Elk jaar weer gaan vele tientallen studenten met reformatorische roots studeren in Rotterdam. Grote kans dat ze lid worden van het plaatselijke CSFR-dispuut Ichthus, de enige reformatorische studentenvereniging in deze stad. Het dispuut werd ruim 55 jaar geleden opgericht. Uit de in 2009 verschenen bundel ”In Hoc Signo Vinces” blijkt dat Ichthus in de beginperiode slechts dertien leden telde. Anno 2014 is dat aantal nog net niet vertienvoudigd. Vanzelfsprekend is de vereniging vanwege die enorme ledengroei verder geprofessionaliseerd en georganiseerd.

Ondanks deze veranderingen ten opzichte van 1959 zijn er ook veel constanten aan te wijzen. Nog steeds komen de civieten (leden) bij elkaar voor een Bijbelkring, studiekring, ledenvergadering of het beluisteren van een lezing in het kader van een jaarthema. Wat dat betreft „lijkt er weinig nieuws onder de Ichthiaanse zon”, zo concludeert de al genoemde bundel.

Leven reformatorische studenten in Rotterdam vooral op hun eigen eilandje? Volgens Dirk Verloop (20), preses (voorzitter) van Ichthus, valt dat reuze mee. „Elk jaar hebben we kerkenoverleg. Als bestuur zitten we dan om de tafel met vertegenwoordigers van een aantal kerken uit de stad. Behalve van een wederzijdse kennismaking staat de avond vooral in het teken wat we voor elkaar kunnen betekenen.”

Kerken benadrukken meestal dat studenten welkom zijn in de erediensten en bij de catechisaties. Ook wordt vaak naar voren gebracht dat studenten kunnen aankloppen als ze ergens mee zitten. „De kerken zijn hier erg studentminded”, vindt Verloop. „Overal zijn we hartelijk welkom.”

Borrelpastoraat

Enkele predikanten hebben speciale initiatieven opgezet voor studenten. Zo is dr. Arjan Markus, predikant van de Pelgrimvaderskerk in Delfshaven, met enige regelmaat in een studentenhuis te vinden – in CSFR-kringen ook wel „borrelpastoraat” genoemd.

„Dr. Markus is erg toegankelijk”, zegt Verloop. „Hij is het gewend om met studenten om te gaan. Deze predikant hoopt met zijn gesprekken dat studenten die hun geloof dreigen kwijt te raken niet zomaar de kerk vaarwel zeggen, maar weten dat ze altijd bij hem kunnen aankloppen.”

Een ander initiatief is de studentencatechisatie van de hersteld hervormde ds. G. A. van den Brink. „Hier kunnen studenten existentiële vragen aan de orde stellen”, aldus de CSFR-preses. „In de thuisgemeente worden vragen naar bijvoorbeeld het Godsbestaan of hoe het lijden in deze wereld gerijmd kan worden met een goede God niet altijd op prijs gesteld. Door de laagdrempelige aanpak van ds. Van den Brink voelen veel studenten zich op hun gemak en durven zij de vragen waar ze mee zitten aan de orde te stellen.”

Veel Rotterdamse kerken zijn betrokken bij sociale activiteiten in de stad. Zo heeft de hervormde Maranathakerk enkele jaren geleden het project Licht op Zuid opgezet. Ook bestaat sinds het wegvallen van de christelijke gereformeerde kerk in de Coloniastraat het project Thuis in West. Het eerste wil vooral het Evangelie uitdragen in de wijk, het tweede wil „iets goeds doen voor de samenleving.”

Voor deze en andere projecten zijn veel vrijwilligers nodig, weet Verloop. „Veel CSFR-studenten helpen hierbij een handje. Ze assisteren bijvoorbeeld bij een verhuizing, helpen bij het klussen of geven asielzoekers fietsles. Ook zijn sommigen actief bij het evangelisatiewerk.”

Voor veel mensen blijft de verbondenheid met Rotterdam niet beperkt tot de studententijd. „Een behoorlijk aantal studenten blijft hier hangen”, geeft de preses aan. „Voor economen en juristen is Rotterdam een prachtige stad om te werken en ook de ziekenhuizen kunnen altijd wel artsen gebruiken.” De kerken plukken dan ook de vruchten van hun investeringen in het studentenwerk. Verloop: „In veel kerken die wij bezoeken, zijn afgestudeerden een belangrijke kurk waarop gemeenten drijven. Zo leiden pedagogen bijvoorbeeld de kinderclub of de jeugdvereniging. Verder kan ik geen enkele reformatorische kerk in Rotterdam noemen waarvan niet minstens de helft van de kerkenraadsleden bestaat uit oud-leden van CSFR Ichthus.”

