De stadsregel die door de inwoners van Gouda een jaar geleden met stip op nummer één werd geplaatst, hangt voor het raam, pal naast de entree van de basisschool. „Wat je stukmaakt, moet je zelf betalen.”

Veel indruk maakt de regel tot nu toe niet, in elk geval niet op de jongeren die in de weekenden in de buurt van de school rondhangen. Geregeld gaat er een stoeptegel door de ruit. De vernielingen aan het Mercatorhof, een ogenschijnlijk rustige straat in een doorsnee woonwijk, zijn niet van de lucht.

In, aan, op of bij het schoolgebouw is het vrijwel elk weekend raak. Al is het de laatste tijd opmerkelijk rustig, zegt conciërge Boers. Maar evengoed kan hij genoeg schadeposten aanwijzen. De vijver in de patio staat droog. Niet door de droogte van de afgelopen weken, maar door een messteek in het rubber. De glazuren tegeltjes op het bordes zijn stuk. „Gewoon kapotgehakt”, aldus Boers.

De conciërge loopt naar de ramen aan de voorkant van het gebouw. De stopverf langs de ruiten is voor een groot deel weggeschraapt. Schilders gaan deze week aan de gang om de schade te herstellen. En dan de fietsenstalling. Vlak voor de zomervakantie werd een complete muur tegen de vlakte gewerkt. Hij staat weer overeind, maar voor hoelang weet niemand.

„Ik wind me er nauwelijks meer over op”, zegt Boers. „Er zijn periodes dat er elk weekend wel een ruit stukgaat. Een nieuwe kost 400 euro. Ik vind het erg om te zeggen, maar je went eraan. Al voel je altijd weer de pijn. Aan het eind van het vorige schooljaar werden uit een kluis alle schoolfoto’s gestolen. Alle 180 leerlingen konden naar hun foto’s fluiten. Zoiets is niet leuk.”

De conciërge -volgens een tekening in de gang „de alleraardigste en allergrappigste” van Gouda- is nu ruim vijf jaar in dienst bij de basisschool. Dat er sprake is van een ontwikkeling in het vandalistisch gedrag van hangjongeren kan hij niet zeggen. „De laatste tijd is het opvallend rustig”, zegt hij. „Maar of die rust blijft, is nog maar de vraag.”

Er is sprake van een harde kern hangjongeren, afkomstig uit heel Gouda, zegt Boers. „Ze zwerven van de ene wijk naar de andere. Vrijdagsavonds zijn ze thuis, om voor te drinken. Zo heet dat. Daarna trekken ze eropuit. Laat in de avond ontmoeten ze elkaar op afgesproken plekken. Dan slaat de vernielzucht toe. Zodra de politie wordt gealarmeerd, gaan ze ervandoor.”

De schade die de school jaarlijks oploopt, bedraagt volgens Boers vele duizenden euro’s. „Veertigduizend euro halen we wel, denk ik.” De conciërge erkent dat het gemeentebestuur, de wijkagenten en justitie veel in het werk stellen om de criminaliteit aan te pakken. Contacten opbouwen met jongeren in de wijk, de jeugd betrekken bij de problemen - natuurlijk is het zinvol. „Maar het helpt onvoldoende. Hoe moet je de jongens aan het verstand brengen dat ze verkeerd bezig zijn? Ik zou het niet weten.”

De schade zelf laten betalen, zoals de Goudse regel bepleit, is op zich een goed idee, zegt Boers. „Dat schrikt wel af. Het punt is alleen: hoe vind je de dader? Er zit nooit een afzender bij zo’n steen in de gang. Voorlopig lijkt het mij het beste om een groot hek om het schoolgebouw te zetten. Sommigen zeggen dat de school dan verandert in een gevangenis. Die gedachte moeten we maar voor lief nemen.”

voetnoot (u17(Inwoners van Gouda kozen tien Gouden Stadsregels uit behoefte aan meer waarden en normen. Andere gemeenten volgden het voorbeeld. Een serie van vijf artikelen over het resultaat als opmaat voor een congres van het Platform Waarden en Normen op 11 september. Vandaag stadsregel 1: ”Wat je stukmaakt, betaal je zelf”.