Er worden in Nederland jaarlijks ongeveer 23.000 galblaasoperaties verricht. Dat gebeurt meestal via een kijkoperatie (laparoscopische cholecystectomie). Sinds beginjaren negentig is dat de eerste keuze vanwege een kortere ziekenhuisopname, minder pijn na de operatie, sneller herstel en een beter cosmetisch resultaat dan de methode waarbij de galblaas wordt verwijderd door de buik open te maken. Bij die laatste werkwijze blijft er een fors litteken achter, terwijl dat bij een kijkoperatie niet meer dan een paar kleine sneetjes zijn.

Met de nieuwste methode is ook het kleinste litteken verleden tijd, omdat er gebruik wordt gemaakt van natuurlijke lichaamsopeningen om toegang te verkrijgen tot de buikholte, de zogenoemde Notesmethode (Natural Orifice Transluminal Surgery).

Bij vrouwen kan de galblaas worden verwijderd via de vagina (transvaginale cholecystectomie). Chirurg Colin Sietses van het Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede heeft inmiddels 35 vrouwen op deze manier geopereerd. Hij geeft toe dat de patiënt meestal eerst even moet slikken als wordt voorgesteld om de galblaas via de vagina te verwijderen. Maar na goede uitleg willen de meeste patiënten via deze nieuwe methode wel geopereerd worden.

Galblaasverwijdering via de vagina is intussen in Duitsland al bij meer dan 550 vrouwen toegepast. Via een bevriende Duitse collega werd Sietses op de nieuwe methode gewezen. Samen met de afdeling gynaecologie van het Edese ziekenhuis heeft hij de eerste galblaasoperaties op de nieuwe manier verricht. Via een klein sneetje in de navel wordt het eerste instrument (een zogeheten trocart) in de buikholte ingebracht. Vervolgens wordt een tweede instrument via de achterwand van de vagina (fornix posterior) ingebracht. Sietses: „Daarmee wordt een weg gezocht naar de galblaas die dan verwijderd wordt. Op de plek waar de instrumenten zijn ingebracht, is daarna van de kleine hechtingen niets meer te zien. Voor veel vrouwen telt dit cosmetisch resultaat mee om voor de nieuwe methode te kiezen.”

Overigens moet het wel mogelijk zijn om op deze nieuwe manier de galblaas te verwijderen. „Als er in de buik verklevingen te zien zijn –dat kan littekenweefsel zijn als gevolg van eerdere operaties– moeten we de toevlucht nemen tot de gebruikelijke kijkoperatie. Als ook dat niet lukt, zit er niets anders op dan de buik open te maken”, zegt Sietses.

„We leggen de voordelen van deze nieuwe methode zo goed mogelijk uit, maar laten altijd de keuze aan de vrouw zelf. Als ze de vaginale ingreep niet prettig vindt, verwijderen we de galblaas gewoon via de standaardkijkoperatie.”

Volgens Sietses zijn steeds meer chirurgen in de operatietechniek via natuurlijke lichaamsopeningen geïnteresseerd. „Het is een veilige methode gebleken. Ook uit een onderzoek in Duitsland waarbij honderd galblaasoperaties via de vagina zijn vergeleken met de standaardkijkoperatie, was geen toename in complicaties te zien”, zegt hij. De nieuwe methode is volgens hem niet ingewikkelder dan de standaardmethode. Wel duurt de operatie wat langer.

Volgens prof. dr. D. J. Gouma, chirurg in het AMC te Amsterdam, kleven er wel extra risico’s aan de nieuwe methode. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) van 27 oktober 2011 vraagt hij zich af of de geclaimde cosmetische voordelen wel opwegen tegen het risico op slecht herstel van de vagina-achterwand en het ontstaan van pijn bij het vrijen (dyspareunie).

Hoewel deze potentiële complicaties weinig voorkomen, is het risico daarop volgens hem niet goed te beoordelen vanwege de kleine studies die tot nu toe zijn verricht. Ook vraagt hij zich af of er veel vrouwen zijn die een voorkeur hebben voor deze nieuwe techniek. Uit een enquête onder 300 vrouwen in Zwitserland bleek namelijk dat slechts 4 procent ervoor kiest. Aan de standaardkijkoperatie geeft 8 procent de voorkeur. Ruim 87 procent heeft een voorkeur voor de kijkoperatie via alleen de navel, ze zogenoemde transumbilicale procedure. Die geeft ook minder littekens.

In een Australische studie waarin de transvaginale benadering werd vergeleken met de standaardlaparoscopie was 75 procent van de vrouwen sceptisch over de transvaginale route, aldus prof. Gouma in het NTvG. Als reactie hierop benadrukt Sietses dat de veiligheid van de patiënt vooropstaat en dat de keuze altijd bij de patiënt ligt.

Na één nacht weer thuis

Mariëlle Top (19) uit Wekerom koos voor de nieuwste techniek om haar galblaas te laten verwijderen. Uit een buikecho bleek dat galstenen de oorzaak waren van haar buikklachten. De galblaas moest operatief worden verwijderd. Dat zou gebeuren via een laparoscopie. Als dat niet zou lukken, moest het alsnog een buikoperatie worden.

„De dag na de afspraak hierover werd ik gebeld door het ziekenhuis Gelderse Vallei dat er een nieuwe methode was om de galblaas te verwijderen via de navel en de vagina. Daar schrok ik van. Ik vond het een heel apart idee, ondanks dat de voordelen goed werden uitgelegd: geen zichtbare littekens en sneller op de been. Ik vroeg of ik daar even over na mocht denken.”

De volgende dag werd ze opnieuw gebeld door het ziekenhuis. Top vroeg opnieuw naar de voor- en nadelen van deze nieuwste methode. „Eigenlijk waren er geen nadelen, zo kreeg ik te horen. Ik heb er toen niet langer over nagedacht en gezegd: Doen! Zo is mijn galblaas op 13 september 2011 volgens de nieuwste methode verwijderd. Dat is heel goed gegaan. Ik heb alleen wat last gehad van de narcose. De volgende dag was ik weer thuis.”