„Met bid- en dankdag zit het hier echt vol met studenten”

Ds. M. M. van Campen, hervormd predikant van de Maranathakerk in Rotterdam-Zuid, weet zich „gezegend” met de vele studenten die de weg naar zijn gemeente weten te vinden. Elk jaar organiseert de Maranathakerk in september een studentendienst, compleet met maaltijd, preekbespreking en sing-in. In de dienst wordt dan speciaal voorbede gedaan voor de studie en het leven op kamers van de studenten. Een hoogtepunt voor ds. Van Campen vormen ook de bid- en dankdagen. „Ze zijn dan allemaal in de stad en komen gezamenlijk naar de kerk. Het zit hier dan echt vol”, vertelt de predikant enthousiast. „Ik vind dat een mooi gezicht. Vaak geef ik dan een extra versje op, dat dan uit volle borst wordt meegezongen.”

„Blij en dankbaar” is ds. Van Campen als studenten vragen of ze bij hem belijdeniscatechisatie mogen volgen. Afgelopen jaar waren het er 35, van wie „zeker de helft” oorspronkelijk niet tot de gemeente behoorde.

Druk heeft de Rotterdamse predikant het ook met het trouwen van stelletjes. „Per jaar heb ik wel vijftien trouwerijen, meestal studentenhuwelijken.” Vaak blijven ze ook wel een aantal jaar „hangen” in zijn gemeente. „Gemiddeld zijn studenten bij ons wel zo’n vijf à zes jaar lid voordat ze naar elders trekken, meestal omdat ze wat ruimer willen wonen.”

Zo nu en dan wordt ds. Van Campen gevraagd voor een lezing voor het CSFR-dispuut of een bijdrage in een bundel. Toch is het niet zo dat studenten alleen maar consumeren. „Ze komen niet alleen voor de preek naar de Maranathakerk en gaan dan weer. Afgelopen zomer hebben ze bijvoorbeeld gekookt in het kader van het project Licht op Zuid.”

De predikant zegt dat hij wat studenten betreft alleen „het neusje van de zalm” ziet. „Ik krijg bijna niet te maken met mensen die hun geloof dreigen kwijt te raken. Mijn indruk is dat de afhakers vaak afkomstig zijn uit de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Gemeenten. Als ze bij ons komen, staan ze niet ingeschreven. Omdat we voor hen geen ambtelijke verantwoordelijkheid hebben, valt het ook niet op als ze na verloop van tijd wegblijven.”

Gg Zuidwijk groeit weer door toestroom studenten

„Onze gemeente heeft al een tijd een bijzondere band met studenten”, zegt Geerten Moerkerken, ouderling van de gereformeerde gemeente Rotterdam-Zuidwijk. „Na decennia van krimp groeit onze gemeente sinds een jaar of vijf weer, met name vanwege studenten die na hun studie in Rotterdam blijven wonen.”

Met nieuwe studenten probeert de gemeente een kennismakingsgesprek te hebben. Als studenten er behoefte aan hebben, wordt dat contact voortgezet en krijgen ze jaarlijks bezoek van de kerk.

„Tijdens zulke gesprekken komen geregeld wezenlijke vragen naar voren waar studenten mee worstelen”, zegt Moerkerken. „Een enkele keer komen we studenten tegen die helaas geen pastoraat ontvangen uit de eigen gemeente. Vaak verliezen ze de binding met hun thuisgemeente en soms zelfs met de kerk. We zijn dankbaar als we daarin voor hen iets kunnen betekenen.” Verder biedt de gemeente (belijdenis)catechisatie aan. „Vaak zijn er meer studenten aanwezig dan eigen doopleden.”

