Wat nu? Vijf opties voor vervolgstappen in de formatie
En opnieuw liep de formatie vast. Voor de zoveelste maal denkt politiek Den Haag na over mogelijke vervolgstappen. Op Schippers’ pad komen steeds meer voetangels en klemmen te liggen. Welke kant kan zij, welke kant kan Nederland nog op?
Je zult maar Edith Schippers heten. Heb je dagenlang met VVD, CDA, D66 en GroenLinks onderhandeld, ligt de zaak plotseling op zijn gat, zonder uitzicht op herstel. Begin je vol moed aan een volgende, op het oog haalbare optie, namelijk een combinatie met de ChristenUnie, leidt die route al binnen twee dagen tot een patstelling.
Wat dan? Opdracht teruggeven aan de Tweede Kamer? „Jammer dames en heren, maar het is me niet gelukt”? Dat doet iemand die Edith Schippers heet niet snel. Die gaat dóór tot ze succes heeft. Vandaar dat de informateur woensdag nog geen verslag naar Kamervoorzitter Arib stuurde, maar de komende dagen doorworstelt. Na veel en lang praten, vrijdag wéér praten. Tot zich wellicht opnieuw een denkrichting en onderhandelingstraject aandient. Want op dit moment –na het strabante verzet van D66 tegen een eventueel onderhandelen met de ChristenUnie– weet zelfs de krachtvrouw en politieke routinier Schipper even niet meer hoe het verder moet.
Tja, hoe nu verder? Het is niet de eerste keer dat, na de verkiezingsdag op 15 maart, die vraag klinkt. En ook niet de eerste keer dat daarop een antwoord wordt gegeven van het genre: er zijn zus of zoveel mogelijkheden, maar de één is een stuk waarschijnlijker dan de ander.
Toch nog één keer –voor de liefhebbers– een opsomming, met daarbij de ingeschatte kans van de betreffende variant:
Nieuwe gesprekken tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Kans: bijna nihil. Reden: voor VVD en CDA is samen regeren met GroenLinks nooit een aantrekkelijke optie geweest, omdat de partijen programmatisch ver uit elkaar liggen. Bovendien: met GroenLinks ís al langdurig gesproken. En je kunt niet aan de gang blijven.
Nieuwe gesprekken tussen D66 en ChristenUnie. Kans: bijna nihil. Reden: de verhoudingen tussen beide partijen zijn grondig verziekt door de eisenlijst die Pechtold deze week aan Segers voorlegde. Je kunt als ChristenUnie met goed fatsoen niet aanschuiven als één van de andere gesprekspartners jou per se niet wil. Dan houd je de eer aan jezelf en ga je lekker oppositie voeren. ‘t Is graag of helemaal niet.
Het motorblok van VVD, CDA en D66 aanvullen met de SP. Kans: geen. Reden: Roemer heeft herhaaldelijk aangegeven niet met de VVD te willen regeren en zelfs niet met Rutte te willen praten. Na die pertinente en herhaalde stellingname kan de SP-leider niet meer terug.
Het motorblok van VVD, CDA en D66 aanvullen met de PvdA. Kans: klein, maar niet onmogelijk. Verklaring: de kans is klein omdat de PvdA als partij al uitgesproken heeft dat zij dit keer, na de grootste verkiezingsnederlaag uit haar historie, beslist niet wil gaan regeren. Toch is deze ontwikkeling niet onmogelijk, omdat, ook in de politiek, onder druk alles vloeibaar wordt. Als de andere partijen op de PvdA een beroep gaan doen om in deze chaotische politieke situatie in het belang van het land haar verantwoordelijkheid te nemen, dan zóú het kunnen zijn dat de sociaaldemocraten zwichten.
Onderhandelingen over een minderheidskabinet van VVD, CDA en D66. Kans: klein, maar niet onmogelijk. Verklaring: de kans is klein, omdat de partijen van het motorblok allen hebben aangegeven een grote voorkeur te hebben voor een traditioneel meerderheidskabinet. Toch blijft deze optie voorlopig boven de markt hangen. Het land moet immers geregeerd worden? En: juist de achterliggende zeven jaar hebben laten zien dát je met een minderheidskabinet kúnt regeren.
Tenslotte, welke optie ook wordt verwezenlijkt, de kans dat we een nieuw kabinet krijgen, is 100 procent. De afgelopen tweehonderd jaar is er na verkiezingen immers altíjd een nieuwe regering gekomen? Dat is, zowel voor ons als voor Schippers, een geruststellende gedachte.
