Dat blijkt uit een maandag gepresenteerd rapport van de Wereld­gezondheidsorganisatie (WHO). Het nieuws zorgde al direct voor de nodige opschudding in de vleessector.

Ruim twintig onderzoekers zetten voor de WHO de resultaten van zo’n 800 eerder uitgevoerde grote studies op een rij. Nieuw is de bevinding dus niet, maar de impact van boodschap van de Wereldgezondheidsorganisatie als gezaghebbend en richtinggevend orgaan is groot. Al vorige week zong rond dat de WHO met een belangrijk statement zou komen.

Op basis van het onderzoek concludeert de WHO dat bewerkt vlees in dezelfde categorie 1 
thuishoort als asbest en roken, waarvan de kankerverwekkende eigenschappen inmiddels onomstreden zijn. Dat geldt vooralsnog niet voor rood vlees. Dit wordt ingedeeld in categorie 2A: „waarschijnlijk kankerverwekkend.”

Rood vlees is een verzamelbegrip voor vlees afkomstig van rund, paard, varken, lam of geit. De term wordt gebruikt om het te onderscheiden van wit vlees, zoals kip, kalkoen en gevogelte.

De onderzoekers schatten dat er elk jaar 34.000 mensen sterven aan kanker doordat ze veel bewerkt vlees eten. Rood vlees is wellicht verantwoordelijk voor 50.000 doden per jaar.

Volgens de WHO blijkt uit het verzamelde bewijsmateriaal dat mensen die veel bewerkte vleeswaren consumeren een circa 18 procent hoger risico hebben op darmkanker vergeleken bij mensen die er weinig van gebruiken. Per 50 gram bewerkt vlees per dag neemt het risico op darmkanker met 18 procent toe. De Engelse kankeronderzoeksorganisatie rekent voor wat dit betekent voor de praktijk. Op duizend Britten krijgen er momenteel gemiddeld 61 darmkanker. Op basis van het gevonden risicopercentage zouden dit er in de groep die weinig bewerkt vlees eet 56 zijn en in de groep die veel vlees eet zouden zich 66 gevallen van darmkanker voordoen.

Een van de onderzoekers die aan het WHO-rapport meewerkten, is epidemioloog prof. Matty Weijenberg, verbonden aan de Universiteit Maastricht. Dat bewerkt vlees kankerverwekkend is, komt volgens haar voor een deel door de manier van bereiden. „Bij het bewerken van vlees –zouten, fermenteren, roken of inleggen– kunnen zich nitrosamines vormen. Die zijn kankerverwekkend voor mensen, weten we uit onderzoek.”

Rood vlees gaat vaak op de grill of op de barbecue. Weijenberg: „Boven een open vlam of op een heet oppervlak kunnen zogeheten polycyclische aromatische koolwaterstoffen of heterocyclische aromatische aminen vrijkomen. En die zijn kankerverwekkend.”

Daarnaast bevat rood vlees haem. Haem is behalve een bestanddeel van rode bloedcellen, ook een normaal voorkomende component in rood vlees. Het gehalte aan haem in rood vlees is tien keer zo hoog als in wit vlees. Haem beschadigt de slijmvliescellen van de darmwand.

Weijenberg wijst erop dat bewerkt vlees nu weliswaar in dezelfde categorie is ondergebracht als asbest en roken, maar dat dit niet betekent dat het kanker­risico even groot is. „De categorie zegt alleen iets over de kracht van 
het bewijs. Van roken en asbest is het kankerrisico vele malen groter.”

Weijenberg stelde maandag voor de NPO-radio dat het goed is om voorzichtig te zijn met bewerkt vlees, „al wil ik geen paniek veroorzaken. De WHO doet geen aanbevelingen. Daar moet nog eens goed naar worden gekeken. Maar op persoonlijke titel zou ik zeggen: vleeswaren kunnen best worden vermeden. Dan heb je toch een gezond voedingspatroon. Eet verder gevarieerd en matig de consumptie van rood vlees.”

De Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie is het niet eens met de WHO. „Het risico op kanker is complex en niet afhankelijk van een enkel attribuut, maar afhankelijk van veel meer factoren, zoals leeftijd, genetica, dieet, leefomgeving en leefstijl”, aldus de belangenorganisatie.