„We hadden iedereen een beetje kunnen geven van de beschikbare 21 miljoen euro, maar dan krijg je versnippering”, zei directeur Clayde Menso van het AFK maandag in het Parool. De organisatie wilde daarom scherp kiezen wie nog wel subsidie kreeg en wie niet meer, nadat de gemeente de manier van subsidieverstrekking vorig jaar op de schop nam.

In de hoofdstad vallen 21 kunstinstellingen, zoals musea, door de verandering onder de zogeheten basisinfrastructuur, wat inhoudt dat sprake is van directe financiering door de gemeente. De overige instellingen moeten met de pet in de hand langs het AFK.

Een kwalitatief hoogwaardig aanbod en een bereik dat zich uitstrekt over de hele stad en over een zo divers mogelijk publiek; voor het fonds waren dat de belangrijkste criteria. „Voor alle aanvragers zijn we nagegaan of ze zichzelf op de kaart weten te zetten, of ze duidelijk maken waar ze voor staan”, vat een woordvoerster van het fonds samen. „Prijs je jezelf uit de markt, dan heeft het honoreren van een subsidieaanvraag niet zoveel zin.”

Voor de twee Amsterdamse musea die zich richten op de religieuze geschiedenis van de stad, het Bijbels Museum en het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder pakte die benadering verschillend uit. Het Bijbels Museum moet het de komende vier jaar stellen zonder de aangevraagde subsidie van bijna 230.000 euro stellen. Behalve beroemde oude Bijbels stelt het museum Bijbels gerelateerde voorwerpen ten toon, waarvan een groot deel is verzameld door de Utrechtse predikant ds. Leendert Schouten (1828-1905). Ons’ Lieve Heer op Solder is een bewaard gebleven, katholieke schuilkerk, verborgen achter de gevel van een grachtenpand uit de 17-e eeuw in het Amsterdamse Wallengebied. Het museum krijgt tot en met 2020 jaarlijks 570.000 euro toegestopt.

Vanwaar het verschil? De woordvoerster verwijst naar de openbaar gemaakte adviezen over alle subsidieaanvragen die via de site van het fonds raadpleegbaar zijn. Daaruit valt op te maken dat de beoordelingscommissie met name ontevreden is over de manier waarop het Bijbels Museum zich beweegt binnen de Amsterdam Heritage Museums (AHM), het samenwerkingsverband dat het met het Amsterdam Museum, Museum Willet-Holthuysen en Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is aangegaan. „De commissie is van oordeel dat in het totaal van de AHM de eigenheid van het Bijbels Museum niet goed te onderscheiden is en zeker niet wordt versterkt”, staat in het beoordelingsrapport.

„Dit is een flinke tegenvaller voor ons.”

In het grachtenpand waarin het Bijbels Museum is gevestigd, bevindt zich ook het Cromhouthuis; een monumentaal pand dat bijna twee eeuwen werd bewoond door de vooraanstaande, zeer religieuze Amsterdamse familie Cromhout. Ook binnen dit pand is het Bijbels Museum volgens het beoordelingsrapport „gemarginaliseerd.” Kritiek is er ook op de vaste presentatie (“in omvang zeer beperkt”) van het museum en op de volgens de beoordelaars summiere openingstijden. De optelsom van deze kritiekpunten voert de commissie naar een tamelijk vernietigende conclusie: Het Bijbels Museum heeft nauwelijks nog een eigen gezicht.

Ons’ Lieve Heer op Solder heeft volgens de beoordelaars binnen de AHM juist een heldere positie „die van eigenheid getuigt en onderscheidend is.” Lovend is het rapport vooral over het programma Voices of Tolerance: een reeks van reflecties, gesprekken en presentaties over de actuele waarde van tolerantie.

Woordvoerster Anna Brolsma die vanuit de AHM voor beide musea de woordvoering doet, zegt aan het besluit van het AFK een dubbel gevoel te hebben overgehouden. „Ons’ Lieve Heer op Solder heeft een heldere verhaallijn ontwikkeld over religieuze tolerantie. Dat het fonds daar positief over is, verheugt ons uiteraard zeer.” Minder ingenomen is Brolsma met de stevige kritiek op het Bijbels Museum. „Dat de subsidiëring wordt stopgezet is voor ons een flinke tegenvaller. Het AFK zegt zeer te hechten aan samenwerking. Wij lopen daarin voorop, maar lijken ervoor te worden afgestraft. Daarover gaan we zeker met ze in gesprek.”