De ”Bijbel met uitleg” is gereed. Er kan gerust over een megaklus worden gesproken: de afgelopen twee jaar werkten meer dan 130 mensen uit zes verschillende kerken binnen de gereformeerde gezindte aan de uitgave, waarin de Bijbelteksten in de Statenvertaling van een toelichting zijn voorzien.
Eigenlijk had ds. J. Joppe, hersteld hervormd predikant in Woudenberg en lid van de stuurgroep, niet voorzien dat er bij zo’n uitgave zo veel komt kijken. Want hoe krijg je alleen al vijftig predikanten op één lijn? „Soms moet je een stapje terug doen om de ander mee te kunnen nemen”, zegt hij. „Zo hebben we er niet voor gekozen om in de ”Bijbel met uitleg” toepassingen op het persoonlijk leven te maken. Dat is een keuze die nodig is om elkaar vast te kunnen houden.”
„Gevoelige onderwerpen, zoals de toe-eigening van het heil, hebben we bewust laten liggen”, zegt projectleider G. Roos, lid van de Gereformeerde Gemeenten. „In de ”Bijbel met uitleg” vind je geen polemiek. En, het moet gezegd worden, tot onze verwondering is er onder de medewerkers nooit ruzie geweest.”
Hoe ging u dan om met theologische verschillen?
Roos: „Ik heb me weleens een slavendrijver gevoeld. Als medewerkers hun stukken naar me opstuurden, moest er naar eenduidigheid in tekst, opzet en inhoud worden gezocht.
Om de theologische eenheid te bewaren, hebben we ervoor gekozen de uitleg van de Statenvertalers te volgen. Neem nu het boek Hooglied. Is dat allegorie, typologie of gewoon een verhaal van een herder en een paar meisjes? Dan volgen wij de lijn van de kanttekenaren.”
Ds. Joppe: „Of we zijn heel terughoudend in de uitleg, zoals bij het boek Openbaring.”
Ook over de landbelofte aan Israël en een hoofdstuk als Romeinen 11 wordt vaak verschillend gedacht.
Roos: „Als Paulus in Romeinen 11:26 spreekt over „geheel Israël” dat zalig zal worden, dan leggen we dat uit als „een zeer groot getal, bij wijze van spreken het hele volk.”
We laten in het midden wat de betekenis van de landbelofte is. Oudtestamentische beloften kennen vaak meerdere vervullingen.”
De vorig jaar verschenen studiebijbel in de Herziene Statenvertaling (HSV) noemt in zulke gevallen meerdere varianten van uitleg. Dat was geen optie?
Roos: „We doen dat af en toe. In sommige gevallen kun je daar niet omheen.”
Ds. Joppe: „Ook studenten zullen deze ”Bijbel met uitleg” in handen krijgen, dus soms moet je even wat meer toelichting geven. Maar deze uitgave is in de eerste plaats bedoeld voor jongeren, zeg maar voor de zestienjarige ‘doeners’ in de kerk.”
Roos: „De ”Bijbel met uitleg” is nadrukkelijk géén studiebijbel waarin allerlei theologische inzichten geproclameerd worden.”
Ds. Joppe: „Dan zouden vmbo’ers hem nooit pakken. De Statenvertaling staat centraal, en daarna volgt de uitleg.”
Uit diverse onderzoeken in de gereformeerde gezindte blijkt dat veel jongeren niet of nauwelijks begrijpen wat ze in de Bijbel lezen. Het taalgebruik van de Statenvertaling ervaren ze vaak als moeilijk. Dat probleem is nu opgelost?
Roos: „Een niveaucommissie beoordeelde de tekst op leesbaarheid en bekeek of jongeren die begrijpen. Dat was een voortdurende worsteling. Over elk woord is nagedacht.”
Ds. Joppe: „Die jongere van zestien jaar zal aan de ”Bijbel met uitleg” zeker meer hebben dan aan de Statenvertaling alleen.”
In nog geen jaar tijd verschenen er tal van Bijbeluitgaven: de ”Bijbel in Gewone Taal”, een studiebijbel in de Herziene Statenvertaling, de herziene Naardense Bijbel. En dan nu de ”Bijbel met uitleg”. Waarom zou een jongere voor de laatste kiezen?
