Wie het zelf meegemaakt heeft, kan het beamen: een edelhert dat vlak voor de auto oversteekt is groot, enorm groot. Een vrouwtjeshert is ongeveer 1,70 meter hoog, een mannetjeshert met zijn gewei kan een lengte bereiken van 2,20 meter. Zo’n volwassen bok kan zomaar meer dan 200 kilo wegen. Een auto die daarmee in botsing komt, is total loss.

Regelmatig vallen er ook gewonden en soms zelfs een dode bij deze wildaanrijdingen. Zondagmiddag ging het fout op de Stakenbergweg bij Elspeet. Getuigen zagen dat er twee herten overstaken. Een motorrijder uit Emmeloord kon een van de beesten niet ontwijken, kwam ten val en overleed later in het ziekenhuis in Zwolle.

In de media verscheen maandag het bericht dat de Stichting Groennetwerk (SGN) –die aanrijdingen met wild onderzoekt– beweerde dat het dodelijk ongeval de schuld is van mensen die de herten hebben gestoord. Ook de plaatselijke boswachter Ger Verwoerd van het Geldersch Landschap zei op Omroep Gelderland dat hij dacht dat de herten opgejaagd zijn door wandelaars, al dan niet met honden.

Verontwaardiging

Deze uitspraak zorgde voor verontwaardigde reacties in de regio. Bronstliefhebber Dries Vlijm vertolkt de protesten van veel Elspeters: „Dit is een minderwaardige uitlating. Alsof wij natuurliefhebbers schuldig zijn aan de dood van een motorrijder. In deze periode van de bronst zijn mannetjesherten nu eenmaal 24 uur per dag op zoek naar bronstige vrouwtjes. Dat kan prima de reden zijn dat ze daar midden op de dag zijn overgestoken.”

De bewering van boswachter Verwoerd heeft zelfs geleid tot Kamervragen van de Partij voor de Dieren. Fractievoorzitter Thieme vindt dat de herten met rust gelaten moeten worden en eist opheldering van staatssecretaris Bleker.

Woordvoerder John ter Horst van SGN is niet blij met alle commotie. „Wij hebben nooit beweerd dat er een een-op-eenrelatie is tussen het ongeluk en wildverstoring. Waarschijnlijk is dit een verkeerde interpretatie van een journalist geweest. De hertenbronst is aan het aflopen en dan is er een verhoogde activiteit bij mannelijke herten om nog een vrouwtje te scoren. Ze verplaatsen zich veel meer en steken wel tien keer vaker wegen over dan anders, ook overdag.”

Dichtheid

Op de Noord-Veluwe boven de A1 tussen Apeldoorn en Barneveld zijn volgens Ter Horst vier keer zo veel aanrijdingen met wild als ten zuiden van de A1. Dit ligt volgens hem aan de te hoge dichtheid van herten, reeën en zwijnen op de Noord-Veluwe. „Het is logisch: hoe meer wild er is, hoe meer aanrijdingen er zijn. Er loopt gewoon te veel wild op de Noord-Veluwe en er wordt te weinig afgeschoten. Terreinbeheerders moeten beter hun best doen om voldoende herten af te schieten.”

De provincie Gelderland bepaalt hoeveel herten er op de Veluwe mogen rondlopen. In het fauna­beheerplan dat de provincie opstelt samen met de vereniging Wildbeheer Veluwe staat dat er op de Noordwest-Veluwe –waar Elspeet en Staverden onder vallen– 200 edelherten mogen leven. Dit voorjaar zijn er echter meer dan twee keer zo veel geteld, terwijl de zomerstand na de geboorte van kalveren geschat wordt op 558. De doelstand voor 2012 staat opnieuw op 200, maar het is onwaarschijnlijk dat de jagers dit jachtseizoen 360 edelherten zullen schieten.

Uit de hand

„De situatie op de Noordwest-Veluwe is uit de hand gelopen”, zegt secretaris Gert Jan Spek van de vereniging Wildbeheer Veluwe. „De hoge aantallen herten zorgen voor een forse stijging van het aantal aanrijdingen en de schade aan de gewassen. Vijf jaar geleden keerde het Faunafonds 10.000 euro schadevergoeding uit aan boeren in de agrarische enclave Uddel-Elspeet. Nu ligt dat bedrag boven de 60.000 euro. Veel herten is leuk, maar het heeft wel consequenties.” Spek legt de verantwoordelijkheid van de toegenomen schade en aanrijdingen bij de terreinbeheerders. „Doe gewoon wat er afgesproken is. Realiseer het afschot. Dan houden we de schade binnen de perken.”

Boswachter Verwoerd van het Geldersch Landschap kan de hoge edelhertenstand op de Noordwest-Veluwe wel verklaren. „De afgelopen twee jaar zijn de aantallen herten in deze regio onderschat. Dat komt doordat de voorjaarstellingen zijn mislukt. Er liepen veel meer beesten rond dan we in het voorjaar telden. En als je 200 herten hebt, komen er elk jaar algauw 60 bij.”

Compromis

Daarnaast zijn volgens Verwoerd de meningen over de doelstand van 200 herten op de Noordwest-Veluwe verdeeld. „Het is duidelijk een compromisaantal. Er is genoeg voedsel in het gebied voor misschien wel 2000 herten. Maar dan is de landbouwschade niet te overzien. De boeren willen de edelhertenstand laag houden, terwijl de toeristen er het liefst zo veel mogelijk zien. Persoonlijk denk ik dat een stand van 300 herten op de Noordwest-Veluwe best mogelijk is.”

Verwoerd vindt de zichtbaarheid van het wild belangrijk. Hij hoort positieve reacties van recreanten die edelherten tegenkomen in de gemeentebossen van Ermelo en Harderwijk. „Iedereen vindt het leuk om herten te zien, totdat er één voor de auto springt.”

Het hoge aantal aanrijdingen op de Noordwest-Veluwe heeft volgens de boswachter onder andere te maken met de vele wegen in het gebied en de hoge snelheid die er gereden wordt. „Op de Uddelermeerweg tussen Uddel en Staverden kom ik jongeren tegen die er harder dan 100 kilometer per uur rijden. Als de snelheid daar teruggebracht naar tot 60 kilometer per uur, zal het aantal wildaanrijdingen afnemen, dat weet ik zeker. Maar mensen willen én hard kunnen rijden én veel wild kunnen zien. Dat gaat nu eenmaal niet samen.”

refdag.nl/bronst voor een reportage over de bronst in Staverden.