De ervaringen in Duurswoude zijn heel positief. Er komen onder anderen veel toeristen. Er worden gratis koffie en thee geschonken. De openstelling wordt verricht met zo’n tien vrijwilligers, van wie enkele sinds bijna dertig jaar meedoen.

Over de bouw van de kerk in Duurswoude is niet heel veel bekend, maar de Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland liet op een gedenksteen ter gelegenheid van de restauratie in 1990 zetten dat de bouwperiode geweest moet zijn van 1250-1259. Het is een van oorsprong romaanse kerk. „Deze bouwstijl werd toegepast in de tiende tot de dertiende eeuw”, zegt Grooten­huis. „De kerk is gebouwd van zogenaamde kloostermoppen, een in die tijd gangbaar bouw­materiaal. Veel van deze (toen dure) stenen lijken voor de tweede keer gebruikt te zijn. Tijdens de restauratie in 1990 kwamen er op de gekste plaatsen stenen met een profiel te voorschijn.”

Sanct-Jan

De kerk heeft op dit moment geen speciale naam, maar verwees vroeger wel naar een heilige. „De kerk van Duurswoude was volgens de beneficiaalboeken voor de Reformatie gewijd aan ”Sanct-Jan”. De ”Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten” uit 1930 maakt daar ”H. Johannes Evangelist” van.”

In 1783 kreeg de kerk haar huidige vorm doordat de klokkenstoel –die tot dan toe voor de kerk stond– werd afgebroken. Ook werd er een dakruiter op de westgevel geplaatst. Een mooi verhaal vertelt de rekening die voor de nieuwe klok en toren werd opgemaakt. „In totaal kostte het 1275,59 gulden, waarvan 458,78 voor de klok en 4,38 gulden voor „jenever bij het toorn bouwen”.” Er was een aparte ingang voor vrouwen en mannen in de kerk. De vrouwen gingen door de noorder­deur en de mannen door de ingang aan de zuidkant.

Het gebouw heeft zijn oorspronkelijke vorm behouden, maar onderging wel diverse grote en kleine aanpassingen, zoals in 1899 en in 1932, toen bijna het complete interieur werd vernieuwd. Daarna volgden de grote restauraties in de periode 1990-1991, waarbij de kerk vooral vanbuiten volledig werd aangepakt, voor een bedrag van bijna 400.000 gulden. „In 1996 is het restant van het interieur gerestaureerd. Hierbij werd onder meer de houten vloer vervangen door beton met daaroverheen een nieuwe houtenvloer. Ook de lambriseringen en de preekstoel werden gerestaureerd.”

Wat zijn bijzondere zaken in de kerk? „De eikenhouten preekstoel is eenvoudig, maar bijzonder is dat er in de vloer van de preekstoel een zinken plaatje zit. Hier kon een vuurtest staan met daarin wat gloeiende kolen of turf. Daaroverheen kwam een vlonder met enkele gaten, en zo had de voorganger ’s winters ook warme voeten. Soms werd het de predikant ook weleens te heet onder de voeten, blijkt uit de schroeiplekken.”

De kerk van Duurswoude heeft een orgel dat afkomstig is uit de lutherse kerk van Zwolle en in 1917 geplaatst is. Het orgel werd in 1721 gebouwd door de zonen van de Duitse orgelbouwer Arp Schnitger. Het onderging diverse aanpassingen, waarvan de laatste was in 2001 door Orgelmakerij Bakker & Timmenga. In vrijwel alle opzichten werd het orgel toen teruggebracht naar de oorspronkelijke staat van rond 1723. Het orgel bezit één klavier met negen registers. De totale restauratiekosten bedroegen 150.000 euro. Het instrument mag ook bespeeld worden door de gasten van Tsjerkepaad.

Gastenboeken

Janny Grootenhuis hoopt bij de openstelling tijdens Tsjerkepaad dit jaar op veel belangstelling en mooie gesprekken. „We hebben alle gastenboeken nog vanaf het begin, mensen komen uit het hele land. Ook vaak nazaten die het kerkhof bezoeken.”

Voor mensen die van fietsen houden, is de omgeving prachtig om te verkennen, vertelt Grooten­huis. Zelf heeft ze ook een bijzondere band met de kerk, al was het alleen al omdat ze er 48 jaar geleden trouwde met haar man Gerrit. „Die dienst vergeet je nooit meer. Onze dochter is er ook gedoopt. Het kerkje gaat me aan het hart.” Een andere her­innering is dat er een schoorsteenbrand was in november 1974 tijdens een morgendienst en de kerk onder het roet zat. „Ik was als eerste de kerk uit.”

Begraafplaats

De kerk van Duurswoude heeft volgens Grootenhuis „echt een functie voor onze gemeente en ook voor het dorp.” Dat komt onder meer door de begraafplaats rondom de kerk. Vroeger werd er ook in de kerk zelf begraven. In 1932 ontdekte men zelfs dat zich een grafkelder onder de preekstoel bevond. Dat is nu niet meer te zien.

Veel is er verdwenen uit de kerk van Duurswoude, soms ook door diefstal en een te grote restauratie-ingreep in de jaren dertig. „Maar nog altijd is deze kerk een parel onder de Friese kerken.”

Ruim 250 kerken openen tot en met 13 september op zaterdagmiddag hun deuren. Wekelijks wordt een van de deelnemende kerken voor het voetlicht gehaald.

www.tsjerkepaad.nl voor deelnemende kerken.

Wijnjewoude heeft twee kerkgebouwen

De kerk van Duurswoude behoort tot de hervormde gemeente Wijnjewoude (Wynjewâld). Wijnjewoude ontstond in 1974 uit de samenvoeging van Wijnjeterp en Duurswoude. Hierdoor is de hervormde gemeente in het bezit van twee kerkgebouwen. Eén kerk staat in het voormalige Wijnjeterp, één in het voormalige Duurswoude.

De hervormde gemeente Wijnjewoude telt 
ongeveer 300 leden en wordt gediend door 
kerkelijk werker Michel van Heijningen uit Dorkwerd.

In de zomermaanden wordt in Duurswoude iedere zondagmorgen (9.30 uur) een kerkdienst gehouden.