BURGH-HAAMSTEDE. Ooit waren glas-in-loodramen de belangrijkste en opvallendste versiering van historische kerkgebouwen. Maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwam veel glas in lood in vuilcontainers terecht. „Het had gewoon geen waarde. En nu is het kostbaar, soms té kostbaar voor veel kerken.”
Richard Verschoor is eigenaar van Zierikzee Glasatelier, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het maken en restaureren van glas in lood. Tientallen meters gekleurd glas vullen de wanden van zijn werkplaats op het industrieterrein in Burgh-Haamstede.
Het is doorgaans druk in deze business. „Er zijn steeds minder bedrijven die met deze glassoort werken”, vertelt Verschoor. „Het gaat om een speciaal soort glas, vanwege de verschillende kleuren. In Europa produceert slechts een handvol bedrijven dit soort glas. Er bevindt zich één fabriek in Frankrijk en er is er ook één in Duitsland, maar dan houdt het snel op. Ik haal mijn voorraad helemaal uit Amerika.”
Verschoor restaureerde glas-in-loodramen in diverse kerken in Zeeland en Zuid-Holland. Een hoogtepunt voor hem was het werk in de protestantse kerk in Kerkwerve, zo’n twee jaar geleden. In vier etappes werden de glas-in-loodramen vervangen.
„Bij een historische kerk loopt een dergelijk project in de tienduizenden euro’s”, verklaart de bedrijfsleider. „Dat is voor een kerkbestuur altijd een flinke uitgave. Alleen al het lood is zeer duur. Wat kan een kerk wel of niet opbrengen? Ik merk dat de inkomsten van kerken teruglopen.”
De ene kerk wil zo goedkoop mogelijk en energiezuinig vervangen, de andere gemeente heeft meer geld te besteden. „Het aantal verzoeken van kerken wordt minder. Momenteel heb ik geen aanvraag lopen, maar ik verwacht wel opdrachten in de toekomst, temeer daar er steeds minder bedrijven bestaan die hierin gespecialiseerd zijn. Slechts enkele hebben het overleefd.”
Beheerders van oude kerkgebouwen zijn volgens Verschoor vaak verplicht om de oude stijl –met glas-in-loodramen– intact te laten. „Er zijn strenge richtlijnen van monumentenzorg en van welstandscommissies. Het is dus niet mogelijk om zomaar het aanzien van een kerkgebouw te veranderen. Anderzijds: als er geen geld is, houdt het op. Subsidiepotjes voor deze projecten zijn er meestal niet meer.”
Soms is het opnieuw maken van glas in lood goedkoper dan restaureren, stelt Verschoor. „Restauratie kost dan zo veel werk dat het voordeliger is om iets nieuws te maken. Ook gebeurt het weleens dat glas in lood wordt vernietigd als oude kerkgebouwen worden gesloopt.”
Ooit was glas in lood de belangrijkste en meest in het oog springende versiering van oude gebouwen. Een chique vorm van glas in lood is het brandschilderen van ramen. Verschoor: „Het gebeurde weleens dat rijke mensen glas-in-loodpanelen aan kerken schonken, maar dan wel exemplaren waar ze zelf op waren afgebeeld.”
Bijkomend probleem van glas in lood dat het niet energievriendelijk is. „Tegenwoordig worden er voorzetramen geplaatst”, zegt Verschoor. „Niet alleen om de wind en kou tegen te houden, maar ook als bescherming tegen vandalisme. Een deel van ons werk gaat om het repareren van kapotte ruiten. Als er iets vernield is, is het moeilijk om exact dezelfde kleur terug te krijgen. Maar mensen hebben het vaak niet in de gaten als de kleur iets afwijkt. Of ze denken dat die erbij hoort.”
zomerserie In en om de kerk
Dit is de zesde aflevering in een achtdelige serie over de manier waarop materiaal ”in en om de kerk” wordt vervaardigd. Volgende week donderdag deel 7.