De uit 1951 daterende schuurkerk aan de Polstraat in Aalburg is aan de buitenkant bekleed met damwandprofielen. Binnen is er vrijwel niets veranderd. Op een deel van de stoelen liggen van huis meegenomen kussens. Voetenbankjes uit grootmoeders tijd verraden waar de hoogbejaarden zitten. De meest revolutionaire aanpassing van het interieur had vorig jaar plaats. Toen werd de oliekachel vervangen door een gaskachel.

Voor in de kerk staat het rek met de collectezakken waarmee collectant en kerkelijk administrateur Van Ballegooijen zondags rondgaat. De inhoud van de zak met een L ging in het verleden naar de ‘leraar’. Op initiatief van Van Luijk werd het preken op de zak afgeschaft. „Het kan niet zo zijn dat iemand die een goede leer brengt maar weinig talenten heeft, met veel minder naar huis gaat dan iemand met sprekers­gaven.”

Het krap bemeten orgelbordes is bereikbaar via een steile trapleer. De begeleiding van de gemeentezang is in handen van Ad van Wijk, eigenaar van een van de grootste transportondernemingen van Nederland. Als hij verhinderd is, neemt Johan Branderhorst plaats achter het klavier.

Kleinschalig

In de houten minipastorie 
voor het kerkje woont een 
vrijgezelle jonge vrouw die de kerk schoonhoudt, op zondag 
de deur opent en zo nodig de dominee van koffie voorziet.

De kerkenraad wordt gevormd door Van Luijk, oud-directeur van een timmerfabriek en ex-wethouder van Aalburg. Hoewel hij formeel diaken is, doet hij ook de arbeid van een ouderling. „Dat heb je als je alleen bent.”

Van oorsprong komt hij uit de vrije oud gereformeerde gemeente van het Zeeuwse Sint Maartensdijk. Na een zwerftocht door het land belandde hij in 1996 in het Brabantse Veen, waar hij lid was van de gereformeerde gemeente.

Drie jaar later verhuisde hij naar Wijk en Aalburg en sloot hij zich met zijn gezin aan bij de vrije oud gereformeerde gemeente van Aalburg. „Het interkerkelijke en eenvoudige trok ons. Vooral Ewout van Wijk, die van 1955 
tot zijn overlijden in 2012 
ouderling is geweest, heeft 
door zijn godsvrucht een stempel op de gemeente gezet.”

Ook het kleinschalige sprak het echtpaar aan. „We zijn één grote familie”, zegt echtgenote Annie. „Met de vrouwen hebben we zo nu en dan een koffieochtend. Als er ergens zorgen zijn, wordt er onderling hulp geboden. Dat kenden we vanuit de gereformeerde gemeente van Oudemirdum, waar we jaren lid zijn geweest. In Veen hebben we prima contacten, maar wij zijn geen mensen voor een grote gemeente.”

De verhouding met de lokale kerken is prima. „Kerkmuren spelen voor ons geen rol”, verklaart de Aalburgse ambtsdrager. „Ds. J. P. J. Voets, de vorige predikant van de hervormde PKN-gemeente van Wijk, kwam weleens op de koffie. Het is fijn als je pastorale zorgen te kunnen delen, ook met predikanten buiten je eigen kerkverband.”

Crisis

De vrije oud gereformeerde gemeente van Aalburg telt nog zo’n vijftien leden en wat meelevende leden en sympathisanten. „We zijn op zondag met gemiddeld dertig personen. Is er in de hersteld hervormde gemeente 
’s morgens geen dienst, dan kan het aantal oplopen tot zestig.”

Eind 2008 verkeerde de gemeente in een kortstondige crisis door het vertrek van de enige nog functionerende ambtsdrager. Van Wijk kwam door afnemende krachten al jaren niet meer in de kerk. In deze periode kreeg Van Luijk het verzoek om tijdelijk de administratie bij te houden en als aanspreekpunt voor de dominees te fungeren. Twee maanden later werd hij tot diaken verkozen. „Ik voelde me helemaal niet bekwaam voor dit werk, maar durfde geen nee te zeggen. Dat zou naar de mens gesproken het eind van het kerkje hebben betekend.”

In principe gaat er elke zondag twee keer een predikant voor, om halftien en om drie uur. Behalve voorgangers van autonome gemeenten vraagt de allrounddiaken predikanten en kandidaten uit de rechterflank van de Hersteld Hervormde Kerk en de Protestantse Kerk. D. J. van Keulen uit Voorthuizen, voormalig kandidaat van het Hersteld Hervormd Seminarie en nu lid van de vrije gemeente te Aalburg, doet bezoekwerk bij bejaarden. Catechiseren is niet meer aan de orde. „We hebben geen jeugd. Onze eigen kinderen zijn ook allemaal naar elders vertrokken. Tien jaar geleden waren we nog met zestig man, nu is dat de helft. Dat zegt overigens niet alles. In het verleden zaten ze soms met acht personen in ons kerkje.”

Slechts een enkele keer moet Van Luijk preeklezen omdat een predikant onverwachts verhinderd is. „Het openbare gebed vind ik nog steeds moeilijk, maar ds. Veldman zei tegen me: „Ach jongen, dat heb ik ook. Vind je geen woorden, dan bid je na de preek: Heere, zegen deze spijze, amen.” Dat is volgens hem een prima gebed aan het eind van de dienst. Het is ook fijn om te horen dat predikanten graag in onze gemeente preken. Ze voelen dat er afname is.”

Volgende week: evangelisatie De Schuilplaats te Horst.
>>rd.nl/indemarge

serie 
In de marge

Vrije gemeenten, evangelisaties en comités. Vandaag deel 10: de vrije oud gereformeerde gemeente in Aalburg (Noord-Brabant).

Vrije oud geref. gemeente te Aalburg

De vrije oud gereformeerde gemeente van Aalburg werd in 1951 gesticht door uitgetreden leden van de Nederlandse Hervormde Kerk. De eerste predikant was godsdienstonderwijzer T. Wakker uit Urk, die een jaar eerder de Hervormde Kerk verliet. Hij werd bevestigd door ds. L. de Voogd van de vrije oud gereformeerde gemeente te Kampen. Begin ’53 vertrok hij alweer, naar de vrije hervormde gemeente van IJsselmuiden. Na Wakker dienden ds. A. P. Lucas (1953-1964), ds. C. P. Groenewegen (1964-1970) en ds. C. de Jonge (1970-1984) de zelfstandige gemeente te Aalburg.