Genève was in de dagen van Calvijn geen stad waar de wereldse macht was geconcentreerd. Theologisch lag dat anders. Vanuit de Zwitserse stad waaierde de gereformeerde leer uit over een groot deel van Europa.

Hoe verspreidde Calvijns Bijbelse gedachtegoed zich? Calvijns eigen pen speelde daarbij niet in de laatste plaats een grote rol. Honderden en honderden brieven stuurde hij naar vrienden door heel Europa, maar ook naar lutherse theologen of andersgezinden. Zijn publicaties droeg hij vaak op aan vooraanstaande leiders in Europa.

Nauw contact onderhield hij ook met vluchtelingengemeenten, zoals in Emden, Frankfurt en Londen. Daar verzamelden zich aanhangers die vanwege vervolging uit hun eigen land hadden moeten vluchten. Die verspreidden op hun beurt het gereformeerde gedachtegoed weer in hun omgeving of in hun thuisland.

Studenten deden hetzelfde. Veel begaafde jongemannen trokken naar Lausanne en later Genève om er door Calvijn en zijn collega’s te worden onderwezen. Veelal keerden zij daarna weer terug naar hun vaderland, verrijkt met kennis en lectuur. Ook werden Geneefse theologiestudenten beroepen door gemeenten elders in Europa die hen graag als predikant wilden ontvangen.

Wie de reisbewegingen van gereformeerde theologen en predikanten in Calvijns tijd in kaart brengt, komt onder de indruk van de afstanden en de hoeveelheid reizen. Neem John Knox, die vanuit het noordelijke Schotland Europa doorkruiste om in Genève onderwijs te ontvangen. Calvijns leven speelde zich vooral in Zwitserland af. Hij was zelf geen groot reiziger, maar ook hij verbleef eerst in Noord-Frankrijk, trok naar Italië en bezocht verschillende godsdienstgesprekken in het Duitse gebied.

Calvijns invloed in de Nederlanden is groot geweest. Daar speelden vooral mensen als Guido de Brès, Marnix van St. Aldegonde, Gaspar van der Heyden, Jean Taffin en Pierre Loiseleur en de vluchtelingengemeenten –vooral die van Emden– een belangrijke rol in. Overigens was het aantal Nederlandse studenten van Calvijn maar beperkt.

Ook via uitgeweken Vlaamse emigranten zoals Jan Utenhove en Maarten de Cleyne kwam het gedachtegoed naar de Nederlanden. Vooral Franstalige gereformeerden stonden onder invloed van Calvijn, meer dan de Nederlandstaligen.

Bijzondere contacten

Straatsburg - Woonplaats en warme band met reformator Martin Bucer.

Emden - Contacten met vluchtelingengemeente en Johannes a Lasco.

Wesel - Contacten met vluchtelingengemeente.

Frankfurt - Contacten met vluchtelingengemeente en bijwonen convent, een van de ontmoetingen met Melanchton.

Hamburg - Kritische brief naar lutherse leider.

Londen/Engeland - Invloed via Johannes a Lasco, Martin Bucer en diverse vluchtelingengemeenten. Invloed in Engeland beperkt.

Schotland - Invloed via reformator John Knox Spiers - Brief aan keizer Karel V en rijksvorsten.

Orléans - Contact met zijn vriend François Daniel.

Neuchâtel - Contact met reformator Guillaume Farel.

Lausanne - Contact met reformator- Pierre Viret en Theodorus Beza.

Hagenau- Bijwonen godsdienstgesprekken.

Worms - Bijwonen godsdienstgesprekken.

Regensburg - Bijwonen godsdienstgesprekken.

Zürich - Contact met reformator Heinrich Bullinger.

Bazel - Contact met reformator Johannes Oecolampadius en Simon Grynaeus.

Falais - Correspondentie met Jacques de Bourgogne, heer van Falais en dienst vrouw. Jolande van Brederode

Konstanz - Contact met reformator Ambrosius Blarer.

Vilnius - Boek opgedragen aan prins Radziwill.

Neurenberg - Correspondentie met luthers theoloog Veit Dietrich.

St. Gallen - Contacten met reformator Joachim von Watt Nérac (Navarra) - Correspondentie, boek opgedragen aan koning Hendrik IV van Navarre, koning van Frankrijk.

Wittenberg - Geen direct contact met Luther, Melanchton hield brief tegen, wel contact met lutherse theologen.

Montargis - Correspondentie Parijs - Correspondentie, ook met hovelingen, zoals admiraal Caspard de Coligny, brieven aan de Hugenoten in Frankrijk. Contact met rector Nicolas Cop. Brief aan koning Frans I.

Noyon - Correspondentie, onder anderen met adellijke abt Claude d’Hangest en vriend Pierre Robert Olivetanus.

Lyon - Brieven aan geloofsgevangenen. Pinczow - Contact met Johannes a Lasco.

Doornik - Vriend Pierre Brully die nauw samenwerkte met Guido de Bres, zelf ook leerling van Calvijn.

Heidelberg - Correspondentie met keurvorst Frederik III van de Palts en theoloog Casper Olevianus.

Ferrara - Contact met Renée de France, dochter van de Franse koning Louis XII.

Kopenhagen - Boek opgedragen aan koning Christiaan van Denemarken en prins Frederik van Denemarken.

Krakau - Correspondentie met Sigismund II August koning van Polen en contact met hofprediker Francesco Lismanini.

Somerset - Boek opgedragen aan hertog Edward Seymour van Somerset.

Stockholm - Boek opgedragen aan koning Gustav I van Edinburgh Invloed via leerling en Schotse reformator John Knox

Antwerpen - Contacten met Philips en Jan Marnix (van St. Aldegonde), hofprediker Jean Taffin en predikant Gaspar van der Heyden.

Gent - Werk van leerling Petrus Datheen bepalend voor kerk in de Nederlanden.

Tübingen- Correspondentie met lutherse theoloog Jacob Andreae. Cluj-Napoca - of Klausenburg Centrum gereformeerden, veel contacten met Geneve.

Debrecen - Contacten met Geneve. Bohemen - Beperkt contact met Boheemse broeders

Lucca - Contact met vooraanstaande families.

Sicilië - Contact met vooraanstaande families.

Calabrië - Contact met vooraanstaande families. Chanforan - Synode Waldenzen in lijn met calvinisme.

Madrid - Institutie goed ontvangen, geen grote invloed