Inhoud: Een psalm die abrupt begint en eindigt: zonder auteurs- of wijsaanduiding, zonder afsluitend ”Halleluja” zoals de psalmen eromheen. In nogal wat handschriften en oude vertalingen vormt Psalm 114 dan ook een eenheid met Psalm 115. Hoe dat zij, de acht verzen vormen in ieder geval een mooi poëtisch geheel: acht keer twee parallelle zinnen en inhoudelijk vier gelijkmatige strofen. Het betreft een zogenoemde geschiedenispsalm, waarin de daden van de Heere in herinnering worden gebracht: de uittocht uit Egypte en de inbezitneming van Kanaän (vers 1-2), de reactie van de natuur (bergen, Schelfzee, Jordaan) op die gebeurtenissen (3-4) en retorische vragen aan die natuur (5-6). Waarna de hele aarde wordt opgeroepen voor de ”God van Jakob” te beven, Die water uit de rots deed vloeien en een fontein uit de keisteen deed ontspringen (7-8).

Psalmlied: Al in het liedboekje dat Calvijn in 1539 in Straatburg laat maken, staat Clément Marots berijming van Psalm 114. Het gedicht telt vier keer zes regels en heeft de melodie van een lied uit het Duitstalige Straatsburgse gezangboek. Opvallend: Psalm 115 heeft hetzelfde metrum en geen eigen melodie. Ze horen bij elkaar. In het Geneefse psalmboek krijgen tekst en melodie hun uiteindelijke vorm. Uit Datheens vertaling (1566) blijkt dat het lastig is –vooral bij de eerste twee regels– om in het Nederlands de tekstaccenten goed te laten samenvallen met de melodie­accenten. Dat probleem speelt ook in de berijming van 1773 en in mindere mate in de nieuwe berijming (1968) en bijvoorbeeld die van ds. C. J. Meeuse (2011).

Onbekend: Als onderdeel van het Egyptisch Hallel (Psalm 113-118) klinkt Psalm 114 onder andere tijdens het Joodse Pesachfeest. Dat het lied bij gereformeerden onbekend is gebleven, heeft misschien te maken met het geschiedeniskarakter: een beschrijving van een stukje historie van Israël. Waarom zouden wij dat zingen? Ook zal het veroorzaakt worden door de discrepantie tussen tekst- en muziekaccent, die maakt dat de melodie –die overigens veel weg heeft van Psalm 9 en 115– als lastig wordt ervaren. Wie zich de psalm eigen wil maken, moet eens beginnen met het Frans.

Beluister instrumentale zettingen van Psalm 114.