Ds. Joppe: „We richten ons op mensen die de Statenvertaling willen lezen. De ”Bijbel met uitleg” staat dan ook niet tegenover andere uitgaven, zoals de studiebijbel in de Herziene Statenvertaling. Er zijn predikanten die aan beide Bijbeluitgaven hebben meegewerkt. Het gaat hen en ons om de verstaanbaarheid van Gods Woord voor jongeren.”
Roos: „We moeten natuurlijk niet denken dat het probleem van de leesbaarheid van de Statenvertaling alleen of vooral bij de jongeren ligt. Ik kwam twintig jaar geleden al tegen dat ouders aan tafel uit Het Boek lazen. Dat is niet eens een vertaling, maar een parafrase. Wat jongeren doen, hangt mede af van de keuzes van de ouders.”
Ds. Joppe: „We begonnen in april 2013 met de eerste gesprekken over de ”Bijbel met uitleg”. Maar eigenlijk had die er al jaren eerder moeten zijn. Men ziet nu echter veel meer de noodzaak in van een Bijbel in de Statenvertaling die ook voor jongeren goed verstaanbaar is.”
Roos: „Je kunt naamvallen als ”des” en ”den” veranderen, maar dan ben je er nog niet. Toch wilden we vasthouden aan het woord-voor-woordprincipe. En vervolgens de tekst uitleggen.”
Wat zal de ”Bijbel met uitleg” kunnen betekenen voor lezers?
Roos: „Ik hoop dat die zal leiden tot honger en dorst naar het Woord. Om het spreken van God te horen en te verstaan.”
Ds. Joppe: „Ik vind het heel mooi dat de ”Bijbel met uitleg” net na Pinksteren verschijnt. Het is ons diepste verlangen dat mensen de Bijbel lezen en door de werking van de Heilige Geest leren zien wie ze zelf zijn en de Heere Jezus leren kennen. En dat jongeren die God mogen kennen, met dit Woord voor Hem zullen leven. Dat kunnen we zelf niet bewerken, maar dat mag wel ons gebed zijn.”
Roos: „Ik heb 9 kinderen en 23 kleinkinderen en heb voor allemaal een exemplaar van de ”Bijbel met uitleg” besteld. Het is mijn dagelijks gebed dat ze de Heere leren kennen, en ik hoop dat deze Bijbel daarin een schakel mag zijn.”
Ds. Joppe: „De Bijbel is Gods werk, de uitleg is mensenwerk. Ook in deze uitgave zullen ongetwijfeld dingen staan die we anders hadden moeten doen. Het gaat erom dat de Heere dit werk zegent.”
”Bijbel met uitleg”
De ”Bijbel met uitleg” bevat de Statenvertaling in de editie van de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS). Naast de Bijbeltekst staat op elke pagina in een aparte kolom de uitleg van oudere woorden of moeilijke begrippen. Onder aan de pagina worden de Bijbelteksten kort uitgelegd.
De ”Bijbel met uitleg” bevat verder achtergrondinformatie, illustraties, foto’s, landkaartjes en tijdschema’s. In ruim 900 kaders worden belangrijke kernwoorden uitgelegd. Achterin bevinden zich de psalmberijming van 1773 en de gereformeerde belijdenisgeschriften, waarbij oudere en minder bekende woorden worden uitgelegd.
Aan de uitgave werkten ruim 130 predikanten, theologen, godsdienstdocenten, neerlandici en jeugdwerkers uit verschillende kerken binnen de gereformeerde gezindte mee. Een zogenoemde niveaucommissie beoordeelde de tekst op leesbaarheid en bekeek of jongeren die begrijpen. De taalcommissie bewaakte de literaire kwaliteit en de eindredactiecommissie zorgde voor de inhoudelijke en theologische toetsing.
Uitgeverij De Banier presenteert de ”Bijbel met uitleg” morgenavond vanaf 19.45 uur in de aula van het Hoornbeeck College (Utrechtseweg 230) in Amersfoort.
Lees ook:
Eerste boeken Bijbel met uitleg gereed, Reformatorisch Dagblad (20 oktober 2014)
Project Uitlegbijbel van start, Reformatorisch Dagblad (14 januari 2014)
„Uitlegbijbel wil gericht zijn op het hart”, Reformatorisch Dagblad (10 oktober 2013)
De Banier geeft SV-uitlegbijbel uit, Reformatorisch Dagblad, (10 oktober 2013)
