Islamitisch terrorisme dringt ook in Europa de kerk binnen. Dat werd dinsdag pijnlijk duidelijk in Frankrijk. In de Normandische plaats Saint-Etienne-du-Rouvray drongen twee IS-terroristen een rooms-katholieke kerk binnen. Ze vermoordden daar de 86-jarige priester Jacques Hamel. De oude man werd de keel doorgesneden. Een andere 86-jarige man raakte ernstig gewond. De politie schoot de twee terroristen dood.

Lopen kerken gevaar? Zit je zondags wel veilig onder de preek? Valt er wat te doen tegen aanvallen van IS-barbaren op kerken? Ongetwijfeld spelen die vragen ook onder kerkelijk meelevende Nederlanders.

Opvallende types

In kerken komt in verband met de dreiging van terreur steeds meer belangstelling voor vraagstukken rond veiligheid en beveiliging. Dat merkt Lenard Prins, directeur van het particuliere recherchebureau Restment.

Prins, verbonden aan de hersteld hervormde gemeente in Putten, traint kerkenraden en kerkvoogdijen op veiligheidsgebied. Sinds anderhalf jaar begeleidt hij zo’n 20 kerkelijke gemeenten in reformatorische kring op dit terrein.

Wees niet naïef, maar maak van de kerk ook geen fort. Dat is in een notedop de boodschap van Prins aan kerken. „Kerkgangers zijn vaak herkenbaar aan hun kleding. Let op opvallende types, die bijvoorbeeld iets bij zich dragen of op een ongewone manier gekleed zijn. Spreek zo nodig verdachte mensen aan. Wees alert”, aldus Prins gisteren per telefoon vanaf zijn vakantie-adres in Frankrijk.

Tegelijkertijd moeten gemeenten ervoor waken om van de weeromstuit van de kerk „een fort” te maken, waarschuwt de veiligheidsexpert uit Putten. „Zorg dat je als kerk uitstraalt dat buitenstaanders welkom zijn. Ook toeristen en mensen van buitenlandse afkomst.”

Laptop

In het huidige tijdsgewricht is het beter dat kerken op zondag tijdens de dienst de deur sluiten, vindt Prins. Ook doen kerken er in zijn optiek verstandig aan een camerasysteem aan te schaffen. „Op die manier kan bijvoorbeeld de koster in de kerk op een laptop zien wie er rond de kerk lopen. Als het een verlate kerkganger is, kan hij de deur openen. Vertrouwt hij de zaak niet, dan kan de koster vanuit de kerk de politie bellen. Wijs van tevoren ook mensen aan die op kritieke momenten de taken van de koster kunnen overnemen. Zodat de koster de handen vrijheeft om bijvoorbeeld via een intercom eventueel het gesprek aan te gaan met een verdacht figuur buiten de kerkdeur.”

Mensen uit kerken op bijvoorbeeld het platteland zullen wellicht tegenwerpen dat het allemaal niet zo’n vaart loopt?

„We leven in een tijd waarin de ene aanslag de andere aanslag opvolgt. Dan is het verstandig dat kerkenraden zich bewust zijn van gevaren en voorzorgsmaatregelen nemen. Dat heeft niets met paniek zaaien te maken. Geld hoeft het probleem niet te zijn. Voor 10.000 tot 12.000 euro heb je een camerasysteem. Dat geld moet te vinden zijn, als je ziet hoeveel we besteden aan kerkgebouwen en kerkinterieurs.

Ik merk dat kerken in stedelijke gebieden minder naïef zijn dan kerken op het platteland. In stedelijke gebieden werken sommige kerken al met camerasystemen, bijvoorbeeld omdat ze hinder hebben van fietsendieven of drugsverslaafden in de buurt van de kerk.”

Wat te doen als een terrorist schietend onder de kerkdienst binnenkomt?

„Zoek dekking. Duik onder de kerkbank of probeer de kerk uit te vluchten. Bid en roep tot God. Het is niet realistisch om van mensen te verwachten dat ze de de terrorist aanvallen of hinderen. In zo’n situatie zijn mensen over het algemeen verlamd van angst en proberen ze het vege lijf te redden. Soms heeft iemand het lef of krijgt de kracht om een terrorist tegen te houden of tegen te werken. Denk aan de man op de scooter die zich verweerde tegen de terrorist in de vrachtwagen op de boulevard in Nice. Dat soort heldendaden zijn mooi. Maar die vallen niet vooraf te organiseren. Preventieve maatregelen, zoals het sluiten van de kerkdeur onder de dienst, heb je wel zelf in de hand.”

Ziet u voor de predikant op de kansel tijdens een terreurdaad een taak weggelegd?

„De ene zal de leiding nemen en proberen zijn pastorale kracht aan te wenden. Een ander zal zichzelf in veiligheid brengen. Dat kunnen we niemand voorschrijven. We kunnen een predikant wel voorbereiden op calamiteiten en met elkaar proberen af te spreken wat we van elkaar verwachten. Er zijn in elke gemeente mensen die overdreven maatregelen willen nemen en er zijn mensen die elk signaal negeren. Misschien reageren beide groepen wel vanuit dezelfde angst.

Pas las ik een verhaal van een indringer in een kerk in Amerika. Het was een verwarde, gewapende man. De predikant sprak de verwarde man aan, wist hem te kalmeren en ging in gebed. Dus laten we onze verantwoordelijkheid nemen, maar zeker ook de kracht van het gebed zoeken.”