Gewone burgers denken dat de Europese Unie de vluchtelingencrisis bestrijdt. Maar in het echt wakkert ze die juist aan. Een werelddeel zonder grenzen trekt mensen immers aan. Dit toont het grondprobleem van de Europese Unie: ze is gebouwd vanuit een fantasie die botst op de werkelijkheid.
Dat stelt de Amerikaan Todd Huizinga in zijn boek ”The New Totalitarian Temptation” (New York, Encounter Books).
Vanuit de ambassade van de VS in Brussel zag Huizinga enkele jaren hoe de EU functioneert. Daar werd hij niet blij van. Neem alleen al het democratisch gat in Europa. „In een echte democratie legt het bestuur verantwoording af aan de burger. Maar niet in de EU. De Europese Commissie is een bureaucratie en geen politiek orgaan. Het Europees Parlement is geen echt parlement, want het kent geen regering en oppositie. En het Europees Hof van Justitie in Luxemburg kan zomaar democratisch tot stand gekomen wetten ongeldig verklaren als ze in strijd zijn met EU-verdragen.
De kern van de Europese gedachte is het geloof in bovenstatelijk bestuur. Zo’n supranationale regering moet vrede brengen. Maar inmiddels wordt EU geleid door een elite, die niet luistert naar de mensen.”
De Europese integratie wordt geïnspireerd vanuit het ideaal van wat Huizinga in de ondertitel van zijn boek ”global governance” noemt. In het Nederlands valt dit te omschrijven als ”wereldwijde rechtsstatelijkheid”. „Het is geen wereldregering, maar een netwerk van organisaties. De hoop is dat dit tot wereldvrede leidt. Natiestaten zijn in de ogen van deze mensen achterhaald, omdat ze conflict brengen.”
Dit heeft echter wel een prijs, zegt de auteur. „Het internationaal recht dat deze netwerken ontwikkelen, zullen de lidstaten steeds meer binden. Hoewel deze regels niet democratisch tot stand zijn gekomen.”
De stelling dat natiestaten conflicten veroorzaken, is in Europa maar al te waar gebleken. Wat is uw bezwaar?
„Ondanks alle beperkingen zie je een bloeiende democratie alleen in een nationale staat. Daar leggen politici verantwoording af. Daar worden mensen bestuurd vanuit een gezamenlijke geschiedenis, cultuur, taal en soms religie.
In Europa legt de elite geen verantwoording af. De huidige Europese Commissie heeft gezegd politieker te zullen optreden, maar strikt genomen zijn het geen politici maar ambtenaren. Zolang dit democratische gat bestaat, is er een totalitaire dreiging.”
Toch lijkt Europa als vredesproject geslaagd: al zeventig jaar geen oorlog meer in Europa.
„Het zoeken van vrede was een nobele doelstelling van de oprichters van de EU. Zij werkten ook vanuit christelijke motieven.
Het blijft de vraag of die lange vrede door de Europese integratie komt. Niet internationale samenwerking maar democratisch bestuur is het beste middel tegen oorlog. De oorlogen die na 1945 op Europese bodem hebben plaatsgevonden –ik denk in Joegoslavië– zijn veroorzaakt door het feit dat bepaalde groepen zich niet vertegenwoordigd voelden. Dus door een gebrek aan democratie.
Omdat de EU zelf weinig democratisch is, zie ik haar eerder als een bedreiging van de vrede dan als een garantie tegen oorlog. Niet dat ik een gewapend conflict voorzie, maar ik sluit dat ook niet uit.”
Europese federalisten spreken over de Verenigde Staten van Europa, waarmee de VS dus voorbeeld voor Europa wordt. Gelden uw bezwaren dan ook uw eigen land?
„Die vergelijking is absoluut verkeerd. De VS zijn gebouwd op een gedeelde taal, geschiedenis en bestuur dat aan de burgers verantwoording aflegt. Het Amerikaanse staatsmodel zit vol teugels en tegenwichten om concentratie van macht te voorkomen. In Europa wordt van alles dat er nog niet eerder was, vanuit een ideaal tot leven geroepen.”
U zegt in uw boek dat het Europese ideaal een geloof is. Hoe bedoelt u dat?
„Het christendom heeft meer dan iets anders bijgedragen aan de Europese cultuur. Alle mensen hebben gelijke waardigheid, vanuit het besef dat iedereen naar het beeld van God is geschapen. Maar de mens is ook in zonde gevallen. De democratie neemt beide noties serieus en zorgt daarom voor een spreiding van de macht. Democratie neemt de mens zoals die is en streeft niet naar een utopie.
Het is volgens mij geen toeval dat de Europese integratie samenvalt met de ontkerstening. Het streven naar het supranationale ideaal is de vervanging van de christelijke hoop.”
U vreest ervoor dat het homohuwelijk binnen de EU aan de lidstaten wordt opgelegd. Maar het Europees handvest van grondrechten legt het huwelijksrecht juist bij de lidstaten.
„Datzelfde handvest laat echter open wie de huwelijkspartners zijn. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) uit 1950 spreekt nog van „een man en een vrouw.” Volgens mij is het een kwestie van tijd dat het Europees Hof in Luxemburg zegt dat homoseksuelen dit recht in alle lidstaten moeten kunnen genieten.
Ik heb er geen moeite mee dat rechters moeilijke knopen doorhakken. Maar het stoort me als rechters optreden als politieke activisten die –zonder nadere verantwoording– beleid opleggen.
Uiteraard delen homoseksuelen in dezelfde rechten als andere mensen en hebben ze evenzeer deel aan het beeld van God. Maar als ik zie dat wetgeving tegen discriminatie en haatspraak in sommige EU-lidstaten vooral wordt toegepast om homo’s tegen kritiek te beschermen en christenen de mond te snoeren, dan lijkt mij dat een bedreiging voor religieuze vrijheid. En de EU bevordert deze vrijheidsbeperkende agenda.”
U wijdt hier een daar een regeltje aan Israël. Zal de Joodse staat ooit vrienden worden met de EU?
„Het is geen toeval dat de EU en Israël elkaar altijd dwarszitten. Israël is het tegenbeeld van de EU. Het is een trotse etnisch-religieuze natiestaat. De EU streeft naar een postetnische, postreligieuze, postnationale staat. De Europese elite zal zich daarom altijd ergeren aan Israël.”
Presentatie
Todd Huizinga (werkzaam bij het Acton Institute for the Study of Religion and Liberty) presenteert zijn boek ”The New Totalitarian Temptation” woensdag in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Hij overhandigt het aan de ambassadeur van Letland, Ilze Ruse, en SGP-Kamerlid Bisschop.
De bijeenkomst is georganiseerd door de Transatlantic Christian Council (TCC), waarvan Huizinga medeoprichter is. Op die avond is er ook een presentatie over het werk van de TCC.