Zowel met de CSFR als met de GerGemKring heeft de gereformeerde gemeente Rotterdam-Zuidwijk goed contact. Een ouderling participeert in een interkerkelijke kring voor „studenten met fundamentele geloofstwijfel.” CSFR bezoekt geregeld een studentendienst van de gemeente. De kerkenraad denkt mee met vragen van het CSFR-bestuur. Verder neemt de kerk deel aan het jaarlijks door de CSFR georganiseerd kerkenoverleg. „We delen daar onze ervaringen rond het studentenwerk”, zegt Moerkerken. „Het contact met studenten verloopt ook natuurlijk omdat onze kerkenraadsleden veelal zelf student zijn geweest. Zo zijn onze vier ouderlingen allen lid geweest van CSFR-dispuut Ichthus, al is dat voor de een inmiddels wat langer geleden dan voor de ander.”

Twijfelaar legde „met overtuiging en vreugde” geloofsbelijdenis af

„Elke maand geef ik studentencatechisatie”, zegt ds. G. A. van den Brink, predikant van de hersteld hervormde gemeente van Rotterdam-Kralingseveer. „Dat bieden we vanuit de gemeente aan. We vinden het als kerk in een universiteitsstad belangrijk om oog te hebben voor studenten.”

Gemiddeld komen er zo’n tien studenten op de catechisaties af. De bezoekers hebben verschillende kerkelijke achtergronden. Met elkaar denken ze na over theologische en filosofische onderwerpen, maar ook ethische en praktische vraagstukken komen voorbij. De Rotterdamse predikant is van mening dat relatief veel studenten worstelen met de vraag wat het geloof in God voor hen persoonlijk betekent. Hij stelt dat de kerk zich daarbij niet afzijdig mag houden.

Ook op andere manieren investeert de predikant in ontmoetingen met studenten. „Persoonlijk contact vind ik belangrijk. Met regelmaat vraag ik een of twee studenten met me mee te gaan als ik op zondag elders moet preken. Dat levert altijd mooie en persoonlijke gesprekken op.”

Studenten leveren slechts een beperkte bijdrage aan het kerkelijke leven van de Laankerk. Dat komt, aldus ds. Van den Brink, doordat studenten in de weekenden dat ze in de stad zijn gezamenlijk naar de kerk gaan en dus verschillende gemeenten bezoeken. Gemeenteavonden overlappen vaak activiteiten van studentenverenigingen, zodat ze ook die niet frequent kunnen bezoeken. De Rotterdamse predikant vindt dat niet problematisch. „De studententijd is een periode waarin de kerk in studenten moet investeren. Het rendement komt later.”

Onder studenten in Rotterdam gebeuren mooie dingen, weet ds. Van den Brink uit ervaring. „Een eerstejaarsstudent die kritisch stond tegenover geloof en kerk, mailde mij over de catechisatie. Hij dacht dat ik veel te druk zou zijn om daarop in te gaan, zodat hij een goed excuus had om weg te blijven. Ik reageerde echter direct en nodigde hem uit om aan te schuiven bij de belijdeniscatechisaties. Dat jaar heeft in geestelijk opzicht een omwenteling in zijn leven gegeven. Met overtuiging en vreugde heeft hij geloofsbelijdenis afgelegd.”

Depositum Custodi en GerGemKring

CSFR Ichthus is de enige reformatorische studentenvereniging in Rotterdam. Zustervereniging Depositum Custodi (DC) peilde dit jaar of er voldoende animo was om een dispuut op te starten in de Maasstad, maar dat bleek niet het geval. Wel is er in de stad ook een GerGemKring (GGKR), een initiatief van de Werkgroep voor studerenden van de Gereformeerde Gemeenten. De kring heeft zo’n zestig actieve leden die elkaar wekelijks bij verschillende activiteiten ontmoeten. Nauwe banden heeft de GGKR met de gereformeerde gemeenten van Rotterdam-Centrum, Rotterdam-Zuidwijk en Barendrecht. Enkele leden van de GGKR zijn betrokken bij kinderevangelisatie in de Rotterdamse Afrikaanderwijk.

In een reactie laat de GGKR weten zich zorgen te maken over het kerkelijk leven in de stad. „De Boezemsingelkerk puilde vroeger uit, maar nu kunnen wij er liggen in de banken. Hoe het met kerkelijk Rotterdam verder moet, weten we niet. God staat er echter boven. Dat voelen we soms, als studenten tijdens onze verenigingsavonden in de aloude Boezemsingel worden verbonden aan Zijn Woord.”