint langzaam in Nederland door te dringen dat er te vrijblijvend is omgesprongen door het gedeelde Nederlandse waardenstelsel weg te relativeren in een liberale multiculturele samenleving. Een gebalanceerde ombuiging op dit beleidsthema is nodig.

Migratiecriteria als sleutel in de kabinetsformatie: zou informateur Tjeenk Willink het aandurven?

De auteur is opiniemaker bij Opiniez en schreef dit stuk met medewerking van dr. Jan van de Beek, opiniemaker bij TPO.