Etappe 16 van het 336 kilometer lange wandelpad dat dinsdag officieel werd gepresenteerd, begint bij station Nunspeet. Johan Vellinga (63), een van de ontwerpers van het wandelpad, zet de pas er goed in. Vellinga is bijna dagelijks bezig met het ontwikkelen van langeafstandswandelingen. Hij liep veertig keer de Nijmeegse Vierdaagse en liet inmiddels 110.000 kilometer onder zijn schoenen doorgaan.

Via het centrum van Nunspeet, waar enkele oorlogsmonumenten zijn te vinden, gaat de route het Zandenbos in. Na het oversteken van de Eperweg, vervolgt de route via de Wiltsangh. Aan deze weg bevindt zich het belangrijkste deel van deze etappe. Want de rest van de ongeveer 10 kilometer lange tocht naar ’t Harde biedt weliswaar mooie en rustige bossen, maar historie is er nauwelijks te vinden.

Zo op het eerste gezicht valt er aan de Wiltsangh niets op. Aan de linkerkant van de weg staan wat huizen en recreatiewoningen en aan weerszijden zijn er bomen. Op de achtergrond is het geluid van de snelweg A28 en de spoorbaan te horen. Maar er zijn geen monumenten of plaquettes.

Toch moeten ter hoogte van nummer 29 diverse keren Joden uit de trein naar Westerbork zijn gesprongen. „De trein remde hier af omdat er een bocht was”, aldus Vellinga. Van die vertraging maakten de Joden gebruik. „De mensen doken in de bossen en zagen in de verte een lichtje branden. Dat was van huis nummer 29. Verzetsmensen vingen de vluchtelingen op in een onderduikershol, zo’n 200 meter achter de woning.” Van het hol is niets meer te vinden. Op die plek is een vakantiepark gebouwd. Het onderduikershol moet overigens niet worden verward met het Verscholen Dorp, dat kilometers verderop in de bossen bij Vierhouten ligt. De vroegere bewoonster van het huis, een hoogbejaarde vrouw, zou nu in Amerika wonen.

De familie Schut, die sinds vier jaar het huis bewoont, weet pas sinds twee jaar iets van de historie. Greet Schut: „Twee jaar geleden stond hier opeens een vrouw voor de deur. Ze vertelde geëmotioneerd dat ze hier met haar ouders of pleegouders had gewoond en dat ze in de oorlog vier jaar was.” De ouders van de vrouw kwamen uit Rotterdam en in Nunspeet hadden ze een buitenhuis, zonder water en elektriciteit. Ook vertelde de vrouw dat er in het bewuste huis meerdere keren Joden waren ontvangen die uit de trein waren gesprongen. „Ze beloofde dat ze foto’s en informatie zou sturen, maar we hebben nooit meer iets gehoord.”

Gemma Groot Koerkamp van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, bevestigt dat er in de oorlog op Wiltsangh 29 een weduwe woonde. Deze mevrouw Stein hielp inderdaad mensen. Verzetsmensen lichtten Joden in dat ze 3 kilometer voorbij Nunspeet uit de trein konden ontsnappen.

Niet alleen bij Nunspeet ontvluchtten Joden de treinen. Ook elders gebeurde dat. Zo ontsnapte de vader van de latere Amsterdamse burgemeester Van Thijn drie keer uit een trein. Joden werden vervoerd met zowel veewagons als personentreinen. Vooral uit die laatste treinen maakten ontsnappingspogingen een kans, wanneer mensen op onbewaakte momenten uit de raampjes sprongen. Anderen maakten met een meegesmokkeld handzaagje een gat in de houten wagonwand en konden zo vluchten.

Dit is het tweede deel in een drieluik waarin RD-redacteuren etappes van het Westerborkpad lopen.

Wat is er nu daadwerkelijk gebeurd rond de Joden die bij Nunspeet uit de treinen naar Westerbork sprongen? Op die vraag wil het Reformatorisch Dagblad een antwoord vinden.

Heeft u informatie, meld die dan bij ons. De krant is onder andere op zoek naar mensen die in de buurt woonden, verzetsmensen, gegevens over ontsnapte Joden en over het onderduikershol. Ook geruchten en (delen van) namen zijn welkom.

E-mail: jleeflang@refdag.nl

Per post: Reformatorisch Dagblad, T.a.v. Johan Leeflang, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn

Telefonisch: 055-5390222.