In China mogen sinds 1949 alleen kerkdiensten gehouden worden van de zogenaamde geregistreerde kerk (de Drie-Zelf- of de Chinese Protestantse Kerk). Deze kerk is officieel geregistreerd bij de overheid en staat voor een deel onder toezicht door de communistische autoriteiten. Veel christenen –zowel protestant als rooms-katholiek– waren het niet eens met deze vorm van staatstoezicht en richtten daarom niet- geregistreerde kerken op. Die hadden het lange tijd zeer moeilijk. Echter, het laatste decennium leek er een kentering te komen. Hun diensten werden oogluikend toegestaan en er kwam op veel plaatsen goede samenwerking met de officiële plaatselijke kerk.

Daarom was het voor mijn vrouw en ik niet zo moeilijk om enige tijd geleden de Shouwangkerk in Peking te bezoeken, een grote huiskerk. De leden van deze kerk hebben tamelijk spannende paasdagen achter de rug.

Tijdens ons bezoek konden we niet veel ‘huiselijks’ ontdekken. De leden kwamen elke week bijeen in een groot kantoorgebouw, waar ze zondags drie diensten hielden met elke keer rond de 250 bezoekers. Het viel ons op hoe jong (zeer veel studenten), onderlegd (veel docenten van universiteiten) en maatschappelijk geëngageerd (een groot percentage van hen is ambtenaar of heeft een hoge maatschappelijke functie) zij zijn.

Ook was duidelijk dat we hier te maken hadden met een kerk met een duidelijke calvinistische kleur. De liturgie, hun levenswijze, de manier waarop ze de kerk georganiseerd hadden, konden we direct plaatsen binnen ons Nederlandse spectrum.

Deze kerk had aan de overheid gevraagd om haar te registreren. Ze wilde niet illegaal zijn, want ze erkent de overheid als van God gegeven. Na twee jaar overleg konden de autoriteiten echter niets anders bedenken dan: Het kan niet – jullie moeten je aansluiten bij de officiële kerk. Maar dat was nu juist het probleem. Daarop besloten de gemeenteleden dat ze gewoon zouden doorgaan en zich zouden gedragen alsof ze officieel waren – het was immers nu niet meer hún probleem. Ze openden een website en deden alles en public. Daarom konden wij er ook bij zijn.

Tot enige weken geleden. Inmiddels hadden ze een eigen kerkgebouw gekocht (voor ongeveer 3 miljoen euro!) en wilden dat in gebruik nemen. De overheid greep echter in en verbood de eigenaar de sleutel aan de kerk te geven. Ook werd hun de toegang tot de kerkruimte die ze tot dat moment hadden, ontzegd en stonden ze op straat. De website werd geblokkeerd en opeens waren ze ‘illegaal’.

Toen bleek hoe assertief en weldoordacht deze kerkleden zijn. Ze legden zich er niet bij neer en gaven aan dat ze dan hun diensten in de openlucht zouden gaan houden. Ze vinden dat de overheid verantwoordelijk is voor de ontstane situatie. Dit was echter juist in de tijd dat de Chinese overheid steeds angstiger werd voor onrust à la het Midden-Oosten. Op de eerste zondag dat ze ze in de openlucht bijeenkwamen, 3 april, werden ze opgewacht door een grote politiemacht. Bijna 170 gemeenteleden werden opgepakt en voor kortere tijd vastgezet. De voorgangers werden langer vastgezet en/of kregen huisarrest. De zondag daarop kwam er weer een groep van hen naar die plek. Dit keer werden er 50 mensen gearresteerd en met Pasen zeker 36, terwijl er tientallen huisarrest kregen.

De voorganger, die al sinds 9 april huisarrest heeft, zei: „Onze manifestaties zijn uitingen van ons geloof. Jezus Christus is het hoofd van de kerk. De overheid mag zich niet bemoeien met zaken van ons geloof!” Helderder kun je een gereformeerde visie op de verhouding kerk en staat niet verwoorden... Dit kan een lange en hete zomer gaan worden.

Dr. Bas Plaisier werkt op het Luthers Theologisch Seminarie in Hongkong en was tot 2008 scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Samen met zijn vrouw houdt hij een weblog bij (kerkinactie.nl/blogs.aspx).