Poetin wil op 4 maart een derde termijn als president beginnen. Van 1999 tot 2008 was hij al staatshoofd, maar toen moest hij volgens de grondwet een stapje terugdoen. Medvedev hield toen zijn stoel een paar jaar warm. Maar vanaf maart wil hij die zelf weer innemen. Dan wordt Medvedev premier.

Toen het duo deze wisseling van de wacht in september aankondigde, verschenen er direct al berekeningen dat Poetin en Medvedev dit spelletje wel tot 2030 zouden kunnen blijven herhalen. Voor westers gezinde Russen niet echt een mooi vooruitzicht. Poetin is een leider die niet van tegenspraak houdt. Te veel mensen die hem in het openbaar hebben tegengesproken, zitten inmiddels in de gevangenis of leven al niet meer.

Die berekeningen gaan er echter wel van uit dat de ‘verkiezingstechnologie’ van Poetin zo perfect is dat hij ook telkens voldoende stemmen krijgt. En juist bij de eerste de beste verkiezingen bleek nu dat daar geen garantie voor is. De partij Verenigd Rusland eindigde gisteren zelfs onder de ongunstige opiniepeilingen van de afgelopen weken en eindigt nu mogelijk zelfs onder de 50 procent.

Voor iemand die graag de tsaar uithangt, is deze score ronduit vernederend. In de aanloop naar de presidentsverkiezingen op 4 maart kan er nog van alles gebeuren, maar dat Poetin niet direct in een eerste ronde van de verkiezingen overtuigend zou worden gekozen, moet toch wel een nachtmerriescenario zijn.

Op dit moment zijn er geen overtuigende uitdagers voor Poetin als kandidaat voor het presidentschap. Maar deze score kan oppositiegroepen nieuwe moed geven. Dat kan een heel nieuwe dynamiek brengen.

Ditzelfde geldt voor de staatsmedia. De televisie is in Rusland het belangrijkste medium en is ondubbelzinnig op de hand van Poetin. Maar het grote verlies van gisteren kan ook een breekijzer in die gelederen zijn om aandacht voor andere kandidaten af te dwingen.

Toch is het niet verstandig op dit punt al te optimistisch te zijn. Critici van het Kremlin spraken gisteren van de „smerigste verkiezingen” sinds de val van de Sovjet-Unie. Terwijl er nog nooit zo veel (binnenlandse en buitenlandse) waarnemers rond de verkiezingen zwermden, werd er op grote schaal gefraudeerd.

Journalisten gaven via Twitter voorbeelden van fraude. 
Zo werd meermalen gezien 
dat iemand een hele stapel 
stembiljetten tegelijk invulde. Ook is geconstateerd dat stembussen bij het openen van het bureau niet leeg waren. Verder was de partij Verenigd Rusland alomtegenwoordig, zelfs met stickers in het stemlokaal en met warme maaltijden erbuiten.

Ook voorafgaand aan de verkiezingen was er overduidelijk geen vrij speelveld voor alle partijen. De meest uitgesproken oppositiebewegingen mochten zich niet registreren en geen campagne voeren. Alleen in kleinere, gedrukte media werd aandacht gegeven aan alternatieve partijen.

Gisteren ging de website van radiostation Echo van Moskou plat, waarschijnlijk door hackers. Volgens een woordvoerder „om te voorkomen dat er informatie over verkiezingsfraude wordt gepubliceerd.”

De binnenlandse verkiezingswaakhond Golos (Stem) had vrijdag al 5000 klachten over de stembusgang verzameld, waarvan de meeste gingen over Verenigd Rusland. Vrijdag vertelde iemand van die organisatie in deze krant dat de partij van Poetin bijvoorbeeld geen inzicht geeft in de financiering van de campagne, wat volgens de kieswet wel behoort.

Tekenend voor het campagnespel is dat het hoofd van Golos vrijdag twaalf uur lang door de politie werd vastgehouden omdat ze haar laptop niet wilde inleveren aan de autoriteiten. Later werd de groep veroordeeld tot een boete van 700 euro, omdat hij de sfeer rond de verkiezingen probeerde te beïnvloeden. Een ander verwijt is dat Golos buitenlands geld ontvangt.

Al deze feiten kloppen op zichzelf. Tegelijk illustreren ze dat de autoriteiten met twee maten meten door geen ruimte te bieden aan openlijke kritiek op de regerende partij.

De reputatie van Rusland en vooral ook Poetin loopt hierdoor internationaal grote schade op. Ook als hij straks weet te winnen, blijft hij toch de president aan wie een luchtje zit. Deze omstandigheden maken de aanloop naar maart bijzonder spannend.