In Iran leven 20.000 tot 25.000 zoroastristen, en vormen ze een kleine religieuze minderheid. Ze zijn elke dag van acht uur ’s morgen tot negen uur ’s avonds welkom in de vuurtempel, om te bidden. Khosraviani Rostam: „Wij moeten ons aan strenge regels houden. Als wij grote groepen moslims tot onze tempel zouden toelaten, zijn we verkeerd bezig. Als een Iraniër wil toetreden tot ons geloof, moet ík daarvoor toestemming verlenen. Maar ik zal weigeren. Als ik een moslim toelaat tot het zoroastrisme loopt hij kans op de doodstraf, en verliezen wij in Iran al onze rechten.”

Rituelen

Iraanse tapijten zijn weer smetvrij, huizen met bezemen gekeerd. Met de start van de lente is in Iran het nieuwjaar uitgebreid begroet. Twee weken hadden de Iraniërs vakantie voor het vieren van hun Now Ruz, een heilige dag voor zoroastristen.

De aanhangers van deze van oorsprong Perzische religie vormen een kleine minderheid in het huidige Iran, maar hun gebruiken zijn volop verweven in de Iraanse cultuur. Zo verwelkomen vele Iraniërs met nieuwjaar hun beschermengelen in een schoon huis, springen ze over vuurtjes om ziekten en ongeluk te voorkomen en verschijnt er in hun huis een tafel, sofreh Haft Sin, met symbolen uit het zoroastrisme. Allemaal rituelen om het kwade af te wentelen en het goede te onthalen.

Vervolging

„Op veel Iraanse nieuwjaarstafels staan zeven voorwerpen uitgestald die, in het Perzisch, beginnen met de letter s: een ei, fruit, munten, spiegeltjes, tarwe, vis, water, wijn of azijn, knoflook en brandende kaarsen”, vertelt Khosraviani Rostam.

Dit oeroude geloof was ooit wijdverspreid, maar sinds de opkomst van de islam vormen zoroastristen nog slechts een minderheid in Iran, Irak, Turkije en India, waar naar schatting nog 400.000 zoroastristen leven. „Zelfs in Amerika is de zoroastrismegemeenschap groter dan die in Iran, hoewel de religie 4000 jaar gelden in het huidige Iran werd gesticht door onze profeet Zartosht, die ons het heilige boek Avesta naliet”, weet Khosraviani.

„Moslims noemen ons daardoor vaak ”het volk van het boek”. Wij lezen in Avesta dat mensen tijdens hun leven worden blootgesteld aan de strijd tussen twee machten: de destructieve Ahriman en de verlichtende Ahura Mazda, van wie veel Iraniërs een afbeelding dragen aan een halsketting, ook al zijn ze moslim. Mensen kunnen het goede kiezen, waarbij positieve gedachten, woorden en daden belangrijk zijn. De profeet stelde ook belangrijke feestdagen in en bijzondere gebruiken zoals het bewaren van reinheid en het begraven op een manier waarbij dode lichamen de aarde niet vervuilen. Zanger Freddy Mercury van de Engelse band Queen liet zijn begrafenis leiden door een zoroastrische priester.”

Het zoroastrisme, dat een aantal overeenkomsten heeft met de islam (zoals het vijfmaal daags bidden), werd in de zevende eeuw, na de komst van islamitische Arabieren, als staatsgodsdienst vervangen door de islam, en hun traditionele gebruiken werden verboden. Zoroastristen vluchtten vanwege de vervolgingen naar India. Slechts een paar kleine gemeenschappen bleven in Iran achter.

In de tijd van de sjah werd Perzië een moderne staat waarin de islamitische kalender werd vervangen. In de nieuwe kalender verwezen de maanden naar zoroastrische goden; 21 maart werd voortaan nieuwjaarsdag, Now Ruz, een heilige dag voor zoroastristen, en die wordt door Iraniërs, ook buiten Iran, uitbundig gevierd. In 1979 werd Now Ruz door de Islamitische Republiek Iran verboden, maar dat stuitte op zo veel protest dat Now Ruz tot op de dag van vandaag wordt gedoogd.

Danken

„Vandaag zijn Iraanse en buitenlandse toeristen welkom in onze vuurtempel met het faravahersymbool, omdat het vakantie is, maar ze mogen beslist geen foto’s maken”, zegt priester –mobed– Beman Mehraban (74), die in wit gekleed is om in de dienst reinheid en schoonheid uit te beelden. „Bezoekers zijn altijd welkom in ons speciale museum, waar we informatie verstrekken aan belangstellenden. Het is nadrukkelijk geen promotie van het zoroastrisme. Bezoekers kunnen in het museum de tafels bewonderen die gebruikt worden bij de verschillende ceremonies zoals een begrafenis, of een huwelijk, dat wordt uitgebeeld met een ei dat vruchtbaarheid aangeeft en een schaar die laat zien dat twee delen samen één worden.”

„Zesmaal per jaar beleggen we in onze tempel een kerkdienst in het Din Dabire, een speciale variant van de Perzische taal”, vult Khosraviani Rostam aan. „We danken god voor het leven, het voedsel, het water, het vuur en de dieren.”

Khosraviani Rostam vertelt dat in het tempelcomplex ook een speciale school, een ziekenhuis en een bibliotheek zijn gehuisvest, gesubsidieerd door de overheid. „In de tijd vóór de revolutie beschouwden moslims ons als onrein en wilden ze niet met ons aan één tafel zitten, of uit een glas drinken waaruit een zoroastrist had gedronken. Dat is nu minder, hoewel we nog steeds moeilijk een overheidsbaan kunnen krijgen. Onze ceremonies, zoals inwijding en dankdiensten, worden door de moslimgemeenschap geaccepteerd en nagevolgd. Zo besteden Iraanse moslims, onder invloed van het zoroastrisme, veel zorg aan het begraven van hun overleden geliefden.”

Eeuwig vuur

In de vuurtempel bidt priester Beman Mehraban vijfmaal per dag zijn gebeden, gericht naar het voor zoroastristen heilige vuur. „Het vuur staat symbool voor de goede god Ahura Mazda”, verklaart Khosraviani Rostam. „Moslims denken soms dat wij god niet aanbidden maar het vuur, en noemen ons dan ”aanbidders van het vuur”, maar dat klopt niet”, vertelt Khosraviani Rostam. „Het vuur is een beeld van onze god.”

Priesters, mannen en vrouwen, houden het vuur in de tempel brandend. „Ik zorg al 31 jaar voor het vuur, vroeger gewoon naast mijn reguliere werk”, lacht de priester trots terwijl hij de Nederlandse bezoeker toch toestemming geeft een foto te maken. „Het is uitgesloten dat de tempel vlam vat, dat is in al die jaren nog nooit gebeurd. Het eeuwige vuur is als een vlag die altijd in de top hangt. Het heilige vuur brandt al meer dan 1200 jaar. In onze tempel brandt het al zeker 300 jaar onafgebroken, want voor zover ik weet is het nog nooit gedoofd. En zolang ik verantwoordelijk ben voor de vlammen, zal ik er alles aan doen om het vuur in onze tempel te laten branden.”