„De partijen presenteren dezelfde kandidaten die ze al dertig jaar presenteren. Het minste wat ze hadden kunnen doen is met nieuwe kandidaten komen”, zegt groenteverkoper Hassan Rafiq in de hoofdstad Rabat. Rafiq is niet van plan gehoor te geven aan de saaie officiële aanplakbiljetten waarop burgers worden opgeroepen hun „nationale plicht” te doen. Schreeuwerige partijposters of opzwepende bijeenkomsten waar kandidaten zich aanprijzen zijn niet te vinden in de steden in Marokko.

Na een zinderende Arabische lente lijkt er van een behoefte aan urgente veranderingen geen sprake meer. De belangrijkste vraag is hoeveel Marokkanen de gang naar de stembus maken en hoeveel er gehoor geven aan democratiseringsactivisten die de verkiezingen willen boycotten. Volgens Human Rights Watch zijn er de afgelopen maand meer dan honderd activisten opgepakt om ervoor te zorgen dat hun oproep tot een boycot niet te veel gehoor vindt.

Het contrast met de gespannen en opgetogen sfeer in Tunesië, waar onlangs voor het eerst vrije verkiezingen zijn gehouden, is groot. „Marokkanen zijn van mening dat er, op de grondwetswijziging na, weinig is veranderd. Dat betekent dat de verkiezingen van 2011 een kopie zullen zijn van de verkiezingen van 2007 en dat houdt de opkomstcijfers laag”, zegt Abdellah Baha, plaatsvervangend secretaris-generaal van de islamitische Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (PDJ).

In 2007 bracht slechts 37 procent van de Marokkaanse kiesgerechtigden zijn stem uit. Sommigen vrezen dat de opkomst dit jaar nog lager zal zijn.

Marokko is door de Arabische lente geen lichtend voorbeeld meer van een land met veel politieke partijen en regelmatige verkiezingen in een regio vol dictaturen. In Tunesië, Libië en Egypte serveerden bevolkingen eerder dit jaar hun alleenheersers af. Deze landen werden woensdag gevolg door Jemen, waar president Ali Abdullah Saleh instemde met zijn aftreden. Marokko met zijn erfelijke monarchie, in wier handen alle macht rust, steekt hier opeens schril bij af.

„Marokko kan niet langer zeggen dat het de enige is met pluralisme”, aldus Jeffrey England van het Nationaal Democratisch Instituut, een Amerikaanse organisatie die de bevordering van democratie nastreeft.

Toch is het niet zo dat de Arabische lente zijn invloed niet ook in Marokko heeft doen gelden. Marokkanen verwachten tegenwoordig meer vrijheden en hervormingen. „Ook al is de structuur van het systeem nauwelijks veranderd, de visies en de verwachtingen van de bevolking zijn dat zeker wel”, meent England.

Misschien is het juist wel deze veranderde zienswijze die Marokkanen ervan weerhoudt naar de stembureaus te gaan. Velen verwachten dat de verkiezingsuitslag op zijn minst beïnvloed zal worden. Een referendum in juli over een nieuwe grondwet schiep hiervoor een precedent. In het plebisciet werd de bevolking de keuze voor een nieuwe grondwet voorgelegd. Volgens de officiële cijfers bracht zo’n 72 procent zijn stem uit, terwijl het voorstel met meer dan 98 procent van de stemmen werd aangenomen, cijfers die door maar zeer weinig waarnemers als geloofwaardig werden beschouwd. Dat de koning met de nieuwe grondwet macht heeft ingeleverd, is volgens velen niet meer dan wensdenken.

Een van de hervormingen in het parlementaire stelsel is dat er negentig zetels aan de volksvertegenwoordiging zijn toegevoegd, waarvan er zestig zijn voorbehouden aan vrouwen en dertig aan kandidaten onder de 40 jaar.

Ondertussen zorgt het onoverzichtelijke kiesstelsel, met kiesdistricten waar alle verhoudingen zoek zijn en die erop gericht lijken kiezers op het platteland meer invloed te geven, voor verdeeldheid in het parlement. Grotere partijen krijgen doorgaans minder zetels toegewezen dan ze gezien de verhouding van de uitgebrachte stemmen toekomen. Dit biedt de monarchie de mogelijkheid een coalitie te vormen uit kleinere partijen die zich aan de wil van de koning gebonden weten.

Onder de nieuwe grondwet moet de grootste partij een coalitie vormen, maar of deze partij –de islamitische PJD wordt als grootste kanshebber voor de verkiezingswinst gezien– ook daadwerkelijk iets kan veranderen is de vraag. De koning wil een „regering die niet te veel regeert”, zegt de Marokkaanse politiek analist Matti Monjib.

Het valt daarom te verwachten dat de verkiezingen vrijdag verlopen zoals ze altijd hebben gedaan. Sceptici blijven thuis en op het platteland vertellen de notabelen de boeren op wie ze hun stem moeten uitbrengen. In de steden nemen lokale manipulatoren deze taak op zich.