Ernst Stern was een vertegenwoordiger van de linkervleugel in de Nederlandse Hervormde Kerk. Hij was actief in de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP) en medeoprichter van de Liga voor de Rechten van de Mens. Binnen de kerk riep Stern verzet op: hij werd in 1986 uit het ambt van predikant gezet.
Ernst Eduard Stern werd op 23 juli 1926 geboren in Amsterdam. Hij groeide op in een artistiek gezin. Zijn moeder was concertzangeres en zanglerares. De familie woonde een tijd in het doopsgezinde broederschapshuis in Bilthoven. Zijn ouders waren bevriend met de anarchiste Clara Meijer-Wichmann en de idealistische pedagoog Kees Boeke.
Stern volgde het gymnasium in Amsterdam en ging in 1947 theologie studeren aan wat nu de Universiteit van Amsterdam heet. In hetzelfde jaar werd hij lid van de Nederlandse Hervormde Kerk.
Van 1957 tot 1969 was Stern hervormd predikant in Sas van Gent. In 1969 werd hij algemeen secretaris van de Hervormde Jeugdraad Amsterdam. Vanaf 1978 ging hij in deze stad tevens voor in de oecumenische gemeente De Duif.
Stern trouwde op 21 september 1954 met Evelien Dooyeweerd, een dochter van de gereformeerde filosoof Herman Dooyeweerd. Het paar kreeg drie kinderen. In januari 1979 eindigde het huwelijk in een echtscheiding.
Via Dooyeweerd kwam Stern in aanraking met de christelijke filosofie. In tegenstelling tot zijn schoonvader belichtte hij dit vakgebied vanuit een kant waarbij rede en waarheid niet aan geloof werden onderworpen. In zijn visie diende niet het geloof centraal te staan, maar het recht van de onderdrukte. Zo beschouwde hij de verbondssluiting op de Sinaï als sociaal contract. Van daaruit zag hij een lijn lopen naar volkssoevereiniteit en mensenrechten.
Stern werd met dit gedachtegoed een exponent van de linkse, maatschappijkritische theologie uit de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw. In 1973 promoveerde hij op de dissertatie ”Macht door gehoorzaamheid. Een theologisch onderzoek naar de macht over mensen”. Daarin uitte hij kritiek op het plaatsvervangende offer van Christus. De gedachte dat Christus stierf voor zondaren was volgens hem geworteld in heidense mensenoffers. Stern gold als een inspirator van de gereformeerde theoloog Herman Wiersinga en de marxistische hervormde theoloog Bert ter Schegget.
Binnen de Nederlandse Hervormde Kerk stuitten de denkbeelden van Stern op weerstand. Toen hij namens de Hervormde Jeugdraad samenwerking zocht met het Nederlands Palestina Komitee werd hij per 1 januari 1986 uit zijn ambt gezet. Daarna richtte hij zich op zijn werk voor de Liga voor de Rechten van de Mens, waarvan hij in 1982 medeoprichter was.
Stern schreef een tweedelig werk over mensenrechten, ”Wat zal men doen? Een filosofie van de rechten van de mens” (2001). In menselijke waardigheid en vrijheid lag volgens Stern het Koninkrijk van God.
Ernst Stern overleed op 1 maart 2007 in zijn woonplaats Amsterdam. Zijn archief wordt beheerd door het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
In deze rubriek wekelijks een biografie van een bekende of minder bekende theoloog. Dit is de laatste aflevering.
Lees ook in Digibron
Dr. E. E. Stern (Herv.) wil tegengesproken worden : Promotie ,,Macht door gehoorzaamheid’’ (Reformatorisch Dagblad, 05-04-1973)
