„Maak breuk niet definitief”
De synode van de Protestantse Kerk heeft vrijdag tijdens haar laatste zittingsdag een oproep gedaan aan zowel hervormde als gereformeerde bezwaarden om „geen definitieve stappen te zetten, maar door alle verwarring heen in de komende tijd toch een weg te vinden van eenheid en de kerk en de gemeente niet te breken.”
De verklaring werd aan het einde van de synodevergadering voorgelezen door de scriba van de synode, dr. B. Plaisier, en door de synodeleden met instemmend applaus begroet. In de verklaring schrijft de synode tijdens de zittingsdagen „diep geraakt te zijn door de getuigenissen van christenen uit de hele wereld, die onbevangen spraken over het geroepen zijn door Jezus Christus om als geliefden Gods Zijn heil uit te dragen in de eenheid van het geloof (Romeinen 1:1-7).”
Dr. Plaisier ging vrijdag in op diverse schriftelijk ingediende vragen over de situatie in zowel hervormde gemeenten als gereformeerde kerken. Hij zei geen precies antwoord te kunnen geven op de vraag hoeveel gemeenten er nu weg lijken te gaan. „Omdat mensen hun lidmaatschap niet opzeggen, is het voor ons heel erg moeilijk om dat goed in te schatten. We weten dat zo’n vijftig gemeenten de kerk een proces hebben aangedaan omdat zij als hervormde gemeente zelfstandig verder willen gaan, buiten de PKN. Juist dat veroorzaakt heel veel onduidelijkheid in het land, omdat kerkordelijk gezien de Hervormde Kerk wordt voortgezet in de PKN en er op plaatselijk vlak heel veel hervormde gemeenten blijven”, aldus de scriba.
De scriba sprak van „een zeer verdrietige situatie. Wij lijden daar als moderamen onder. Natuurlijk kwam het niet onverwachts, maar wij hebben als moderamen echt tot het aller-, allerlaatste gepoogd om in gesprek te blijven met de bezwaarden om dit te keren. We hoopten dat het Comité toch nog zou kiezen voor de mogelijkheid die er is om in de PKN voluit gereformeerd te zijn. Maar ze hebben deze weg niet willen gaan.” Dr. Plaisier benadrukte dat het convenant van Alblasserdam een „belangrijke rol” heeft gespeeld om gemeenten te doen besluiten in de PKN te blijven. „Wij hebben als moderamen een brief naar de classis gestuurd, waarin we wat vragen hebben gesteld en waarin we gezegd hebben: Deze weg kunt u gaan.”
Volgens dr. Plaisier is de commissie van bijzondere zorg (CBZ) voor hervormde gemeenten op dit moment in zo’n twintig gemeenten aan het werk. „In totaal zijn er met al meer dan zestig gemeenten gesprekken gevoerd en we horen van deze commissie dat de standpunten vaak verschrikkelijk hard liggen.”
Hij zei blij te zijn dat het op zondag 2 mei niet tot ongeregeldheden is gekomen. „We hebben ons daar als moderamen echt zorgen over gemaakt.” Volgens hem doet de CBZ „heel goed werk.” Bij dat werk kan de commissie „niet anders dan zich bewegen in de weg van de kerkorde.”
Hij verwees in dit verband naar de uitspraak van de Haagse rechtbank in het kort geding dat aangespannen was door de hervormde bezwaarden in Katwijk. „Het conflict wordt steeds meer in het juridische getrokken en dat stuit ons ontzettend tegen de borst. Toch zijn we blij met het feit dat de rechter heel nadrukkelijk heeft gekeken naar het feit hoe de besluiten in de kerk genomen zijn.” Dr. Plaisier zei te hopen dat „die mensen die trouw zijn gebleven en die vaak in de hoek worden gedrukt zich gesteund voelen door de synode, door de commissie van bijzondere zorg en nu ook door de rechter.”
De scriba verwees naar de noodsynode, die vandaag gehouden wordt door de Nederlandse hervormde gemeenten (in hersteld verband). „Deze vergadering is in beslotenheid, dus we weten niet met hoevelen zij samenkomen. We hopen wel dat de zaak wat helderder wordt en daarom hebben wij hun nu ook duidelijk gemaakt dat ze in hun aanduiding de naam ”hervormd” of ”Nederlands hervormd” niet mogen gebruiken. Dat hebben we gedaan, juist ook in het belang van de mensen in onze kerk die vaak met grote moeite meegegaan zijn. We laten hen de naam ”hervormd” niet ontnemen.”
Het moderamenlid maakte verder duidelijk dat de commissie voor bijzondere zorg voor de gereformeerde kerken op dit moment contact heeft met tien kerken. „We weten dat ook daar een nieuw kerkverband is opgericht, al weten we niet precies hoeveel kerken zich daarbij hebben aangesloten. Hoe dan ook, we hopen op openingen zodat we niet uit elkaar hoeven te gaan.” De commissie van bijzondere zorg voor lutherse gemeenten is op dit moment in gesprek met een groep leden uit één gemeente.
Vrijdag werd ter synode ook gesproken over twee voorliggende rapporten. Het eerste ging over de agenda van de synode van 2004-2008. In de besprekingen werd een prioritering gemaakt van een aantal thema’s dat volgens de synodeleden de komende jaren aan de orde moet komen.
Bovenaan staat het onderwerp jeugd en kerk. Ook diaconaat werd door de synodeleden hoog op de agenda gezet. Gistermiddag werd het rapport ”Beeld en gelijkenis. Een visie van de Protestantse Kerk in Nederland op multicultureel samen leven” besproken. De PKN wil met dat rapport een tegenwicht bieden tegen de „verharding” van het debat over de multiculturele samenleving.
De synode roept alle kerkleden en de samenleving als geheel ertoe op zich teweer te stellen tegen „uitingen van onderdrukking, discriminatie, antisemitisme, racisme en vreemdelingenhaat.” Het begrip antisemitisme werd door middel van een amendement toegevoegd. Dit amendement werd door het moderamen overgenomen en vervolgens ook door de synode.
