Weten we precies wanneer Jezus werd geboren?
De wereld bereidt zich voor op het kerstfeest. Christenen zullen de geboorte van de Heere Jezus opnieuw gedenken. Maar wanneer is Hij eigenlijk geboren? Zeker niet in het jaar 0, want dat heeft nooit bestaan. En op welke datum? Kunnen we wel betekenis hechten aan een Persoon over Wie zo veel onzeker is?
JA
Het is waar dat we niet precies weten op welke dag en in welk jaar de Heere Jezus werd geboren. Op dat moment was er niemand die zei: „Stop de klok, we beginnen met een nieuwe jaartelling!” Dat bedacht men pas rond het jaar 525. Toen gaf de bisschop van Rome opdracht aan de monnik Dionysius de Kleine om de paasdatum goed te regelen. Deze Dionysius is geen bekende persoon, maar hij deed iets wat tot op de dag van vandaag ons allen beïnvloedt: hij berekende de christelijke jaartelling, de kalender dus.
Hij zat hij er alleen zo’n vijf of zes jaar naast, maar dat werd pas veel later duidelijk. Het duurde overigens na hem nog jaren voordat de christelijke jaartelling algemeen werd ingevoerd. Daarmee gaf men namelijk de hoop op dat de Heere Jezus spoedig zou terugkeren, zo dacht men.
Wetenschappers denken nu dat het geboortejaar van Jezus waarschijnlijk het jaar 6 of 5 voor Christus was. Hij werd namelijk geboren tijdens de regering van koning Herodes (Mattheüs 2), van wie bekend is dat hij in 4 voor Christus overleed. De geboortedatum van de Heere is onbekend, maar viel vrijwel zeker in de warme tijd van het jaar. De herders waren immers ’s nachts buiten met hun schapen – dat doen ze niet in de winter.
NEE
Het maakt niet uit dat we de verjaardag van Jezus niet exact weten. We weten zo veel niet, bijvoorbeeld wanneer Dionysius de Kleine werd geboren of wanneer hij overleed. Ik zocht er drie bronnen op na en vond vier antwoorden!
Onlangs opperde een slimme geleerde dat koning Herodes overleed in het jaar 2 voor Christus. Als dat waar is, moeten we ook de vraag naar Jezus’ geboortejaar opnieuw overwegen. Werd Hij dan in het jaar 4 of 3 voor Christus geboren?
Sommige dingen weten we overigens wel vrij precies, zoals wanneer de Heere Jezus begon met Zijn publieke optreden. De evangelist Lukas schrijft namelijk (3:1-2): „In het vijftiende jaar van de regering van keizer Tiberius, toen Pontius Pilatus stadhouder was over Judea, Herodes viervorst over Galilea, zijn broer Filippus viervorst over Iturea en over het land Trachonitis (…) , geschiedde het woord van God tot Johannes, de zoon van Zacharias, in de woestijn.”
De deskundigen stechelen overigens over het exacte begin van het vijftiende jaar van Tiberius. Moeten we zijn eerste jaar berekenen vanaf de dag dat hij coregent werd van Augustus? Of vanaf Augustus’ overlijden? Of vanaf de dag waarop de senaat zijn benoeming bekrachtigde? Je zou er moe van worden. Het lijkt erop dat er in de geschiedenis nooit iets definitief vaststaat.
Alle drie de mogelijkheden wijzen echter naar het jaar 29 na Christus als Tiberius’ vijftiende jaar. Daarmee kunnen we vaststellen dat het optreden van Johannes de Doper begon in het jaar 29. Korte tijd later begon ook de Heere Jezus Zijn werk. Dat sluit perfect aan bij het evangelie naar Johannes, dat zegt dat toen Jezus de tempel reinigde, het 46 jaar geleden was dat koning Herodes begon met het verfraaien van de tempel (Joh 2:20).
Onze kennis van het verleden is niet altijd exact – en dat hoeft ook niet. Er zijn ook andere dingen in het leven die wij niet exact weten. De jacht naar wiskundige zekerheid was een product van de periode van de verlichting, die in de 18e eeuw begon (maar wanneer precies?), en die nu weer afgelopen is. Wat telt, is dat helemaal niemand ooit ontkende dat Jezus heeft geleefd – totdat men daar in de verlichting (!) vragen over ging stellen. Vriend en vijand weet dat Jezus heeft geleefd: Joodse tijdgenoten, heidense tijdgenoten, zelfs Mohammed bevestigt het.
DUS
Christenen geloven in een Heer Die werkelijk geleefd heeft – en Die nu nog leeft. En dat laatste is belangrijker dan Zijn precieze geboortedag. De verhalen over de geboorte van de Heere benadrukken het doel van Zijn komst; zoals de engel tegen Maria zegt: „God, de Heere, zal Hem de troon van Zijn vader David geven, en Hij zal over het huis van Jakob Koning zijn tot in eeuwigheid en aan Zijn Koninkrijk zal geen einde komen.” Wanneer Jezus in het openbaar gaat optreden, sterft, maar ook weer opstaat, krijgen deze dingen gestalte. Geloof in Jezus’ werken is dus veel belangrijker dan schijnzekerheid over zijn geboorte. En zoals Angelus Silesius schreef: „Al was Christus duizendmaal geboren in Bethlehem en niet in mijn hart, dan was het nog verloren” – en ook van Silezius weten wij de geboortedatum niet, alleen dat hij op eerste kerstdag werd gedoopt.
Dr. Pieter J. Lalleman is docent Nieuwe Testament.
