Langzaam loopt hij vanaf het altaar door de kerk naar achteren. Zijn blindenstok tikt op de stenen vloer. Van het oosten naar het westen. Van het licht naar het donker. Zo ongemerkt als hij binnen is gekomen bij het altaar, verdwijnt hij weer door een deur achterin de kerk. Een minuut later echter zet het orgel in. Zoete klanken klinken. Zacht, liefelijk. Het orgelspel van een begaafde blinde.

Het is rustig in de kerk. De koster heeft het hek tussen de Mariakapel en de kerk even geopend, maar laat verder geen bezoekers binnen. De organist heeft zelf een sleutel, waardoor hij altijd zijn gang kan gaan op het fameuze Maarschalkerweerdorgel.

Hier, in de kerk waar sinds 1853 de bisschop van Utrecht zetelt, ligt de protestantse theoloog Gijsbertus Voetius begraven. „Geen idee waar”, zegt koster Paul van Bunnik. „Er staan links tegen de muur twee grafstenen, misschien is één ervan van Voetius.” Het blijkt niet het geval.

Überhaupt is onbekend of zijn graf –evenals het graf van Jacobus Koelman– zich nog in de kerk bevindt, laat dr. Henk Florijn, kenner van de Nadere Reformatie, later weten.

Vóór de Reformatie was de kerk twintig jaar in gebruik bij de rooms-katholieken. Van 1580 tot 1636 werden er geen missen meer opgedragen in het bedehuis. Pas vanaf 1636 maakten de protestanten er gebruik van. Altijd hield het gebouw de naam Catharijnekerk, genoemd naar Catharina van Alexandrië. Zij wordt in de rooms-katholieke traditie aangeroepen als beschermster tegen de pest en als bewaakster van de kuisheid.

Met het kerkbezoek valt het de laatste jaren erg tegen, vertelt de koster. „Op zondag zijn het er wel meer dan op zaterdagavond. Ook komen er wel jongeren. Maar de aantallen dalen. Zaterdags zit hier nog geen honderd man.” Toch lopen bezoekers in en uit tijdens een doordeweekse openstelling. De kerk ligt op een gunstige locatie voor toeristen, in het centrum van Utrecht, op een paar honderd meter van de dom.

Pal naast de Catharijnekerk ligt het voormalige klooster, het Catharijneconvent, gebouwd in de vijftiende eeuw. Na de Reformatie kwam er een ziekenhuis in het complex en sinds 1979 is er een museum in gevestigd. Hier zijn „kerkelijke collecties” –zoals dat heet– van het Aartsbisschoppelijk Museum en het Oud-Katholiek Museum in Utrecht en het Bisschoppelijk Museum in Haarlem ondergebracht. In de donkere schatkamer in de kelder zijn altaarstukken, bisschoppelijke ringen, reliekschrijnen en kazuifels van eeuwen geleden te zien. Het rijke roomse leven.

Maar er is meer. Tussen al dit oogverblindende materiaal staat een avondmaalsstel uit de protestantse Marekerk in Leiden. Gemaakt tussen 1755 en 1759. Het is opvallend vanwege zijn sobere vormen.

Boven, in de tentoonstellingszalen met de vaste collectie, is meer protestants te vinden. In woord en beeld. Zo geeft dr. R. Bisschop, lid van de SGP-fractie in de Tweede Kamer, op videobeeld uitleg over het hedendaagse bevindelijk gereformeerde leven. „De kern van het bevindelijk gereformeerde protestantisme is liefhebben”, zo stelt hij.

Een moderne loopbrug leidt de bezoekers van het monumentale gebouw naar een volgende tentoonstellingsruimte. Vanaf de brug is de binnentuin goed te zien. Ook daar zijn oud en nieuw met elkaar gecombineerd. De omgangen en de oude bomen roepen een ver verleden in herinnering, terwijl in het midden een strak kunstwerk de aandacht trekt. Het is gemaakt door kunstenaar Max Bill en heet ”Raumkreuz aus 12 gleichen Teilen” (Ruimtelijk kruis uit 12 gelijke delen). Twaalf delen. Het doet denken aan de twaalf apostelen en aan de twaalf stammen van Israël.

Terug bij de ingang valt een groot predikantenbord op. Het komt uit de hervormde kerk in Poortugaal en hangt hier tijdelijk. Het museum zoekt al een jaar naar een nieuwe bestemming voor dit immense stuk van 6 bij 6 meter, zodat het voor de slopershamer behoed kan worden. Maar een nieuwe locatie is nog niet gevonden, zegt woordvoerder Rosa van der Wielen. Vooralsnog zal het daarom hier blijven hangen. Tot augustus tussen de Russische iconen die te zien zijn in de tentoonstelling ”Goddelijke inspiratie”. En daarna? Daarna zal het museum vast een nieuwe publiekstrekker hebben bedacht.

Bewust solliciteerde organist Jan Hage in 2011 naar een grote stadskerk waar de gemeente op zondag kerkelijk actief is. „Ik ben zelf kerkelijk en gelovig, en wil mijn talenten graag in dienst stellen van de gemeente.” Diensten in de Domkerk hebben een liturgisch karakter, zegt Jan Hage. „Bij ons worden alle ideeën van de liturgische beweging nagestreefd, waarbij we wel willen staan in de klassieke traditie. We zoeken aansluiting bij de kerk van de afgelopen eeuwen. Dat betekent dat er zowel gregoriaans klinkt als eigentijdse muziek. Er is iedere zondag een dienst en iedere woensdag een vesper.” Zondagochtenddiensten worden gemiddeld bezocht door 150 mensen. „Tijdens de concerten op zaterdagmiddagen is er meer publiek, maar voor die 150 kerkgangers is het meer dan de moeite waard om de lofzang gaande te houden, in psalm en lied. Ik voel me geroepen er een feest van te maken.”

Ds N. J. de Jong-Dorland is predikant van het Citypastoraat Domkerk. „Ik zie het als mijn taak mensen op allerlei manieren uit te nodigen om na te denken over geloof. Omdat de kerk elke dag open is, ben ik vaak hier. Ik ga voor in de zondagse dienst, bid mee in het dagelijks middaggebed en het avondgebed op woensdag- en zondagavond. Mensen kunnen een beroep op mij doen voor een geloofsgesprek, een luisterend oor, een gebed en pastorale raad. Kerk-zijn in deze tijd is gebaat bij duidelijkheid, daar vragen mensen om, zeker jonge mensen. Dat daagt mij uit om steeds helderder de boodschap van het christelijk geloof te verwoorden.”

Utrecht is een kerkelijk kruispunt. In een serie artikelen komen verschillende thema’s aan bod. Vandaag deel 7: de Catharijnekerk en het Catharijneconvent.